Noodtoestand

Gepubliceerd op 18 november 2011 om 11:56

Het rad blijft maar draaien. Spanje is met de verkiezingen van 20 november de derde EU-lidstaat die sinds begin deze maand van regering wisselt en het zesde land na Ierland, Portugal, Slowakije, Griekenland en Italië, waar regeringen onder invloed van de crisis zijn gevallen of zijn afgetreden.

Democratie, technocratie, het volk, de financiële markten… Allemaal termen die de laatste tijd uit de toetsenborden van commentatoren bleven rollen. De manier waarop George Papandreou en Silvio Berlusconi gedwongen werden te vertrekken en werden vervangen door deskundigen die aan hetzelfde profiel beantwoorden – Lucas Papademos en Mario Monti zijn economen, hebben hoge functies bekleed binnen de EU en hebben voor de zakenbank Goldman Sachs gewerkt – leidt tot legitieme vragen over het bestuur van Europa en de democratische verantwoordelijkheid.

Naast de almachtige markten worden de Franse president Sarkozy en de Duitse bondskanselier Merkel als voornaamste schuldigen aangewezen. Deze inmiddels beruchte "Frankfurt Groep" waarin naast deze twee leiders de voorzitters van diverse Europese instellingen en de directeur van het IMF zitting hebben, voedt de waanideeën over een complot om Europese landen onder een directie te stellen die op strenge Germaanse leest is geschoeid.

Maar laten we even advocaat van de duivel spelen. Na het akkoord van 26 oktober over de Griekse schuld deed de aankondiging van een referendum in Griekenland de bescheiden vooruitgang die was geboekt over het oplossen van de crisis direct al teniet. George Papandreou had zichzelf, ondanks zijn kwaliteiten, zelfs in de ogen van zijn politieke vrienden in diskrediet gebracht. Silvio Berlusconi had op zijn beurt al lang bewezen dat hij ongeschikt is om een land te besturen, zowel in persoonlijk als in politiek opzicht, dus niemand hoeft te klagen dat hij zijn plaats heeft afgestaan aan een man die vertrouwen inboezemt bij zijn partners. Er wordt al veel te lang geklaagd over een gebrek aan leiderschap in Europa om te protesteren tegen het feit dat Merkel en Sarkozy hun verantwoordelijkheid hebben genomen om te voorkomen dat een crisis nog sneller om zich heen zou gaan grijpen, terwijl iedereen beseft dat die situatie het hele voortbouwen aan Europa in gevaar brengt.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Al met al zijn deze noodmaatregelen slechts een noodsprong. Enerzijds zien we dat de crisis zich nog steeds uitbreidt en vanaf nu niet alleen Spanje en België bedreigt, maar ook Frankrijk en Oostenrijk. Anderzijds doet de kloof die ontstaat tussen de zeventien eurolanden en de tien andere EU-lidstaten vrezen dat de EU binnenkort in politiek opzicht tot stilstand komt. De EU zou in dat geval niet bij machte zijn om een uitweg uit de crisis aan te geven en evenmin een politiek project waarmee het gebrek aan democratie zou kunnen worden hersteld.

Vanuit dit oogpunt bezien is het raadzaam te letten op de oplopende confrontatie tussen Duitsland en Groot-Brittannië, waarvan we de eerste aanzet deze week al hebben kunnen ontwaren. Angela Merkel en David Cameron gaven op dezelfde dag en in twee verschillende redevoeringen twee compleet tegenovergestelde visies op Europa. De Duitse bondskanselier vraagt om meer discipline, coördinatie en controle en verklaart zich bereid om delen van de nationale soevereiniteit over te dragen. De Britse premier geeft de voorkeur aan “de flexibiliteit van een netwerk in plaats van de starheid van een blok" en wil Brussel juist bevoegdheden ontnemen.

In een Europese Unie waarin regeringen niet weten hoe lang ze aan de macht blijven en waarin het wantrouwen ten aanzien van Duitsland groeit, ziet het ernaar uit dat de discussie over het Europese politieke model fel van aard zal zijn.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp