Kies een taal
Franse parlementariërs hebben beslist: op 22 december hebben ze een wetsvoorstel aangenomen over de ontkenning van genociden. Zowel de regeringspartij als de linkse oppositie heeft in meerderheid voor het voorstel gestemd, dat voorziet in een gevangenisstraf van een jaar en een boete van 45 duizend euro voor “het betwisten van het bestaan van wettelijk erkende volkerenmoorden". Deze wet wordt toegevoegd aan vier andere wetten die “lois mémorielles” worden genoemd, dat wil zeggen dat ze het officiële standpunt van een staat over een historisch feit verklaren. De tekst heeft impliciet betrekking op de Armeense genocide, waarbij in 1915-1916 bijna 1,2 miljoen Armeniërs (twee derde van de mensen die in het Ottomaanse Rijk woonden) stierven tijdens deportaties en bloedbaden die door het Ottomaanse Rijk werden georchestreerd. Daarom heeft de tekst, die overigens nog moet worden aangenomen door de Senaat en vervolgens opnieuw door het Franse parlement, de woede van Ankara gewekt. Turkije heeft zijn ambassadeur in Parijs teruggeroepen en dreigt Frankrijk met economische en diplomatieke represailles. Het wetsvoorstel moet echter nog worden aanvaard door de Senaat en vervolgens opnieuw door het Franse parlement worden goedgekeurd voordat het in werking kan treden.
In Le Point hekeltcolumnist Pierre Beylau een politiek getinte actie van de Franse regering nu de presidentsverkiezingen naderen:
Was het werkelijk de juiste stap om dit tot het bot afgekloven onderwerp van de genocide van 1915 weer op te rakelen, waarvan bovendien geen zinnig mens het bestaan ontkent? Er is hier duidelijk sprake van politiek waarbij berekend te werk wordt gegaan, ingegeven door volksvertegenwoordigers voor wie de stemmen van de Armeense gemeenschap [in Frankrijk] geacht wordden van doorslaggevend belang te zijn. Om een lobbygroep ter wille te zijn schroomt men het risico niet om hiermee aanzienlijke schade te veroorzaken, zowel in economisch als in diplomatiek opzicht. – Le Point
Nieuwsbrief in het Nederlands
Vanuit het oogpunt van de Franse diplomatie in het Nabije Oosten “is een krachtmeting met Ankara absurd”, voegt dagblad Le Monde daar aan toe. Toch heeft het probleem volgens deze krant vooral te maken met de aard van het wetsvoorstel:
Het is niet aan de wetgever, die in dit geval wordt gesteund door het Elysée, om de geschiedenis te duiden. Sinds een paar jaar zijn officiële kringen in Frankrijk dol op het juridiseren van de geschiedenis. Er worden speciale wetten (‘lois mémorielles’) in stemming gebracht die van ontkenning van genocide een strafbaar feit maken. Zulke wetten dienen nergens toe. Ze verlichten zelfs de pijn en het verdriet niet van de mensen die hun eigen verleden (…) op onwaardige wijze herschreven zien en ontkend. – Le Monde
Website Mediapart interpreteert deze strijd in het licht van de geschiedenis van beide landen, die elk werd geleid door een grondlegger van de moderne natiestaat, waarbij de huidige elites moeite hebben om zich van deze figuren te distantiëren: Generaal De Gaulle en Mustafa Kemal.
Frankrijk en Turkije lijden, in verschillende gradatie, aan dezelfde nationale ziekte: ze zijn niet in staat om te accepteren dat de grootsheid van hun natie tot het verleden behoort; ze proberen wanhopig vast te houden aan een uitzonderlijke redder en en volharden in op mythes gebaseerde ideeën over hun vaderland, ze weigeren de balans op te maken van hun verleden, de historische feiten op een rij te zetten, fouten en misdaden te erkennen. – Mediapart
Van Turkse zijde wijst hoofdredacteur Bülent Kenes de Franse president zelf als schuldige aan in de Engelstalige uitgave van dagblad Zaman: “Door een verbod in te voeren dat zich richt op een deel van het debat over een controversieel historisch onderwerp waarover historici een besluit moeten nemen, en dat vlak voor de presidentsverkiezingen, heeft Sarkozy iedereen laten zien wat democratie à la Sarkozy is".
Gezien zijn notoire belangstelling voor het scheppen van dogma’s over controversiële perioden in het verleden door middel van politieke en wetgevende middelen zou hij zich hebben moeten richten op een onweerlegbaar Frans koloniaal verleden in plaats van te gaan snuffelen in de hiaten in de geschiedenis van Turkije. Wat kunnen we anders verwachten van de hypocriete hofnar van de Franse politiek, Sarkozy genaamd, dan het verbieden van meningen en ideeën die geuit zouden kunnen worden over een zogenoemde “genocide” waarvan de Armeniërs in 1915 zogenaamd het slachtoffer zouden zijn geworden, zonder eerst zelf eens excuses aan te bieden voor de massamoorden die Frankrijk in het recente verleden in Algerije heeft begaan […] of voor massamoorden die in andere Afrikaanse landen en in Indochina zijn gepleegd, maar ook in overzeese gebiedsdelen. – Mediapart
In de Turkse krant Milliyet is Mehmet Tezkan van mening dat de Franse president “twee redenen heeft om te willen dat deze wet wordt aangenomen":
De eerste is een politieke investering, te weten stemmen vergaren van de Armeniërs. De tweede is om schade te berokkenen aan de betrekkingen met Ankara. De relatie tussen Sarkozy en Erdogan is beslist niet goed. Vanaf vandaag zijn alle banden verbroken. Sarkozy heeft zich ten doel gesteld om Turkije met dit soort acties verder te verwijderen van de EU. – Mediapart
Ali Bayramoglu van het Turkse dagblad Yeni Şafakschrijft ten slot:
Volgens de gangbare interpretatie van artikel 301 van het Turkse wetboek van strafrecht is het een misdrijf om te zeggen dat "er een Armeense genocide is geweest". In Frankrijk is het juist een misdrijf om te zeggen “de Armeense genocide heeft niet plaatsgehad”. Beseffen mensen dan niet dat deze twee houdingen de vrijheid van meningsuiting beperken... en dus verhinderen dat beide partijen bij zichzelf te rade gaan over hun verleden? Deze Franse wet zal aanzienlijke schade aanrichten. – Mediapart
