Kies een taal
Een grote stap voor de EU, maar een kleintje voor Europeanen. De aanpassing van het Verdrag van Lissabon die op 16 december door de 27 staatshoofden en regeringsleiders werd goedgekeurd, voorziet in een permanent noodfonds voor lidstaten die in de problemen raken. Vanaf 2013 zal dit Europese stabiliteitsmechanisme in de plaats komen van het Europese Stabiliseringsfonds, het noodfonds van 440 miljard euro (en 750 miljard euro als de bijdrage van het IMF wordt meegerekend), dat afgelopen mei in allerijl werd opgezet.
Met andere woorden, aldus de kop van de Oostenrijkse krant Die Presse, de EU voorziet zichzelf van een Europees monetair fonds, iets dat een jaar geleden nog onvoorstelbaar leek. Zo sluipt er beetje bij beetje en onder druk van de gebeurtenissen toch een soort informeel federalisme de EU binnen, terwijl de lidstaten steeds vaker duidelijk blijk geven van hun nationale belangen en wensen, ten koste van de Europese Unie. Een paradoxale maar onvermijdelijke ontwikkeling als Europa uit de huidige crisis wil komen. Want een dergelijk fonds zou de aanvallen van de markten op de meest kwetsbare landen ongetwijfeld hebben kunnen afweren of op zijn minst kunnen afzwakken.
Toch blijft er een gevoel van onbehagen bestaan. Ten eerste, zoals de Duitse krant Süddeutsche Zeitung deze week opmerkte, wekken de Europese leiders niet bepaald de indruk dat ze werkelijk weten welke kant ze op gaan. Het zeer technische debat over het uitgeven van euro-obligaties werd op grote schaal ontweken, maar het toont dat er grote verschillen bestaan tussen de lidstaten, de Europese Centrale Bank en misschien zelfs ook wel de financiële kringen, en dat die verschillen de landen van de eurozone, die het sterkst zijn overgeleverd aan de reacties van de markten, nog kwetsbaarder zouden kunnen maken.
Bovendien blijft de aanpassing van het Verdrag van Lissabon in de ogen van de meeste Europese burgers een duistere politieke daad. Burgers worden immers nog steeds dagelijks geconfronteerd met de gevolgen van de economische crisis en van het bezuinigingsbeleid. Voor Grieken of Ieren staan de reddingsplannen, waartoe hun partners hebben besloten, gelijk aan het brengen van offers en dat wekt dus hun woede op. Voor veel Duitsers lijkt deze solidariteit bovendien op een afpersing van de euro’s die ze met hun harde werken hebben weten te vergaren. En in andere landen betekent het resultaat van de lange onderhandelingen tussen de leiders onderling, hoe nuttig ook, maar weinig in de ogen van de mensen die direct getroffen zijn door werkeloosheid en een daling van hun welvaartsniveau.
Gebrekkige communicatie of onvoldoende politieke antwoorden? In 2011 zullen de lidstaten een antwoord moeten kunnen geven op deze vraag, want zonder draagvlak onder de bevolking komen we niet uit de crisis.
