Kies een taal
Het evenement was georganiseerd door democratische oppositiepartijen in Hongarije en door de Pan-Europese beweging van Otto von Habsburg met toestemming van de Oostenrijkse autoriteiten. De gelegenheid werd gegrepen door honderden Oost-Duitsers om de grens over te steken. Drie uur lang was de grens open, een van de betekenisvolle momenten van de Val van de Muur.
“Laten we het ons herinneren!” kopt Magyar Hírlap, die de twintigste verjaardag van dit “essentiële moment uit het Europese geheugen” viert. Het Hongaarse dagblad citeert de Duitse Bondskanselier Angela Merkel die aan de zijde van de Zweedse minister van Buitenlandse Zaken, Carl Bildt, in Sopron verklaarde dat “Duitsland het Hongaarse volk altijd dankbaar zal blijven voor zijn vooruitblikkende moed, zonder er iets voor terug te vragen”. De herdenking wordt ook bijgewoond door een paar van de 600 mensen uit het voormalige Oost-Duitsland die in die tijd aan de pick-nick hadden deelgenomen, aldus Magyar Hírlap. “Voor de Duitsers was de Pan-Europese pick-nick een sleutelmoment voor de Duitse hereniging".
Onderhoud aan 246 km prikkeldraad
“Een pan-europese picknick heeft de Val van de Muur ingeluid”, schrijft het Roemeense dagblad Adevarul. Op die dag heeft Boedapest “Moskou uitgetest”, maar volgens deze krant was de opening niet ingegeven door louter ideologische motieven: "de financiële redenen waren niet verwaarloosbaar, aangezien de Hongaren regelmatig de 246 kilometer prikkeldraad moesten vervangen, een onderhoud dat veel geld kostte!”
De Europese barbecue met “worstjes en bier” was het startschot voor wat nu “de grote exodus van Oost-Duitsers” wordt genoemd, schrijft Adevarul: vanaf dat moment tot de Val van de Muur op 9 november gingen meer dan 50.000 Oost-Duitsers de grens naar het Westen over.
“Niets was vooraf gepland”, zegt Walburga Habsburg-Douglas in een tegen deOostenrijkse krant Der Standard, een van de organisatoren van de picknick samen met Otto von Habsburg. Der Standard legt uit dat haar vader contacten had gelegd met de Hongaarse regering. Walburga had pamfletten uitgedeeld tot aan het Balatonmeer, een geliefd vakantieoord voor veel Oost-Duitsers. “Het was voor hun te verwachten dat er iets zou gebeuren. De picknick was bedoeld als een symbool om te laten zien dat Hongarije voor ons deel uitmaakte van Europa. Toen ik de mensen zag komen aanrennen, wist ik dat dit het begin van iets nieuws zou kunnen zijn”.
Árpad Bella, "held van de dag"
De Duitse krant Süddeutsche Zeitung heeft een portret gepubliceerd van de "held van die dag": de onderkolonel Árpad Bella die verantwoordelijk was voor de Hongaarse grenspost. “Deze grenswachter wilde geen gevangenisbewaker meer spelen en liet de vluchtelingen door de al zwakke omheining gaan”. Maar het lot was op die dag gunstig gezind, merkt de Britse krant Times op: “vreemd genoeg, of misschien ook niet, waren zijn leidinggevenden die dag afwezig. De grenswachtcommandant was op vakantie in de Sovjet-Unie en zijn vervanger was bergens te bekennen”. “Ik wist dat ik waarschijnlijk maandenlang of zelfs jarenlang in de gevangenis zou belanden”, zegt Bella in een interview met de Süddeutsche Zeitung. Maar toch is het aan het “pragmatisme” van Bella te danken dat de ze veilig over konden steken, aangezien hij degene was die zijn Oostenrijkse collega’s ervan wist te weerhouden de vluchtelingen tegen te houden.
In feite “heeft men hun laten vluchten”, aldus de Spaanse krantABC omdat de Hongaarse regering al maandenlang instructies had gegeven om ze “hun gang te laten gaan”, met stilzwijgende toestemming van Moskou. Boedapest had zich daarmee “onderscheiden van het officiële beleid van de andere communistische landen, tot groot ongenoegen van de leider van de DDR, Erich Honecker”. ABC citeert in deze context de Hongaarse premier uit die tijd, Miklos Nemeth. Volgens hem ging het erom om "erachter te komen of Michael Gorbatsjov tegen mij in maart de waarheid had gesproken, of dat de Sovjet-Unie haar troepen de opdracht zou geven om in te grijpen”.
