Kies een taal
Voor de 700 klanten van de Ierse low cost-maatschappij Ryanair, die op de luchthaven Londen-Stansted aan de grond zijn gebleven, heeft het tijdperk van het vliegen zonder poespas zeker niet alleen goede kanten. Op 2 augustus jl. konden sommige reizigers hun bagage niet registreren voordat het vliegtuig opsteeg, vanwege personeelsgebrek. Gewapende politiemensen moesten de werknemers van het vliegveld beschermen tegen woedende passagiers. Zullen ze nogmaals het risico nemen dicht opeengepakt te reizen? Met 62 luchtvaartmaatschappijen in de Europese Unie is low cost reizen toch een belangrijk onderdeel geworden van de luchtvaart.
Een Europese identiteit
‘Vroeger gold een retourvlucht binnen Europa van 200 pond als goedkoop. Om ziek van te worden!’ Voor Nick Winterton, die al jaren in de Londense wijk Camden Town woont, waren low cost vluchten een echt buitenkansje. Zijn partner en hij hebben onlangs een tweede woning gekocht in de Catalaanse stad Tossa de Mar aan de Costa Brava. “Vroeger, toen we onze reizen door Europa zelf regelden en geen all-in verblijf boekten, vonden we dat een retourvlucht van 200 pond [235 euro] goedkoop was. Ik word ziek als ik aan dat bedrag denk en vergelijk met de huidige tarieven. Dankzij low cost vluchten kunnen we nu in meer dan één land tegelijkertijd leven. We vliegen altijd naar Spanje, bijna iedere keer met Ryanair, naar Geron”, legt hij uit. “Op dit moment kost een vlucht met Ryanair van Londen-Luton naar Gerona tussen 31 augustus en 8 september 21,23 pond [25 euro]; dat is spotgoedkoop als je alleen maar handbagage hebt. Er is geen enkele andere vaste verbinding Londen-Gerona”.
Deze mogelijkheid om low cost te reizen voor gewone stervelingen zoals Nick heeft tot groei geleid van het luchtverkeer binnen de EU. Het aantal betalende passagiers voor vluchten binnen Europa is volgens de Vereniging van Europese Luchtvaartmaatschappijen in de afgelopen tien jaar met 50% toegenomen. Sinds het ontstaan van de Schengenruimte en de deregulering van de luchtvaartmarkt, beide in de jaren 90, is onze manier van reizen veranderd, en dit is weer van invloed geweest op de manier waarop we tegen elkaar aankijken. Gemakkelijk en goedkoop door Europa reizen heeft bijgedragen tot de identiteit van het gewone Europese volk.
Neem Kai Andrea Sauthoff, die leeft en werkt in Hannover, in Noordwest-Duitsland, terwijl zij nu eveneens sinds enkele jaren nauwe banden heeft met Portugal: ”Ik heb in Lissabon gestudeerd en gewerkt”, zo begint ze. “Ik ben verliefd geworden op die fantastische stad en ik ga er ieder jaar minstens een maand op vakantie”. Hoewel ze er niet het hele jaar woont, voelt Kai zich een echte Portugese. “Ik heb niet de indruk een buitenlandse te zijn, want ik heb in de loop der jaren geleerd goed Portugees te praten en houd van de Portugese cultuur. Ik vind het prima Duitse te zijn. Maar omdat ik evenveel van Portugal houd, zie ik mezelf als Europees”.
De ecologische gevolgen van vliegen
Er zijn hoe dan ook weinig keuzemogelijkheden voor Kai om deze transnationale band waaraan ze zo is gehecht, te behouden. “Ik ben met alle mogelijke en denkbare transportmiddelen naar Portugal geweest. Ik reis graag met de trein; dat is een van de eenvoudigste manieren om te reizen, maar de reis naar Portugal duurt dan wel lang. Ik ben liever langer in Portugal en korter aan het reizen. Low cost reizen zijn slecht voor het milieu, maar je snel verplaatsen, vrienden ontmoeten, nieuwe streken leren kennen, in een ander land werken, dat is fantastisch".
Het spook van de ecologische gevolgen van vliegreizen het debat over de toekomst van de vliegsector in zijn greep. Als bijvoorbeeld over een jaar of twee het Europese programma voor CO2-quota waarschijnlijk ook voor de luchtvaart gaat gelden, dan betekent dit dat de industrie wordt gestimuleerd om de koolstofuitstoot van vliegtuigen te verminderen [op 1 januari 2005 is het European Trading System van start gegaan, waardoor de 27 lidstaten CO2-quota’s kunnen toekennen aan verschillende industrieën, die op een vooraf samengestelde lijst voorkomen. De Commissie overweegt nu dit systeem uit te breiden voor alle broeikasgassen en doelstellingen vast te leggen voor industrieën die eerder niet met dit programma te maken hadden.]
Dat zal beter lukken met beter ontworpen motoren, maar een stijging van de tarieven is onvermijdelijk. De oplossing zou liggen in het aanleggen van hogesnelheidslijnen naar meer bestemmingen, zodat de gevolgen van de verplaatsingen beter worden verdeeld over de grondgebieden en de kosten ervan worden verlaagd. Hoewel er moet worden nagedacht over de economische en politieke gevolgen voor de traditionele vervoersmethoden, heeft vrijheid om zich te kunnen verplaatsen weinig zin zonder de middelen om dit te doen.
"We voelen ons geen buitenlander meer"
Als deze maatregel bovenop andere komen, zoals de beperking van de ontwikkeling van luchthavens, dan zou dat wel eens een bedreiging kunnen inhouden voor de zeer levenskrachtige, maar nog zo fragiele Europese identiteit, die door mensen als Kai wordt gekoesterd. We gaan terug naar Tossa de Mar: de mogelijkheid om vrij tussen twee landen te pendelen, heeft van Nick zeker geen expat gemaakt, maar er in tegendeel toe geleid dat de stad in zijn bestaan is geïntegreerd. “We voelen ons geen buitenlander meer. Vanaf het moment dat we de flat hadden gekocht, voelden we ons meteen anders: de stad was een deel van onszelf geworden, net als Camden. Als we in Tossa zijn en we hebben het erover om naar huis te gaan, dan bedoelen we de flat hier en niet Camden”. Identiteit wordt complexer. “Het gebeurt wel dat ik mezelf Europeaan noem, behalve als ik met andere Europeanen ben, dan komen de stereotypen weer bovendrijven en word ik weer helemaal Brit. Geen twijfel mogelijk, het tijdperk van low cost vluchten heeft veel in ons leven veranderd, en dat zijn alleen maar positieve dingen". Zonder de mogelijkheid om voor een redelijke prijs en gemakkelijk te reizen, is een ervaring omtrent Europese identiteit, als bij Nick, natuurlijk minder denkbaar.
Nathan Charlton
