Kies een taal
Hoe leeft men in een niet-erkend land zoals Transnistrië, de separatistische provincie van Moldavië? Ondanks het conflict met hun ‘buren’ en de zieltogende economie, geven Transnistrische jongeren blijk van de liefde voor hun land en vertrouwen in hun toekomst.
Eugen Abramov, 19 jaar en student journalistiek, vertelt in Bender, de op één na grootste stad van Transnistrië, dat hij voor Evgeni Sjevtsjoek heeft gestemd bij de presidentsverkiezingen eind december. in de hoop op verandering. “Ons grootste probleem is corruptie, en persvrijheid bestaat hier niet”. Abramov is zoals veel Transnistriërs Russischtalig. Hij heeft de mediacensuur aan den lijve ondervonden tijdens een stage bij een lokale televisiezender. Hij kreeg daar te verstaan dat “het beter was om niet al te veel kritiek uit te oefenen op de president” Igor Smirnov, die nu plaats moet maken voor Sjevtsjoek. Daarom ruilde hij liever de politieke redactie in voor de maatschappelijke redactie, waar hij meer vrijheid kreeg. Deze eerste werkervaring zette voor hem de toon. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat hij zich heeft ingeschreven aan de Universiteit van Sint-Petersburg. Hij doet zijn studie per correspondentie en gaat alleen naar Rusland om examens af te leggen. Met het Russische diploma zal hij makkelijker buiten Transnistrië een baan als journalist kunnen vinden: in Oekraïne, Georgië of Rusland. Het journalistieke klimaat is daar misschien niet veel beter, maar in ieder geval beter dan in Transnistrië, dat voor een groot deel aan het zicht van non-profitorganisaties is onttrokken en waar internationale organisaties zoals de VN en de OVSE nauwelijks toegang hebben.
40% van de studenten studeert in het buitenland
De vriendin van Abramov, Katia Chernih (die zich voorstelt als “Kate”) studeert architectuur aan de Universiteit van Tiraspol, de hoofdstad van Transnistrië. Ze zegt er alle vertrouwen in te hebben om na haar studie een baan te vinden, maar is zich bewust dat niet iedereen er zo over denkt. De presidentskandidaten zijn volgens haar niet in staat om de werkgelegenheid te stimuleren. Daarom heeft ze “tegen iedereen” gestemd, de laatste optie op het stembiljet.
Katia Marakunia, 16 jaar, is een van de weinige jongeren die aanhanger zijn van Smirnov, de president die eind december is weggestemd. Als ze achttien zou zijn geweest, zou ze voor Smirnov hebben gestemd want “Smirnov betekent stabiliteit”. Haar mening is erg beïnvloed door die van haar ouders, en dat steekt ze niet onder stoelen of banken. Haar ouders stemmen Smirnov en familieleden van haar hebben banden met de autoriteiten. “Ik hou van Bender” (haar geboortestad). "Zelfs als ik op een dag wegga, weet ik zeker dat ik er weer terug zal komen”, zegt deze scholiere, wiens referentiekader uit Bender en Tiraspol bestaat, de twee grooste steden die sovjetachtig aandoen. En toch is ze van plan om haar studie geneeskunde in Odessa (Oekraïne) te doen. Deze dubbele taal (‘ik hou van mijn land maar ik doe mijn studie liever in het buitenland’) lijkt wijdverbreid onder Transnistrische jongeren. Volgens Marina Alexandrovna, journaliste voor de Transnistrische uitgave van het Russische dagblad Komsomolskaya Pravda, volgt 70% van de jongeren hoger onderwijs maar 40% van hen doet dat in het buitenland.
Sheriff, het grootste monopolie van Transnistrië
Degene die in Transnistrië blijven, zijn naar eigen zeggen echter “gelukkig hier”, zoals Artem Knysh, die we tegenkomen in Tiraspol. Hij studeert sociologie en is trots op zijn “rodina” (vaderland), waaraan hij de voorkeur geeft boven de andere landen waar hij geweest is: Moldavië, Georgië en Oekraïne. Ook hij heeft voor Sjevtsjoek gestemd omdat hij vindt dat Transnistrië “een nieuwe economische wind nodig heeft”. Dat zou inderdaad geen luxe zijn in deze regio. Tot 1990 was er veel industrie en Transnistrië was goed voor 40% van het BBP van Moldavië. Vandaag de dag is daar weinig van over, behalve een paar staal- en textielfabrieken, elektriciteitsbedrijven en een wijn- en cognacdistilleerderij. Maar het grootste monopolie is in handen van de bedrijfsgroep Sheriff, waar onder andere de zoon van Smirnov de touwtjes in handen heeft. Supermarkten, benzinestations, de voetbalclub, mobiele telefonie...allemaal hebben ze dezelfde merknaam Sheriff, die eveneens het merendeel van de media in handen heeft. De vele jongeren die het zich niet kunnen permitteren om te studeren, ookal zijn sommige faculteiten gratis, zijn gedoemd tot werkloosheid of een slecht betaald baantje in een fabriek. Met een beetje geluk krijgen ze een contract bij Sheriff, maar dat hangt niet zelden af van connecties.
Waar zijn de dertigers?
Wat opvalt in het Transnistrische straatbeeld, zijn de vele grootouders die voor kinderwagens lopen. Waar zijn de ouders van deze kinderen? Niet op het werk in ieder geval, op deze verkiezingszondag. Alexandr Cliuicov, vanImedia, een Moldavisch persbureau dat gespecialiseerd is in analyses en commentaren, zegt dat veel dertigers in het buitenland wonen om in de behoeften van hun familie te voorzien, ook al bestaan hierover er geen officiële statistieken. Geen wonder in een regio waar het minimumloon zo’n 115 euro bedraagt, naar schattingen. Zelfs in ‘de rest’ van Moldavië, het armste land van Europa, is het minimumloon hoger: 179 euro. Evgueni Chevtchouk zegt dat “ongeveer 20% van de jongeren tussen 18 en 25 jaar werkloos is”. Dit percentage lijkt optimistisch maar dat komt omdat “men pas als werkloos wordt beschouwd na twee jaar zonder baan”. Een manier om de werkloosheidscijfers op te vrolijken? Nee, antwoordt hij. “Het is eerder een manier om de staatsuitgaven een halt toe te roepen”: de staat keert nu pas een werkloosheidsuitkering uit na twee jaar werkloosheid. Een situatie waar hij verandering in wil brengen nu hij aan de macht is.
En Europa? Wat betekent het oude continent voor deze jonge Transnistriërs? “De Europese Unie heeft geen enkel perspectief, gezien de huidige crisis in Europa”, zegt Sergueï Gavrilitsa die op 24-jarige leeftijd een baan heeft weten te bemachtigen als informaticus in een van de weinige banken in Bender. En als we hem de vraag twee jaar geleden gesteld zouden hebben? “Toen was het een ander verhaal. Voor de eurocrisis had de Europese Unie de wind van voren”. Kan hij zich voorstellen dat Transnistrië op een dag deel uitmaakt van de Europese Unie? “Nee”, luidt het antwoord zonder aarzelen.
“Onze munt is niets waard over de grens”
De status van onerkend land bezorgt deze jongeren dan wel geen slapeloze nachten, toch vinden ze dat het bevroren conflict met Moldavië moet worden opgelost. “Het zou fantastisch zijn als we eruit zouden komen”, zegt Abramov. “We ervaren het dagelijks aan den lijve: onze paspoorten worden niet erkend in het buitenland (maar veel Transnistriërs hebben een Moldavisch, Russisch en/of Transnistrisch paspoort), onze munt is niets waard over de grens, niemand gaat op vakantie in ons land, en zelfs de Moldaviërs kijken op ons neer...” zucht hij. Hoe moet het conflict dan worden opgelost volgens hem? “Hetzij door bij Oekraïne te worden gevoegd, hetzij als onafhankelijke staat”, antwoordt hij. Opnieuw een deel uitmaken van Rusland lijkt hem onmogelijk omdat “we geen grenzen delen met Rusland”. Maar er zijn toch heel veel landen die zelfs overzeese gebiedsdelen hebben? “Ja, dat is wel zo, maar voor Transnistrië is dat geen optie. Het is een uniek land. Noch oosters, noch westers”. Artem Knysh kan zich wél indenken dat Transnistrië ooit toetreedt tot de EU. “Maar het is uitgesloten dat we toetreden als deel van Moldavië!" Voor deze jonge Transnistriërs gaat hun onafhankelijkheid duidelijk boven alles.
