Kies een taal
DAG 2
HET DILEMMA VAN DE TRANSFER
In het vliegtuig naar Londen kun je met korting treintickets kopen om van de luchthaven Stansted naar de Britse hoofdstad te reizen: 16 pond voor een enkele reis in plaats van 21 pond op het vliegveld zelf. De reis duurt drie kwartier. Dat is twee keer zo snel, maar wel een stuk duurder dan de bus (9 pond). Kom je uit Frankfurt, dan word je voor een moeilijk dilemma geplaatst: geef je evenveel uit als je vliegticket (27 euro) om in het centrum van Londen te komen? Of breng je net zoveel tijd door in het openbaar vervoer als je in de lucht hebt gezeten (1 uur en 10 minuten)? Wij besluiten de bus te nemen. Door de vele files komen we pas 1 uur en 40 minuten later aan op Victoria Station. Ook dat is onderdeel van het leven van de low-cost reiziger, vertelt Simon Rajbar, een 24-jarige student journalistiek uit Slovenië die we tegen het lijf lopen. Hij heeft een indrukwekkend reistraject op het programma staan: Berlijn-Edinburgh en vervolgens Glasgow-Londen-Venetië. Voor in totaal 110euro. “Van mijn elf vakantiedagen gaan er twee en een half helemaal op aan vluchten en reizen van A naar B.”
Simon is zowel fan als criticus van de Ierse luchtvaartmaatschappij – waarvoor hij eerst naar Graz, Venetië of Zagreb af moet reizen (want Ryanair vliegt niet op Slovenië): “Zonder Ryanair zou ik nooit de mogelijkheid hebben om zoveel door Europa te reizen. Ik begrijp heel goed dat er ook mindere aspecten aan de lage prijzen kunnen zitten. Daar leg ik mij bij neer. Maar waar ik niet van houd, is dat Ryanair verwacht dat je een fout maakt, bijvoorbeeld bij je reservering, zodat je bij moet betalen. Het is geen transparante relatie."
Terug in Stansted (eh ja, met de trein deze keer) onderwerpen we het vliegveld aan een inspectie. Dit is de belangrijkste hub van Ryanair, want hiervandaan wordt gevlogen op maar liefst 109 van de 165 bestemmingen, sommige met zeer exotisch klinkende namen als Haugesund, Skellefteå, Lappeenranta, Lamezia en het onuitspreekbare Bydgoszcz. Stansted is ook de enige luchthaven ter wereld waar je op woensdag om 15.15 uur naar Bergerac en om 15.20 uur naar La Rochelle kunt vliegen. Het is ook een gigantisch winkelcentrum waarin het wemelt van de boetiekjes en restaurants.
Vergeetachtige reizigers kunnen hier voor minimaal vier pond hun instapkaart uitprinten. Op een weegschaal kun je voor 50 penny je koffer wegen. En als je het dubbele in een andere automaat werpt, krijg je een plastic zakje om je flesjes shampoo en tandpasta in te stoppen, want die moeten tegenwoordig apart vervoerd worden. Eén pond voor een diepvrieszak, een wereldrecord!
Het vliegtuig naar Riga stijgt op tijd op. En komt 20 minuten voor de verwachte aankomsttijd aan op de plaats van bestemming. En dan schalt er – net als alle andere keren in een dergelijk geval – een triomfantelijk muziekje uit de luidsprekers van de Boeing 737 om de passagiers erop attent te maken dat het vliegtuig op tijd is geland. “The on-time airline” – haar slogan – gaat prat op haar stiptheid. Meer dan 90 procent van de vluchten komt op tijd aan. Alle focus is gericht op de landingsbaan: hoe korter een vliegtuig na de landing op de grond blijft, des te langer het in de lucht kan blijven. Met een horloge in de hand (je weet wel, dat Ryanair-ding van de reclame dat een ontgiftende werking heeft en meditatie bevordert) wordt de volgende dag in Dublin geklokt hoe lang het cabinepersoneel erover doet om het vliegtuig schoon te maken en de eerste passagiers voor de volgende vlucht te verwelkomen. Op de kop af zes minuten. Door het ontbreken van het tijdschriftenvak aan de achterkant van de stoelen kan het personeel nog sneller zijn werk doen en doet de operatie denken aan het verwisselen van de banden van een raceauto op een formule 1-circuit. Het meest verbazingwekkende is nog wel dat de vliegtuigen schoon zijn als we erin stappen.
DAG 3
HUZAREN IN DE LUCHT
Riga, de hoofdstad van Letland, krijgt steeds meer bekendheid, met name vanwege de gebouwen in art-nouveaustijl van Mikhaïl Eisenstein (de vader van de Russische filmregisseur). Het is een zeer populaire low-cost bestemming en in het weekend puilt de stad uit van de westerse toeristen die worden aangetrokken door de goedkope alcohol en de mooie Letse vrouwen. Op het vliegveld trekt een groepje van zo’n tien passagiers, gekleed als huzaren uit het Eerste Keizerrijk van Napoleon, veel bekijks. Het zijn Russen die het vliegtuig naar Charleroi zullen nemen waarna ze naar Waterloo zullen doorreizen voor de jaarlijkse reconstructie van de beroemde veldslag van 1815. De kerels zweten peentjes onder hun huzarenuniformen en sjako’s, typische hoofddeksels uit die tijd. Maar waarom hebben ze hun kostuums in vredesnaam niet in hun koffers gestopt? Het antwoord laat zich raden: “Om de kosten te drukken”, zegt een van hen. Als extra bagage twintig euro per kilo kost, dan neem je die last wel voor lief…
Ze zijn met de auto uit Sint-Petersburg of met de trein uit Moskou gekomen en hebben er stuk voor stuk zo’n twaalf uur over gedaan om de dichtstbijzijnde Ryanair-terminal te bereiken. Hun reis naar België kost 250 euro retour, alles inbegrepen. “Dat is vier keer zo goedkoop als met het vliegtuig vanaf Rusland. De reis is ook een stuk korter dan met de bus, want in dat geval zouden we er drie dagen en drie nachten over hebben gedaan”, vertelt de leider van de groep, Oleg Sokolov. Auguste, een historicus die gespecialiseerd is in de veldslagen van Napoleon en een tweepuntige hoed uit die tijd draagt, steekt zijn vreugde niet onder stoelen of banken “dat ze precies op 16 juni in Charleroi aankomen, want dat was ook de dag waarop Napoleon ten strijde trok.”
Huzaren in de lucht... Ach, waarom ook niet eigenlijk? De vliegtuigen voor middellange afstanden van Ryanair staan symbool voor de popularisering van de luchtvaart: steeds meer lagen van de bevolking ontdekken het luchtruim. Sporters op doorreis, verliefde stelletjes, groepjes bejaarden op weg naar de zon, zakenlieden, gezinnen met kinderen, gelovigen, noem maar op. De Ierse luchtvaartmaatschappij richtte zich vroeger vooral op jongeren zonder een cent op zak – nog steeds de harde kern – maar trekt nu een publiek van zeer divers pluimage. Met Ryanair Erasmus-studenten opzoeken, die na hun buitenlandervaring naar hun vaderland zijn teruggekeerd, is een grote klassieker, vertellen meerdere globetrotters die we op onze weg tegenkomen.
Maar wat nog het meest verbazingwekkend is, is niet de diversiteit van de passagiers, maar hun wangedrag aan boord: mobiele telefoons inschakelen of opstaan voordat het vliegtuig goed en wel stilstaat, is schering en inslag bij Ryanair. Alsof low-cost reizen je nieuwe vrijheden zou toestaan… Een andere gewoonte: applaudisseren voor de piloot, zelfs als de landing is mislukt. De leden van het cabinepersoneel roeien met de riemen die ze hebben. Hun rol lijkt meer op die van straatverkopers dan op die van stewards en stewardessen die zich bekommeren om het welzijn van de passagiers. Het is tenenkrommend om te zien hoe ze achter in het vliegtuig hun eigen prakje opeten, meegenomen in Tupperware-bakjes. Gelukkig verdwijnt dat beeld snel als ik het magazine van de vliegmaatschappij opensla. Iedere maand poseert hierin een werkneemster in badkleding...
Maar om de maatschappij dan maar te boycotten? “De meeste reizigers zijn niet op de hoogte van de arbeidsomstandigheden van de werknemers. En zelfs als ze dat wel zouden zijn, dan zouden ze daar geen moer om geven”, meent Guillaume D’Agaro, een 25-jarige beeldend kunstenaar die we tegenkomen op het vliegveld van Charleroi, komend uit Krakau. “De morele kwestie is ver ondergeschikt aan de prijs van een vliegticket. Het is heel moeilijk om weerstand te bieden aan dit soort aanbiedingen als je studeert, net een baan hebt of gepensioneerd bent. Ryanair is representatief voor onze 'mondialiserende' en kapitalistische maatschappij waarin alles te koop is en geconsumeerd wordt ten koste van het menselijke aspect. Deze gedachtegang wint steeds meer terrein. De mensen zeggen misschien graag tegen zichzelf dat zij het nu ook wel eens verdiend hebben om voor een dubbeltje op de eerste rang zitten”. En hijzelf? “Ik heb geen keus: puur vanwege financiële redenen kan ik alleen maar met Ryanair en soortgelijke maatschappijen vliegen.”
Wordt vervolgd...
