Kies een taal
Ieder jaar wordt tegen het einde van de zomer in diverse landen van Europa dezelfde vraag gesteld: hoe zal de gasprijs eruitzien voor verwarming en verlichting deze winter? En 2012 vormt daarop geen uitzondering. Deze keer Brussel heeft de de knuppel in het hoenderhok gegooid door een onderzoek in te stellen naar eventueel misbruik door Gazprom van zijn dominante positie op de gasmarkt van Midden- en Oost-Europa. Het Russische gasbedrijf voorziet ook voor 25 procent in de gasbehoefte van West-Europa. Sommige landen, zoals Finland, Slowakije en de Baltische staten zijn er zelfs voor 100 procent van afhankelijk.
*Steeds weer blijkt hoe dringend Europa een gemeenschappelijk energiebeleid nodig heeft en naar alternatieve energiebronnen moet zoeken. Het gevolg is dat de verleiding om naar onconventionele olie- en gasvoorraden te zoeken steeds groter wordt. Daartoe behoort ook schaliegas, waarvan de Europese reserves, die vooral geconcentreerd zijn in Frankrijk en Polen, worden geschat op 14.000 miljard kubieke meter, “genoeg om bijna dertig jaar aan de Europese vraag naar gas te voldoen zonder ook maar een druppel van Rusland te kopen”, schrijftEUobserver.*
Het wordt nog moeilijker om die verleiding te weerstaan als we bedenken dat de Verenigde Staten dankzij schaliegas in tien jaar tijd onafhankelijk zijn geworden van import (het land voorziet voor 88 procent zelf in zijn energieverbruik en 58 procent van de binnenlandse productie is afkomstig van schaliegas) en dat de gasprijs er is gezakt tot het niveau van 1976. Het is dan ook geen toeval dat in Oostenrijk, Frankrijk (ondanks het moratorium van president François Hollande), Duitsland, Polen, Nederland, Zweden en Groot-Brittannië proefboringen worden gedaan.
De moeilijkheid zit in het feit dat hydraulische fracturatie (fracking in het Engels), de meest gebruikte techniek bij de exploratie en winning van schaliegas, veel energie vergt en vooralsnog zeer vervuilend is. Behalve Frankrijk hebben daarom ook Bulgarije, Roemenië en Tsjechië besloten om de exploratie van aangetoonde of veronderstelde gasvoorraden stop te zetten.
De Europese instellingen nemen in dit opzicht een houding in die op zijn minst dubbelzinnig kan worden genoemd, wat deels valt te verklaren uit de enorme belangen die op het spel staan en de invloed die de belanghebbenden hebben in Brussel.
De Commissie heeft begin september drie rapporten over het onderwerp gepubliceerd, waarin ze verklaart dat 1. “onconventioneel” gas in wel 60 procent van de Europese behoefte zou kunnen voorzien, 2. de winning ervan risico's meebrengt voor het milieu en schade aanricht, en 3. schaliegas daarom alleen mag worden gewonnen binnen strenge wettelijke kaders, al wordt nieuwe wet- en regelgeving niet nodig geacht.
Op 18 september heeft de commissie Industrie van het Europees Parlement een voorlopig rapport goedgekeurd waarin ze stelt dat de EU zich niet moet mengen in nationaal energiebeleid, dat de Europese afhankelijkheid op energiegebied door het winnen van schaliegas zou verminderen en dat vergeleken met steenkool de uitstoot van CO2 met 29 tot 41 procent zou dalen. Een dag later nam de commissie Milieu een ontwerpresolutie aan voor het aanscherpen van de wetgeving op het gebied van milieubescherming en volksgezondheid en van de aansprakelijkheid van de industrie bij eventuele schade.
Een eventuele run op schaliegas is echter moeilijk te verenigen met de milieudoelstellingen van de EU, te weten vermindering van de uitstoot met 20 procent ten opzichte van 1990, en winning in 2020 van 20 procent en daarna meer van de energiebehoefte uit duurzame energiebronnen, waar gas uiteraard niet toe behoort. Net als andere koolwaterstoffen is schaliegas op de middellange en lange termijn geen energiebron van de toekomst. De winning ervan zou ten koste gaan van de ontwikkeling van duurzame energie, die alleen economisch rendabel en politiek interessant is als er sprake is van een gespannen energiemarkt.
Als we bovendien beseffen dat diverse landen geleidelijk kerncentrales sluiten, dan lijkt een constante energieproductie met een groeiend aandeel voor duurzame energie, daling van de uitstoot van CO2 en vermindering van de afhankelijkheid van het buitenland, steeds moeilijker te realiseren. En wordt het steeds moeilijker om de verleiding te weerstaan de zo noodzakelijke energierevolutie uit te stellen tot “een geschikter moment”.**
