"Ga weg, Jadranka" een betoger eist het vertrek van de Kroatische premier. Zagreb, 28 februari 2011

Europa, wat hebben we eraan?

Voor of tegen toetreding tot de EU? Vóór het eind van het jaar moeten de Kroaten antwoord geven op deze vraag. Maar door de talrijke obstakels die de toetreding met zich mee heeft gebracht hebben velen hun interesse in Europa verloren en associëren ze het lidmaatschap met de in diskrediet geraakte elite.

Gepubliceerd op 12 april 2011 om 14:43
"Ga weg, Jadranka" een betoger eist het vertrek van de Kroatische premier. Zagreb, 28 februari 2011

Op het eerste gezicht draait alles om de Europese Unie, met uitzondering van de huidige protestbeweging [sinds eind februari is er in de grote Kroatische steden gedemonstreerd om het vertrek te eisen van de regering van Jadranka Kosor, die wordt beschuldigd van corruptie en wanbeleid, red.]. Alle blikken zijn gericht op Brussel en op de berichten die daarvandaan komen. Maar alleen op het eerste gezicht.

Behalve de media en de politieke leiders zijn er namelijk maar heel weinig mensen die nog aan de toetreding tot de EU denken. De meeste Kroatische burgers zijn zwaar getroffen door de crisis en hebben moeite het hoofd boven water te houden. Aan de berichten uit Brussel hechten zij evenveel belang als aan de tijden van weleer!

Vanuit hun optiek vinden de onderhandelingen plaats binnen een kader dat voor hen ontoegankelijk is, en ze willen en kunnen zich er niet in verdiepen. Op de weg van de onderhandelingen is de Europese Unie de burgers kwijtgeraakt die geacht werden zich daarvoor te interesseren.

Een lange weg van obstakels en vernederingen

Hoe komt dat? Wellicht sleept deze hele geschiedenis met Europa zich te lang voort. De meeste jongeren die deze dagen in de straten demonstreren, kunnen zich de top van Zagreb [waar de staten van de westelijke Balkan en van de EU in 2000 bijeenkwamen], de stabilisatie- en associatieovereenkomsten of het moment waarop Kroatië zich kandidaat heeft gesteld voor toetreding tot de EU [in februari 2003], niet meer herinneren.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Op deze lange weg heeft Kroatië te maken gehad met vele obstakels en vernederingen, te beginnen met de klopjacht op generaal Gotovina [in maart 2005 heeft de EU de opening van de toetredingsonderhandelingen uitgesteld; zij eiste dat Kroatië eerst deze van oorlogsmisdaden betichte generaal zou aanhouden en aan het Joegoslavië-tribunaal zou overdragen]. Dan was er nog het geschil met Slovenië over de milieu- en visserijbeschermingszone en de blokkade door laatstgenoemd land van de toetredingsonderhandelingen met Kroatië [in 2008 en 2009 hadden Kroatië en Slovenië onenigheid over het precieze verloop van hun zeegrenzen bij de baai van Piran]. Door al deze problemen is men enigszins vergeten vanwaar men is vertrokken, maar ook waar men uiteindelijk zou moeten arriveren.

Na tien jaar van hervormingen en aanpassingen bevinden wij ons in een diepe en pijnlijke crisis. En dat temeer omdat ons sinds één of twee jaar geen enkel goed nieuws meer vanuit Europa bereikt. We hoeven alleen maar te kijken naar wat er in Griekenland, Ierland, Portugal en Spanje gebeurt.

Maar meer nog dan deze externe factoren is het de houding van de Kroatische politieke elite die de burgers tegen de borst stuit. In een poging zich nog Europeser voor te doen dan hun collega's in Brussel hebben onze politici laten zien dat zij bereid waren elke prijs te betalen om het 'strategische doel' te realiseren.

Een realiteit zonder alternatief

Voeg daaraan toe dat een groot aantal impopulaire beslissingen van de regering weinig van doen hadden met de onderhandelingen of de voorwaarden die Europa aan de toetreding stelde, en het zal geen verbazing wekken dat zelfs talrijke eurofielen inmiddels walgen bij het idee alleen al van een Europese Unie.

Ook de media zijn hiervoor deels verantwoordelijk. Vijfenhalf jaar na de start van de onderhandelingen met Brussel wordt er nog steeds geen echte inhoudelijke discussie gevoerd over de positieve en negatieve aspecten van toetreding tot de EU. En nu zijn we aan het eind van de weg gekomen, vermoeid door het lange traject dat we hebben afgelegd. We zijn uitgeput door de crisis en het gebrek aan vertrouwen en hebben geen idee wat het doel van dit alles is, dat ons niettemin als een realiteit zonder alternatief wordt gepresenteerd.

De afsluiting van de onderhandelingen lijkt binnen handbereik [eind juni als alles goed gaat] en over slechts enkele maanden zal het referendum over de Europese Unie worden gehouden. De vraag die dan gesteld zal worden, luidt: Bent u voor of tegen toetreding van Kroatië tot de EU?

Wat voor gedachten heeft de regering bij dit referendum, het eerste sinds de onafhankelijkheid van Kroatië? Hoe zal de opkomst zijn? En zullen de burgers bij een hoge opkomst niet de gelegenheid aangrijpen om te laten weten hoe ze over de regeringspartijen en de oppositie denken, die ze vast en zeker veel beter kennen dan het gebouw Europa?

Zullen degenen die vlaggen van de HDZ (Kroatische Democratische Unie, regeringspartij), de SDP (Sociaaldemocratische Partij, oppositie) en de Europese Unie hebben losgerukt en op de pleinen hebben verbrand, in de verleiding komen deze partijen en de Unie een afstraffing te geven? We staan voor de belangrijkste beslissing sinds twintig jaar en op dit punt heeft de regering niets anders dan minachting jegens de burgers getoond. Daaruit blijkt duidelijk hoe het met de democratie in Kroatië is gesteld.

Lidmaatschap

Ondanks impasse blijft steun voor toetreding bestaan

"Een slecht voorteken", denkt het Kroatische dagblad Jutarnji list nu de voorzitter van de Europese Commissie, José Manuel Barroso, op doorreis in Kroatië, geen sluitdatum voor de onderhandelingen heeft genoemd. Eind juni is daarmee niet uitgesloten, maar die datum wordt als "ambitieus" beschouwd. Hongarije, momenteel voorzitter van de EU, is daarentegen van mening dat de vertraagde onderhandelingen, die steeds weer vastlopen op het hoofdstuk justitie, "de geloofwaardigheid van het hele uitbreidingsproces aantasten".

Het Oostenrijkse dagblad Die Presse denkt juistdat het "waarschijnlijker" is dat de sluiting van de toetredingsonderhandelingen en de ondertekening van het daaruitvolgende verdrag naar oktober wordt verschoven en de toetreding in 2013 kan plaatsvinden. Tijdens de laatste evaluatie over de voortgang van de toetredingsvoorbereidingen afgelopen maart bekritiseerde de Commissie het gebrek aan ontwikkelingen op het gebied van corruptiebestrijding. Overigens zijn 7 van de 33 hoofdstukken nog problematisch, vooral die over justitie, merkt Die Presse op. Volgens een door Jutarnji list gepubliceerde opiniepeiling "steunt de meerderheid van de Kroaten de toetreding van hun land tot de Europese Unie (56 procent voor en 37 procent tegen), ondanks het euroscepticisme dat tijdens de demonstraties van de afgelopen weken werd getoond". 63 procent is overigens van mening dat de EU "oneerlijk" is geweest ten opzichte van Kroatië bij het toetredingsproces tegen 23 procent die van mening is dat er op de voorwaarden die er door Brussel gesteld worden, niets valt aan te merken.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp