Kies een taal
Als Italiaanse voetbalcoaches na een nederlaag van hun team worden geïnterviewd, hebben ze een onfeilbare methode om de verantwoordelijkheden van hun team te omzeilen en de woede van de supporters op een ander doelwit te richten: ze gaan de scheidsrechter de schuld geven. Elders in Europa wordt deze gewoonte met verbazing en afschuw bekeken. Elders worden de beslissingen van de scheidsrechter namelijk altijd gerespecteerd, zelfs als het overduidelijk is dat hij een verkeerde beslissing nam.
Silvio Berlusconi, lange tijd voorzitter van AC Milan, is de eerste die deze methode ook in de politiek toepast, waarbij voor scheidsrechters rechters kan worden ingevuld. Overigens kunnen rechters, net als scheidsrechters, over het algemeen niet rekenen op de sympathie van het publiek. Laten we niet vergeten dat rechters pas in beeld komen als wij overtredingen begaan en dat ze zich immers altijd vergissen als ze ons straffen.
Zo is de Italiaanse premier er met zijn aanvallen op rechters, die hij regelmatig "subversief" en "communisten" noemt, in geslaagd om jarenlang de aandacht af te leiden van zijn eigen grootste blunders en van de meest opzienbarende tegenslagen in zijn kabinet. In tegenstelling tot het Europa van het voetbal, is het Europa van de politiek er snel bij om de Italiaanse gewoonte over te nemen.
Onlangs nog trok Nicolas Sarkozy van leer tegen de rechters, waarbij hij de verantwoordelijkheid voor een moord die Frankrijk choqueerde weet aan hun nalatigheid. En Viktor Orbán profiteerde van het feit dat het Constitutionele Hof de zeer impopulaire, zware belastingheffing tegen de "verantwoordelijken van de crisis" afwees om de bevoegdheden van het hof aanzienlijk te reduceren.
De Franse president en de Hongaarse premier hebben daar wel verschillende redenen voor: Sarkozy wil er zijn populariteit mee opkrikken voor de presidentsverkiezingen van 2012, terwijl Orbán zijn handen vrij wil hebben om de vruchten te kunnen plukken van zijn recente verkiezingszege. Beide treden daarbij in de voetsporen van Silvio Berlusconi, die voortdurend probeert de oppositie te ondermijnen en gebruik te maken van het wantrouwen ten aanzien van instellingen door de onderbuikgevoelens bij het publiek gericht aan te spreken en daar een onvoorwaardelijke legitimiteit uit te halen.
Deze tactiek kan op de korte termijn best effect sorteren. Maar als er nog meer Europese regeringsleiders deze weg inslaan, riskeert de politiek van het hele continent eenzelfde lot te ondergaan als het Italiaanse voetbal: steeds onduidelijker en middelmatiger, maar ook minder concurrerend in internationaal verband, waar scheidsrechters zich niet laten intimideren door het getier van coaches.
