Kies een taal
De dreiging kwam uit onverwachte hoek. De aanslag die op 22 juli door Anders Breivik werd gepleegd en de slachting die erop volgde, roepen in heel Europa vragen op, juist omdat wat er op de rest van het continent gebeurde buiten Noorwegen om leek te gaan.
Het excentrisch gelegen Noorwegen beschikt over grote hoeveelheden aardolie, waardoor het land een welvarender toekomst tegemoet kan zien dan zijn buurlanden. Noorwegen, dat tot twee keer toe weigerde toe te treden tot de EU (maar wel deel uitmaakt van het Schengengebied en de Europese Economische Ruimte), speelt op het Europese toneel geen rol van betekenis. Het land deed nauwelijks van zich spreken en het scheelde weinig of het feit dat extreemrechts er met de Vooruitgangspartij sinds 2009 de op een na grootste politieke stroming is, was onopgemerkt gebleven.
De 76 slachtoffers van Breivik hebben Noorwegen op brute wijze met de rest van Europa verbonden. In Frankrijk en Italië, waar sommige afgevaardigden vol lof waren over de moordenaar, zullen Liga Nord en het Front National op zijn minst enige tijd moeten bewijzen dat de haat die zij prediken tegen islam en multiculturalisme niet op één hoop gegooid moet worden met blind geweld, zoals tot nu toe werd gedaan. En in Nederland staat Geert Wilders, de zeer mediagenieke PVV-zonder wie de regering niet overeind zou blijven, zwaar onder druk, omdat Breivik zich in zijn op internet gepubliceerde manifest in lovende bewoordingen over hem heeft uitgelaten.
Door de tragedie in Oslo en op het eiland Utoya wordt nu overal van die partijen geëist dat zij verantwoording afleggen en wordt de dreiging van extreemrechts geweld overal op dezelfde manier gevoeld.
Die dreiging, die lang is genegeerd door de inlichtingendiensten, die zich voornamelijk concentreren op de radicale islam, moet serieus en in Europees verband worden bestreden. Radicale en neonazistische groeperingen zijn bekend genoeg om daar haast mee te kunnen maken.
Wel dient ervoor te worden gewaakt dat zaken door elkaar worden gehaald, iets waar populisten en extremisten zo dol op zijn. De daad van Anders Breivik komt voor een belangrijk deel voort uit persoonlijke waanzin, iets wat extremisten en terroristen in alle culturen, godsdiensten en politieke stromingen met elkaar gemeen hebben. Dat Wilders, Marine Le Pen, Heins Christian Strache in Oostenrijk of Siv Jensen (leider van de Noorse Vooruitgangspartij) zoveel kiezers trekken komt doordat ze een gevoelige snaar bij het electoraat weten te raken.
Daarop is slechts een politiek antwoord op Europese schaal mogelijk: aandacht schenken aan het gevoel van onbehagen dat bij die kiezers heerst door met ideeën en maatregelen te komen op het gebied van immigratie en integratie, globalisering, crisis en werkloosheid, en het evenwicht tussen politiek en economie.
Na de recente gebeurtenissen kan het antwoord ook van Noorwegen komen. Zoals premier Jens Stoltenberg het verwoordde: “Het antwoord op geweld is méér democratie”.
