Daniel Morar, toen hij nog hoofd van het Roemeense Nationale Parket voor Corruptiebestrijding was.

Daniel Morar, de onomkoopbare

In plaats van een erepost te aanvaarden verliet de oud-chef van de Nationale Parket voor Corruptiebestrijding met slaande deuren de juridische instellingen. De man is namelijk hevig gekant tegen de inmenging van de politiek in het benoemen van magistraten. Een praktijk die ertoe bijdraagt dat de intrede van Roemenië tot de Schengenzone vertraging oploopt.

Gepubliceerd op 12 april 2013 om 15:10
Daniel Morar, toen hij nog hoofd van het Roemeense Nationale Parket voor Corruptiebestrijding was.

Het vertrek van Daniel Morar als eerste substituut van de procureur-generaal van het Hoge Hof van Cassatie en Justitie op 5 april stootte veel mensen tegen de borst. Niet zozeer vanwege het vertrek op zich – dat heeft een aantal van zijn collega’s alleen maar plezier gedaan – maar vanwege de manier waarop hij vertrokken is: Morar hekelde publiekelijk de politieke afspraken tussen de rechtse president Traian Băsescu en de centrumlinkse premier Victor Ponta omtrent de benoeming van procureurs-generaal [van het Hoge Hof en de Nationale Parket voor Corruptiebestrijding DNA, red.]. De meerderheid had verwacht dat Morar zou zwijgen en de deal tussen Ponta en Băsescu wel zou slikken, zeker nadat de president hem tot rechter had benoemd aan het Constitutionele Hof.
Maar Morar, die voorheen chef was van de DNA, vindt dat hij aan niemand rekenschap moet afleggen en dat hij het recht heeft zijn baan uit te oefenen zoals het hoort. De ‘man van Băsescu’, zoals hij door zijn tegenstanders wordt genoemd, begon zijn carrière door zich gerechtelijk te verzetten tegen de president (in die tijd minister van Transport) inzake het zogenaamde ‘Vlootschandaal’, dat ontstond naar aanleiding van de privatisering van de Roemeense koopvaardijvloot in 1990.

Vreemde kracht

Morar eindigt zijn loopbaan opnieuw recht tegenover de politieke macht. Hij stapt na bijna acht jaar onderzoek uit het systeem en bewijst zichzelf tot op het laatste moment als een rasechte procureur.
Ik leerde Daniel Morar persoonlijk kennen vlak voordat hij zijn functie innam op het DNA. De minister van Justitie [Monica Macovei] (11181) had mij in 2005 opgebeld om mij voor te stellen aan iemand die ze in gedachte had als hoofd van het Nationaal Parket voor Corruptiebestrijding – dat in die tijd nog niet DNA heette. Ik stemde toe.
Ik herinner mij alleen dat hij erg weinig en nadrukkelijk sprak, met een sterk accent uit Cluj (een stad in het noordwesten van het land), en dat zijn gezicht op een vreemde manier bleek was. De details herinner ik mij niet meer, maar ik weet wel nog wat ik tegen Macovei zei toen die mij vroeg wat ik van hem vond. Half schertsend zei ik: “Als je de wet overtreedt, hij je nog kunnen pakken.”
Morar komt oorspronkelijk uit Transsylvanië, is halverwege de veertig, heeft een frêle uiterlijk en zijn gezicht is steeds doodernstig. De man straalt een vreemde kracht uit. Zijn zinswendingen zijn abrupt, zijn blik is doordringend, zijn toon direct en onvervalst.

Mythe onschendbaarheid doorbroken

De Amerikaanse ambassadeur in Boekarest, Mark Gitenstein, kon toen Morar tot chef van de DNA benoemd werd niet anders dan publiekelijk zijn bewondering voor hem uitspreken. Zelf een oud-advocaat, vertelde de ambassadeur tijdens een bezoek van de procureur-generaal van de staat Delaware, Beau Biden (de zoon trouwens van de vice-president van de Verenigde Staten), dat de vertegenwoordigers van het staatsdepartement niet konden ophouden de lof te bezingen over deze “rasechte procureur”. Gitenstein maakte zelf gebruik van de term “procureur per definitie”. Ik geloof ook dat dat de beste omschrijving is. Morar belichaamt de strengheid van een procureur die zich volledig aan zijn werk weidt.
De veroordeling van oud-premier Adrian Năstase begin 2013 tot een jaar gevangenisstraf heeft de mythe van onschendbaarheid, die diepgeworteld zat in de Roemeense politieke verbeelding, doorbroken. Een golf van paniek was het gevolg. Tijdens Năstases regime was elk diepgaand onderzoek volstrekt onmogelijk en werden de meer onverschrokken procureurs als voorbeeld verwijderd. Het DNA van Morar heeft alle lagen van de Roemeense samenleving die getroffen waren door corruptie omgewoeld. De overheid, het parlement, de lokale diensten, justitie, de politie, de douanes, de sportwereld, niemand bleef gespaard. In meerdere gevallen, zoals in het dossier van de douane werd de wijdvertakte corruptie zelfs uitgeroeid.

Weinig verlichte geesten

Roemenië heeft tot dusver weinig verlichte geesten voortgebracht, mensen die in staat zijn denkwijzen en systemen te veranderen en daarbij hun eigen integriteit bewaren. Daniel Morar is er een van. Zou de politieke macht, in welke hoedanigheid dan ook, de ‘vergissing’ blijven begaan zulke mensen vrij te laten de teugels in handen te nemen en oppositie te voeren? Waarschijnlijk niet.
Te veel zakenmensen, politici en hoogwaardigheidsbekleders hebben gemerkt dat wanneer de tentakels van de corruptie en hun vertrouwenspersonen in het hart van justitie wegvallen, niets hun onschendbaarheid nog kan garanderen. Met mensen als Morar aan het hoofd van de Directie voor Corruptiebestrijding worden zij met dezelfde lat gemeten als het gewone, sterfelijke volk.
Westerse diplomaten, van Washington tot Londen, zijn snel tot de conclusie gekomen dat de manier waarop nieuwe procureurs-generaal via politieke beïnvloeding worden verkozen, ondubbelzinnig moet worden ondersteund opdat het interregnum dat ondertussen al meer dan een jaar aanhoudt ten einde komt.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Grote vergissing

Maar geloven dat de naam van de persoon die een openbare instelling in Roemenië voorzit er weinig toe doet, is een grote vergissing. Deze typisch Westerse redenering gaat op voor democratieën die al min of meer gesmeerd lopen. In Roemenië ontbreken controle- en verificatiemechanismen die ervoor zorgen dat het systeem in evenwicht blijft en dat de instellingen functioneren onafhankelijk van wie ze voorzit.
Zodra er capabele mensen met een reformistische ingesteldheid aan het hoofd komen van de sleutelinstellingen, gaat het vooruit. Zo niet, dan lonkt de restauratie. Hebben wij na 23 jaar democratie dan geen serieuze stap vooruit gezet? Jammer, maar helaas.
Met middelmatige of ronduit zwakke procureurs zullen Oost-Europeanen snel ondervinden waar de fouten zitten. Ook de de excessen van Boedapest werden lang genoeg met toegeeflijkheid onthaald tot ze nu uiteindelijk niet meer te genezen zijn. Hongarije is de rode lijn van de democratie ondertussen al ver overschreden.
Gedurende die tijd kondigde de Europese Commissie aan dat ze haar oordeel over de lacunes van Boekarest omtrent corruptie niet zou bijstellen. Dat oordeel verscheen in het laatste rapport van het Mechanisme van Samenwerking en Toetsing [over de mogelijke toetreding tot de Schengenzone, red.] over de noodzakelijkheid van een transparante selectieprocedure van nieuwe procureurs-generaal.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp