Gebrek aan mobiliteit zet ons op achterstand

In de Verenigde Staten is het heel gewoon om te verhuizen voor je werk. In Europa zijn we daar een beetje bang voor. Tijdens deze crisis is dit gebrek aan mobiliteit een handicap, vindt een Zweedse journalist.

Gepubliceerd op 20 september 2011 om 14:29

We horen vaak dat de eurozone geen optimale monetaire unie genoemd kan worden. Dat klopt. De prijzen zijn er, evenals de salarissen veel te star, de productiviteit en de concurrentie zijn per land veel te verschillend en het nationale economische beleid van ieder land staat iedere ontwikkeling in de weg. Bovendien is Brussel niet in staat om degenen te helpen die daar werkelijk behoefte aan hebben.

Maar kan een monetaire unie wel optimaal functioneren? De kleine Europese landen - en we zijn heel klein, met inbegrip van de landen die zich daar nog niet bewust van zijn - kennen grote regionale ongelijkheden, die zo goed en kwaad als het gaat worden verzacht door verplaatsing [van rijkdom, red.] en Brusselse subsidies. Hoe zouden het noorden en zuiden van Italië anders verenigd kunnen blijven, hoe zouden Vlamingen en Walen samen verder moeten, hoe zou het Norrland [in het noorden van Zweden, red.] kunnen overleven zonder Stockholm?

De Europese schuldencrisis bracht daarnaast op ruwe wijze de zwakke punten van de euro aan het licht. De soevereine staten en de historische en culturele tradities die ze met zich meezeulen maken het probleem ongetwijfeld onoplosbaar. De Europese Gemeenschap laat zich ‘unie’ noemen terwijl ze meer weg heeft van een confederatie in de klassieke zin van het woord - een politiek model waarvan de geschiedenis ons heeft geleerd dat het nooit werkt.

Wij gaan hier nooit weg

Wat er niet werkt in Europa, werkt echter wel in een federatie zoals de Verenigde Staten. En dat is voornamelijk te danken aan een fundamentele parameter: de professionele mobiliteit. Achter dit eufemisme gaan natuurlijk mensen schuil zoals u en ik. Ik woonde een aantal jaren in Virginia, een bijzonder rijke en welvarende streek in de Verenigde Staten. Maar ik hoefde maar een paar kilometer af te leggen om terecht te komen in een volledig verlaten gebied. Iedereen was er vertrokken. Ze hadden elders werk gevonden. Je kunt ervan denken wat je wilt, maar dat is waar een dynamische arbeidsmarkt op lijkt.

Nieuwsbrief in het Nederlands

We gaan hier nooit weg! Dat was onze leus toen ik jong was. De strijdkreet van de rebellen uit het Norrland, in de tijd dat we best zagen dat de werkgelegenheid elders beter was - in het Zuiden, zoals altijd. Ik vrees dat dat een typisch Europese reactie was. De Poolse loodgieter die er anders over dacht werd er in Frankrijk van beschuldigd de Fransen het brood uit de mond te stoten. Te moeten vertrekken naar daar waar het werk is, wordt in Europa door de burgers gezien als dwang, bijna een vernedering, en door de overheid als een exodus.

In het beste geval vertrekt de Europese werknemer voor een bepaalde tijd naar het buitenland en als hij dat doet, is dat meestal met de stellige bedoeling ooit naar zijn vaderland terug te keren. Daar heeft hij zijn stenen huis laten bouwen dat, als alles goed gaat, door toekomstige generaties geërfd zal worden. Een huis dat bestand is tegen stormen en overstromingen zoals die in de Verenigde Staten voorkomen en die de provisorisch in elkaar getimmerde krotjes verwoesten die ze daar huizen noemen. Maar die krotjes zijn de prijs die er voor de mobiliteit waaraan het Europa ontbreekt, betaald moet worden.

Mobiliteit laat het hoofd tollen van Europeanen

In Virginia ontmoette ik boeren die verbijsterd reageerden wanneer ik hen vroeg sinds hoeveel generaties hun land in de familie zat. Voor hen is dat land een ‘business’ als al het andere. Ze bezaten al eerder drie of vier andere bedrijven, verspreid over de Verenigde Staten, en probeerden al eens slachtvee te fokken of maïs of oliehoudende planten te verbouwen. Het concept van famliegrond was hun vreemd. Een dergelijke mobiliteit laat Europeanen het hoofd tollen en maakt ze bang.

Natuurlijk zijn we geen boeren meer. Maar we zijn vergeten dat miljoenen Europeanen nog niet zo lang geleden hun koffers pakten om te emigreren naar Amerika. En de overgrote meerderheid kwam niet meer terug. Chinezen, Indiërs en Amerikanen (binnen hun eigen land) leven nog steeds op deze manier. Maar ik heb de indruk dat een dergelijk pragmatisme ons in Europa vreemd is.

De eurozone moet nu een echte supranationale federatie worden, met aan het hoofd het land dat de oorlog won door hem te verliezen: Duitsland. Als dat niet gebeurt, zal de eurozone in stukjes uiteenvallen, wat gelijk zou staan aan hernationalisatie. Hoewel geen van beide opties bijzonder wenselijk is, jaagt de tweede me veel meer angst aan dan de eerste.

Want eigenlijk zijn we lang niet voldoende mobiel om voor de eerste mogelijkheid te kiezen. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de Babylonische spraakverwarring die ons, meer dan wat dan ook, opgesloten houdt in ons land. Ik heb een Kroatische buurman met een bouwbedrijf die momenteel wat Roemeense bouwvakkers in dienst heeft. Opmerkelijke types, vertelde hij. Ze werken hard en goed. En toch gaat het niet. Ze begrijpen niet wat hij hen vraagt en hij begrijpt van zijn kant weer niet wat ze zeggen.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp