Kies een taal
Zondagavond 27 mei, New York, Plaza Athenee. De lobby van dit hotel in de Upper East Side in Manhattan heeft een weelderige stijl en ademt een zweem van weleer uit. De discrete verlichting accentueert de fraaie en soepel vallende gordijnen en de goudkleurige stoelen met fluwelen bekleding uit het Empiretijdperk komen hier prachtig tot hun recht. Een invloedrijke manager uit New York brengt hier regelmatig het neusje van de zalm uit de financiële sector en enkele hoge diplomaten bij elkaar.
Vanavond heeft hij John Paulson [een Amerikaanse hedgefondsmanager, red.] en George Soros [een Amerikaanse zakenman, red.] tegenover elkaar aan het midden van de tafel geplaatst. Het imperium van Paulson is goed voor 37 miljard dollar, dat van Soros voor 28 miljard. Ook aanwezig is de topman van investeringsmaatschappij Blackstone, Stephen Schwarzman, die goed is voor zo’n 100 miljard dollar. In Wall Street is rijkdom meer dan elders altijd betrekkelijk.
Een handjevol ambassadeurs is vanavond hier bijeengekomen om te luisteren naar wat beide orakels te vertellen hebben over Europa, waarover de rest van de wereld zich in mei 2012 wederom grote zorgen maakt. Mario Monti, voormalig eurocommissaris en adviseur van Goldman Sachs, neemt voor het eerst aan deze idea dinners deel en wacht met spanning af tot het startschot voor de discussies gegeven wordt. Hij is uitgeroepen tot de eminente vertegenwoordiger van het Oude Continent sinds de dood van zijn landgenoot, de betreurde Tommaso Padoa-Schioppa [een Italiaans bankier en politicus die van 1998 tot 2005 deel uitmaakte van de raad van bestuur van de Europese Centrale Bank, red.].
Sinds vierentwintig uur begint het gerucht aan te zwellen van een pact tussen CDU en FDP tegen bondskanselier Merkel. Spiegel Online gaf de aftrap. Op 25 mei ‘s middags kopte de online-uitgave van het Hamburgse weekblad: “Het pact dat het einde van de euro bezegelt”. In het artikel wordt aangekondigd dat de bondskanselier binnenkort geen meerderheid meer zal halen in de Bundestag en dat er eind 2012 mogelijk vervroegde verkiezingen zullen worden gehouden. In een nota op blanco papier zonder briefhoofd met de ingetogen titel “Voorstel voor een coalitieovereenkomst”, die vanaf de website gedownload kan worden, worden in twee pagina’s de grote lijnen geschetst van een nieuwe overeenkomst tussen de christendemocraten en de liberalen, waarin zij zich verbinden tot een “ordelijk vertrek” uit de eurozone vóór 1 januari 2014.
De bronnen van het artikel zijn ook volledig anoniem, met uitzondering van de leider van de meerderheidsfractie in de Bundestag, Volker Kauder, die het gerucht fel ontkent en afdoet als “uit de lucht gegrepen speculaties”. Het is waarschijnlijk dat beleggers afgeschrikt zullen worden door de scoop van Der Spiegel. Bovendien dreigt de toegang tot de Spaanse en zelfs Italiaanse markten geblokkeerd te raken, juist op het moment waarop het Europese stabiliteitsmechanisme in twijfel wordt getrokken door het Duitse Grondwettelijke Hof. Europa bevindt zich opnieuw aan de rand van de afgrond.
“Het is tragisch om te zien dat Europa, en in het bijzonder Duitsland, geen lering heeft getrokken uit de Grote Depressie”, bijt Soros de spits af. “Het is waanzin om de landen die in het rood staan op te laten draaien voor de hervormingen. Zo zakken ze nog dieper in een depressie weg. Daarmee jagen we ze letterlijk weg. Maar heel eerlijk gezegd geloof ik niet dat Duitsland vrijwillig uit de eurozone stapt, zoals de pers ons doet geloven. De Duitsers begaan in meerderheid een vergissing. Zij zijn in meerderheid niet suïcidaal."
- George, als ik het goed heb begrepen, dan zegt u dat wij de risico’s van een ineenstorting goed inzien, maar die van een consolidatie van de zone minder goed...
- Dat is precies de paradox. Het is verrassend te zien in hoeverre de twee opties van het alternatief tevens open blijven staan, ondanks de tragische wending die de gebeurtenissen nemen. De belangrijkste successen zijn geboekt aan institutionele zijde. Daar is sprake van nieuwe en interessante uitgangspunten. De oprichting van de ‘Club van Kirchberg’ na de uitspraak van het Duitse Grondwettelijke Hof is een meesterzet. En we zullen nooit genoeg zeggen hoe belangrijk de Europese Centrale Bank is geweest bij het in gang zetten van een revolutie. Alles wat sinds 2010 is gecreëerd, zou kunnen uitmonden in de oprichting van een Europees ministerie van Financiën waarvoor ik persoonlijk altijd een lans heb gebroken. En daarin stond ik niet alleen. Dominique Strauss-Kahn werd in april 2010 in King's College nog uitgejouwd toen hij dit idee opperde. En Jean-Claude Trichet verging het vorig jaar nauwelijks beter. Maar ideeën gaan hun eigen weg. Alleen door een massale verdeling van de schuld over de eurozone onder toezicht van een federale fiscale autoriteit kunnen we de crisis te boven komen.
- Bedankt, George. Ik weet niet of we uw woorden nu optimistisch of pessimistisch moeten uitleggen. Mario, wilt u reageren?
- Uiteraard sta ik vierkant achter het advies van George. De situatie is ernstig, maar ook weer niet volslagen hopeloos. Wat de kwestie van een Europees ministerie van Financiën betreft, dat uiteraard essentieel is, zou ik de zaken tot één dilemma willen samenvatten. Aan de ene kant hebben we de Bundestag, het Duitse parlement dat in hoofdzaak zou willen dat dit Europese ministerie verantwoording aan hem zou moeten afleggen en aan de andere kant een Europees Parlement dat, met argumenten die net zo geldig zijn, wil dat de nationale ministers van Financiën laten zien dat zij wel degelijk handelen in een gemeenschappelijk Europees belang. Dat is een institutionele en constitutionele situatie die letterlijk een uiterst ingewikkelde paradox vormt. Heel eerlijk gezegd zie ik geen voor de hand liggende oplossing.
– Kort gezegd bent u op zoek naar een politiek genie om het probleem op te lossen.
– Als u zo iemand kent, dan is hij welkom in Brussel. Maar alle gekheid op een stokje, ik wil niet dat men de indruk krijgt dat ik de ernst van de situatie onderschat. Europa heeft een bak geld nodig…
Dan richt hij zich tot zijn Chinese en Russische tafelgenoten:
“Een bak geld. Niet meer, niet minder. En u kunt er donder op zeggen dat de gemeenschappelijke markt het einde van de eenheidsmunt niet zal overleven, want in een Duitsland dat te maken krijgt met een opwaardering van zijn valuta, zou de druk enorm zijn om alle Europese activiteitensectoren in elkaar te laten storten, zogenaamd om de concurrentiepositie te beschermen. Maar als u de Europese Unie van haar eenheidsmunt en gemeenschappelijke markt ontdoet, blijft er niet veel meer over. Voor de rest van de wereld zou dat het einde van het multilateralisme betekenen. Dus stel ik de vraag: wie zou er belang hebben bij een wereld die uitsluitend gebaseerd is op bilaterale betrekkingen? Niemand, geloof mij.”
"Denkt u dat er in Europa een financiële krach zal plaatsvinden? vraagt een van de genodigden aan Paulson. “Een krach, ik weet het niet. Een krach is nooit te voorspellen”, antwoordt Paulson met een glimlach. “Maar in ieder geval wel een radicale hervorming. Ja, dat denk ik.”
Wordt vervolgd...
