De verleiding om de grenzen op te trekken

De Tunesische migranten die in Lampedusa zijn aangespoeld en de Franse grens over willen gaan, hebben geleid tot een crisis tussen Frankrijk en Italië. Het Verdrag van Schengen vormt nu openlijk een punt van discussie tussen beide landen. Na de top van 26 april tussen Nicolas Sarkozy en Silvio Berlusconi, kondigden beide leiders aan dat het Verdrag herzien moet worden om te kunnen blijven functioneren.

Gepubliceerd op 26 april 2011 om 14:17

Het besluit van Rome om migranten tijdelijke verblijfsvergunningen te verstrekken waardoor ze vrij door de Schengenruimte kunnen reizen, heeft Parijs ertoe gebracht om controles te verrichten aan de grenzen met Italië om de immigranten die naar vrienden of familieleden in Frankrijk willen afreizen, tegen te houden. Dit heeft geleid tot een diplomatieke minicrisis die Nicolas Sarkozy en Silvio Berlusconi nu uit alle macht trachten op te lossen.

Maar het kwaad is al geschied. Omdat de Europese regeringsleiders niet in staat zijn om een antwoord te formuleren op de gevolgen van de revolutie in de Arabische wereld, noch om weerstand te bieden aan de druk van xenofobe partijen, zwichten ze voor de verleiding om de grenzen op te trekken.

"Alles begon in Rome met het oprichtingsverdrag uit 1957 waarin de vier Europese vrijheden waren vastgelegd: vrij verkeer zonder belemmeringen voor goederen, diensten, kapitaal en personen. En nu is het weer Rome waar getornd wordt aan het gemeenschappelijke levenswerk van twee generaties Europeanen", schrijft La Tribune en legt uit:

Nieuwsbrief in het Nederlands

"De ontmoeting tussen Nicolas Sarkozy en Silvio Berlusconi duidt op een aantasting van de Schengenakkoorden en een spectaculaire opleving van economisch nationalisme aan beide zijden van de Alpen. Illegale immigratie vormt inderdaad een groot probleem: de komst van illegalen straft de maatschappijen die hiermee te maken krijgen, te beginnen bij de legale immigranten zelf. Maar dat we dit nu een halt toeroepen door de nationale – en niet meer de Europese – grenzen af te sluiten, is een teken des tijds. Na de eurocrisis, die zeer waarschijnlijk zal uitdraaien op een financiële ramp van gigantische omvang, wordt nu de eenheidsmarkt op de proef gesteld. Wat een fiasco!"

"Gezien de terughoudendheid en de op handen zijnde verkiezingen was de herziening van een Europa zonder grenzen om de stroom illegalen uit Noord-Afrika te stoppen, slechts een kwestie van tijd", schrijft Le Figaro. Het Franse dagblad vervolgt:

"Het compromis tussen Berlusconi en Sarkozy […] waarschijnlijk vooruit zal lopen op de hervorming. (...) Na de Frans-Italiaanse top staat de kalender voor de lidstaten al vast. Over tien dagen, op 4 mei, zal eurocommissaris Cecilia Malmström de nieuwe situatie bekendmaken, met inbegrip van de mogelijkheid om de Schengengrenzen naar binnen toe te verplaatsen of te halveren, afhankelijk van de dreiging. Acht dagen later, op 12 mei, zal de herziening worden vastgelegd op een buitengewone vergadering van ministers van Binnenlandse Zaken. Tot slot zal er eind juni een Europese top plaatsvinden waarop deze maatregel ten uitvoer zal worden gebracht. (...) De Europeanen hebben te lang op de buitengrenzen geleund en zijn daarom nu van nationale bescherming verstoken zodra het Schengenschild barsten en scheuren gaat vertonen. (...) Parijs wil het arsenaal aan tegenmaatregelen uitbreiden, Brussel denkt erover na en Italië zal wel over de streep getrokken worden als we het een handje helpen. Op grond van het verdrag van Schengen is het eerste land waar illegalen voet op Europese bodem zetten, verantwoordelijk voor de verdediging van het hele systeem. Zo vormen Italië, maar ook Cyprus, Spanje, Griekenland en Malta vestingmuren langs de Middellandse Zee. De vijf landen eisen 'operationele en financiële steun' van hun partners. (...) Maar in de wetteksten is niets voorzien indien deze eerstelijnsverdediging faalt. Een 'elastische' verdediging van het Europese grondgebied en versterking van de middelen van Frontex, het agentschap dat geacht wordt toezicht te houden op de 50.000 kilometer grenzen van de Europese Unie, zouden uitkomst moeten bieden in geval van nood. (...) Maar iedereen weet dat de enige duurzame oplossing zich aan de zuidkant van de Middellandse Zee bevindt (...). Voor de periode 2011-2013 is de Unie van plan om de gehele steun aan haar zuiderburen, te weten 4 miljard euro, te herzien en extra geld te reserveren, wat voor Tunesië uit zou kunnen komen op 140 miljoen euro. Op de Europese top van juni zou besloten kunnen worden tot nog meer extraatjes. Uiteraard wel aan voorwaarden gebonden".

Een andere Franse krant, [Libération, wijst erop dat](http:// http://www.liberation.fr/monde/01012333787-flatterie):

"Het vrije verkeer binnen de Europese Unie, net als de euro en het universitaire uitwisselingsprogramma Erasmus, een revolutie vormt die het dagelijks leven van tientallen miljoenen mensen ingrijpend heeft veranderd. Ze kunnen voortaan gaan en staan waar ze willen, zonder paspoort of visum. Dat is het bewijs dat Europa, dat soms een abstract bureaucratisch monster is, ook in staat is om vrijheden substantieel te vergroten en datgene wat vroeger een utopie was te transformeren in nieuwe rechten voor de burgers van de lidstaten. Dat is de betekenis van de Schengenruimte: historische en democratische vooruitgang, wat een doorn in het oog is gebleven van nationalisten en opportunistische politici van divers pluimage die ervan droomden de oude attributen van de soevereiniteit van de natiestaten bij de eerste de beste gelegenheid weer op te pakken".

Daarom "houdt het 'herzien' van de clausules om dit verdrag in stand te houden". Het linkse dagblad concludeert:

"In werkelijkheid worden de poten weggezaagd onder datgene wat nog restte van de Europese dynamiek. Dat is koren op de molen voor de xenofobe en eurofobe nationale politieke partijen die met de beschuldigende vinger naar de slordigheid van Brussel wijzen, een grote klassieker die altijd veel succes oogst. Zo worden de bedreigingen bewust vermengd: het neopopulisme is vele malen gevaarlijker dan enkele duizenden Tunesische immigranten".

Om die reden vraagt La Tribune zich af of "extreemrechts gaandeweg" niet "bezig is de politieke agenda van het continent te bepalen door in te spelen op de wijdverbreide Europa-moeheid die zich van het volk meester heeft gemaakt".

Dit extreemrechts, in Frankrijk belichaamd door het Front National (FN), waarvan de groeiende populariteit de herverkiezing van Sarkozy in 2012 in gevaar brengt, en in Italië door Lega Nord, een essentieel lid van de regeringscoalitie van Berlusconi, drukt zijn stempel op de top van Rome volgens Massimo Nava van Corriere della Sera:

"Het FN en Lega Nord zijn dan ook de echte hoofdrolspelers op de top van Rome, tezamen met nationalistische partijen (van de ’echte Finnen’ tot de ’echte Nederlanders’) die door Europa trekken en het leven van de regeringen bepalen".

Het voornemen om het Verdrag van Schengen te hervormen, wat op 26 april door Sarkozy en Berlusconi is aangekondigd na hun ontmoeting in Rome, vormt in zekere zin een bedreiging voor de Europese integratie, onderstreept Nava:

"In de praktijk leggen nationale eisen en gevoeligheden, net als bij het stabiliteitspact, op dat de regels die ten grondslag liggen aan de Europese Unie, naar beneden worden bijgesteld. Volgens deze gedachte zal Europa een uitstekende zekering van de interne spanningen blijven en een kwetsbare motor van de gemeenschappelijke politiek. Het probleem is dat het ter discussie stellen van Schengen de stroom aan wanhopigen niet zal stoppen, want de revolutie in de Noord-Afrikaanse landen volgt, net als die in communistisch Europa, de loop van de geschiedenis, niet die van de televisie".

Ook Cesare Martinetti in La Stampa is deze mening toegedaan. Nicolas Sarkozy en Silvio Berlusconi, "twee leiders middenin een identiteitscrisis", hebben "samen de zondebok aangewezen tegen wie de publieke opinie, die eenzelfde gevoel van onbehagen heeft, zich kan richten: Europa".

Zoals de Italiaanse regeringsleider heeft laten weten, hebben ze Brussel een brief gestuurd waarin ze de Europese Commissie verzoeken "om de oplossing te zoeken die zij niet willen of kunnen vinden. Een politiek tekort waart door Europa. De Europese geest is niet alleen in Rome verloren gegaan, maar ook in Parijs en in Berlijn". Na de top in Rome

"blijft alles bij het oude. De prefect van het Franse departement Alpes-Maritimes zal de Tunesiërs uit Italië tegenhouden; Italië zal nutteloze vergunningen verstrekken en Brussel zal beloven om de activiteiten van Frontex in het kanaal van Sicilië te versterken; Berlusconi en Sarkozy proberen de dans te ontspringen. Tot de volgende crisis zich voordoet".

Gezien vanuit Oost-Europa

Een akkoord waar wij de dupe van worden

"Frankrijk en Italië dringen aan op hervorming Schengen", valt te lezen op de voorpagina van het Bulgaarse dagblad Dnevnik, met daarbij ter illustratie een foto van de grenspost bij Menton. De Bulgaarse pers blijft deze kwestie nauwlettend volgen, sinds de toetreding van Bulgarije tot de Europese ruimte van vrij verkeer op initiatief van Frankrijk is uitgesteld. Volgens Dnevnik handelen Parijs en Rome onder "druk van nationale populistische en xenofobe bewegingen". Deze analyse wordt gedeeld door de Roemeense krant *România liber*ă. Het blad stelt dat als Frankrijk het voor elkaar krijgt het vrije verkeer te hervormen, het "erin geslaagd zal zijn een van de fundamentele instrumenten van de Europese Unie terzijde te schuiven". Frankrijk verzet zich ook tegen de toetreding van Roemenië tot Schengen. Volgens Dziennik Gazeta Prawna is Duitsland eveneens voor hervorming van het Verdrag van Schengen en voor de oprichting van een speciaal fonds voor samenwerking met de Noord-Afrikaanse landen. In dit fonds zou ongeveer 10 miljard euro worden gestort. Dat zou ten koste gaan van de steun voor Polen en andere Midden-Europese landen, stelt de Poolse krant bezorgd vast.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp