Kies een taal
Niemand leek verrast te zijn. Niet de tieners met hun capuchons die bij het aanbreken van de dag naar huis vluchtten. Niet Ken en Tony, die in Tottenham woonden en terugkeerden om te waken over de projectielen en brandende auto's waarmee het stedelijke oorlogsgebied bezaaid lag. Tony beweert het allemaal te hebben zien aankomen. "Dit stond altijd al te gebeuren", denkt hij.
De Tottenhamse zomer
De politie schoot onder verdachte omstandigheden een zwarte jongen neer, waarop woedende werkloze jongeren amok maakten. Volgens Tony was dit het excuus om de rellen te kunnen starten. In de kater die volgt op de geweldsuitbraak in Londen, lijkt de opstand zowel onvermijdelijk als ondenkbaar. Binnen een paar dagen waarin de rellen zich over de hele hoofdstad van een ontwikkeld land verspreidden, lijkt Groot-Brittannië te zijn veranderd in een Hobbesiaanse dystopie waarin chaos en geweld de boventoon voeren.
Dit is de meest mysterieuze en meest moderne opstand die we ooit hebben gezien. De deelnemers worden aangevoerd door Twitter en lijken strijders te zijn in een sinistere afsplitsing van de Arabische lente. De Tottenhamse zomer, waaraan zelfs zevenjarige kinderen deelnemen, is geen aanslag op een tiranniek regime maar op de gevestigde orde van een vriendelijke democratie. De vraag die boven de door de gevechten zwaarbeschadigde straten van Londen blijft hangen is dan ook: hoe heeft dit ooit kunnen gebeuren?
Gebrek aan beleid
Tussen de voor de hand liggende antwoorden zit ook het gebrek aan beleid. Het bewijs daarvoor wijst steeds sterker in de richting van schandelijk gedrag door de stuurloze Metropolitan Police (Met), nu er twijfels rijzen over het feit of Mark Duggan, wiens dood de aanleiding vormde voor de eerste rellen, wel op de politie schoot. De verdediging door zijn familie versnelde de crisis en de afwezigheid van agenten die in deze orgie van plundering zouden moeten ingrijpen, leidde tot een ordeverstoring die je eerder zou verwachten in de wetteloze woestenij van een ontwikkelingsland.
Dit zijn geen rassenrellen
De tweede vermeende boosdoener zou etniciteit zijn. Maar zoals het parlementslid uit Tottenham David Lammy zei, zijn dit geen rassenrellen. De rellen in de jaren tachtig bij Broadwater Farm, Toxteth en Brixton waren deels het gevolg van een giftig racisme dat in het Tottenham van tegenwoordig ontbreekt. De Chinese supermarkt, de Turkse winkel en de Afrikaanse kapper zitten er probleemloos naast elkaar.
Ook werkloosheid en bezuinigingen zouden een oorzaak kunnen zijn. Het is een feit dat Tottenham een van Londens armste wijken is. 10.000 mensen krijgen er een werkloosheidsuitkering en voor iedere vacature zijn er 54 sollicitanten. Het is gemakkelijk te suggereren dat het besluit om huizen en bedrijven af te breken om er ruimte voor tafeltennistoernooien en skateboardparken mee te creëren, onverstandig zou zijn geweest.
De werkelijke oorzaken zijn bedrieglijker. Het is geen toeval dat de ergste geweldsuitbraak die Londen sinds decennia meemaakt, plaatsvindt tegen de achtergrond van een instortende wereldeconomie. De oorzaken van recessie zoals J.K. Galbraith die beschreef in zijn boek The Great Crash 1929waren de volgende: een slechte inkomstenverdeling, een bedrijvensector die betrokken is bij 'zakelijke diefstal', een zwakke bankenstructuur en een import/exportverhouding die uit balans is.
De ‘verloren generatie’ maakt zich op voor oorlog
Al deze factoren spelen nu weer. In de bubbel van de twintiger jaren namen de bovenste 5 procent hoogste inkomens een derde van de persoonlijke inkomens voor hun rekening. Tegenwoordig zijn de lonen, welvaart en kansen oneerlijker verdeeld dan sindsdien ooit het geval was. Alleen al in het afgelopen jaar steeg het vermogen van de 1000 rijkste Britten met 30 procent naar 333,5 miljard Britse pond (383,7 miljard euro).
Europa's leiders, inclusief de Britse premier en minister van Financiën, lagen in de zon op hun ligstoelen terwijl Londen in brand stond. Hoewel het epicentrum van de economische crisis in de eurozone ligt, hebben de opeenvolgende Britse regeringen samengespannen om de armoede, ongelijkheid en onmenselijkheid uit te broeden die nu verergeren door de financiële beroering.
Het Britse gebrek aan groei is geen groter economisch discussiepunt of de stok waarmee de minister van Financiën George Osborne mee geslagen kan worden dan de weggeautomatiseerde, ongemotiveerde, onvoldoende opgeleide werklozen die een smet op de nationale handelsbalans vormen. Kijk naar de jeugdige vandalen in de straten van de stad en huil om onze toekomst. De ‘verloren generatie’ maakt zich op voor oorlog.
Veiligheidsnetten zijn de enige oplossing
De problemen in Griekenland of Spanje vallen in het niet bij de rellen in Londen. Daar kwam de middenklasse in opstand tegen een inkomensverlaging. De rellen in Londen zijn het bewijs dat een deel van de Britse jeugd - de messentrekkers, schutters, plunderaars, gelegenheidsdieven en hun angstige handlangers - in de afgrond van een ineenstortende natie is gevallen.
Het fiasco op de markten gaat hand in hand met de verwoestende invloed van de mens. Ondertussen vindt het standpunt dat de sociaaldemocratie, met zijn veiligheidsnetten, kostbare onderwijs en gezondheidszorg voor iedereen onhoudbaar is in de komende magere jaren, steeds meer bijval. De waarheid is dat het de enige oplossing zal zijn. Na de beurskrach van 1929 krabbelde Groot-Brittannië weer een tijdje op. Inkomensverschillen vielen weg, de welvaartsstaat zag het licht en vaardigheiden en groei namen toe.
Geheugenverlies staat hoog op die lange lijst
Dat model kan niet opnieuw worden nagedaan, noch kan een goed georganiseerde maatschappij, zoals Adam Smith al onderkende, zich ooit ontwikkelen wanneer een flink deel van de populatie er beroerd aan toe is en als gevolg daarvan gevaarlijk. Ik wil hiermee niet de lof zingen van het determinisme want armoede leidt niet noodzakelijkerwijs tot wetteloosheid. Het is echter ook niet voldoende de relschoppers te overstelpen met onze verontwaardiging alsof ze paria's zouden zijn.
Financiële fiasco's en menselijke rampen zijn cyclisch. Iedere keer dat ze zich weer voordoen, kan het erger uitpakken dan de vorige keer. Zoals [de Britse econoom, red.] Galbraith het schreef: "het geheugen werkt veel beter dan de wet" bij de bescherming tegen financiële illusies en waanzin. In dit bezuinigingstijdperk zijn er diverse luxegoederen die Groot-Brittannië zich niet langer kan veroorloven. Geheugenverlies staat hoog op die lange lijst.
Opinie
“Dit is de prijs die we betalen voor het falen van de zorg”
De oprichtster van een liefdadigheidsorganisatie voor kinderen schrijft in een opiniestuk in The Independent dat de jonge relschoppers en plunderaars, die hun eigen gemeenschap te gronde richten, zich daar misschien wel méér vervreemd van voelen dan we dachten.
Hoe, zo vragen we ons af, kunnen ze hun eigen gemeenschap met zoveel minachting aanvallen? Maar de jongeren zouden antwoorden 'met gemak,' omdat ze het gevoel hebben niet echt tot de gemeenschap te behoren. Ze zouden zeggen dat de gemeenschap hen niets te bieden heeft. Daarentegen hebben ze jarenlang het gevoel gehad afgesneden te zijn geweest van de legitieme structuren van de burgermaatschappij.
Na een aantal jaren in Londen op straat te hebben gewerkt, zijn velen van ons bezorgd geraakt over grote groepen jonge volwassenen die hun eigen parallelle anti-sociale gemeenschappen hebben ingericht, waar andere regels gelden. Het individu is verantwoordelijk voor de eigen overleving, omdat ze van de gevestigde gemeenschap niets kunnen verwachten.
Onze leiders hebben het er nog steeds over dat het beschermen van de gemeenschap van cruciaal belang is. Het probleem is dat deze vlieger niet langer opgaat. De gemeenschap heeft bepaald wie het waard is om te worden geholpen en wie niet. In deze valse morele economie, waarin de armen worden omschreven als 'disfunctioneel,' schiet de gemeenschap tekort. Dit is de prijs die we daarvoor moeten betalen.
