Kies een taal
De oproep van Vladimir Poetin om een harmonieuze economische gemeenschap op te richten die van Lissabon tot Vladivostok zou reiken, is in Europa met scepsis ontvangen. Volgens verscheidene commentatoren is dit slechts een rookgordijn, een vergiftigd cadeau waarmee Moskou de EU in zijn netten probeert te krijgen. Deze reactie wekt geen verbazing: de aversie tegen Rusland die Europa koestert, gaat op zijn minst terug tot de negentiende eeuw en werd de laatste jaren versterkt door de landen van Midden-Europa. Onmiddellijk na hun toetreding tot de EU in 2004 werkten deze landen er namelijk aan mee om de Russische poging om geprivilegieerde betrekkingen met Frankrijk en Duitsland tot stand te brengen, te torpederen. Overigens gaven ook de Verenigde Staten hieraan hun zegen. Het wantrouwen van de landen van het voormalige Warschaupact is meer dan begrijpelijk.
Bij internationale betrekkingen zijn emotionele factoren vaak bepalend, maar het zijn bijna altijd de economische verhoudingen die uiteindelijk de doorslag geven. Welnu, vanuit dit oogpunt is het voor Rusland, nu de inkomsten uit de Russische grondstoffenexport na de crisis abrupt zijn gedaald, dringend noodzakelijk om zijn economie te hervormen.
De samenwerking met de Unie markeert dus een nieuwe koers, om structurele redenen, maar niet alleen daarom: de macht van de energiereuzen begint scheuren te vertonen en tegenwoordig wordt de stem van degenen die, uit naam van het gemeenschappelijk historisch en cultureel erfgoed, oproepen tot normalisatie van de betrekkingen met Europa, beter gehoord. Zoals de invloedrijke analist Sergei Karaganov schreef, "heeft Rusland geen andere keuze dan politieke en sociale toenadering met Europa te zoeken. Zonder Europa zouden wij geen Russen zijn." Deze noodzaak heeft Rusland er al toe gebracht hoogst verrassende stappen te zetten, zoals tijdens de NAVO-top in Lissabon en met de veroordeling van het door de Sovjets aangerichte bloedbad van Katyn.
De presidentsverkiezingen van 2011 zullen vrijwel zeker gaan tussen Vladimir Poetin en Dmitri Medvedev, die de toenadering tot het Westen tot een van de speerpunten van zijn presidentschap heeft gemaakt. Vanuit dit oogpunt dient de aandacht te worden gevestigd op de veranderde houding van Poetin: voor beide presidentskandidaten zou de EU een gemeenschappelijk terrein kunnen worden in plaats van een punt van verschil. Niet alleen de grote mogelijkheden die de Russische markt biedt, staan op het spel. Het gaat ook om het vooruitzicht de rivaliteiten met Oost-Europa af te zwakken en deze binnen het kader van een ´normale´ economische en politieke concurrentie te plaatsen.
Waar het tot slot vooral om gaat, is dat wij moeten voorkomen dat Rusland onverbiddelijk opschuift naar het Chinese alternatief, hetgeen er toe zou leiden dat de as van de wereldeconomie zich naar het Oosten verplaatst. Sceptici hebben gelijk als zij waarschuwen voor de voorwaarden in de kleine lettertjes: het risico ontgoocheld te worden, is inderdaad aanwezig. Maar zoals de verwikkelingen met de Nord Stream- en de South Stream-gaspijpleiding aantonen: als de EU-landen de betrekkingen met Moskou in hun eentje willen blijven regelen, komen ze er niet zonder kleerscheuren af. Europa heeft goede kaarten in handen en moet niet bang zijn om het spel aan de tafel van de beer te spelen, op voorwaarde dat het erin slaagt zijn eigen regels te stellen.
