De dodelijke weg van strengere grenscontroles

Strengere grenscontroles waar in Europa toe wordt opgeroepen zullen de kans op een ramp zoals bij Lampedusa niet verkleinen, maar eerder vergroten. Echte oplossingen moeten gevonden worden in het openbreken van het Europese asielbeleid.

Gepubliceerd op 8 oktober 2013 om 15:53

De scheepsramp op 3 oktober voor de kust van Lampedusa die een paar honderd vluchtelingen en migranten het leven heeft gekost, doet overheden en internationale organisaties nu al luidkeels roepen om een ‘ hard optreden tegen de mensensmokkel’. Het voorbije decennium was dat de standaardreactie telkens als er zich een soortgelijke tragedie voordeed voor de zuidelijke kusten van Europa. Dat soort logica zet de oorzakelijkheid van de gebeurtenissen echter op zijn kop. Het zijn namelijk precies de toegenomen grenscontroles die de migranten dwingen gevaarlijker routes te nemen en die hen steeds afhankelijker hebben gemaakt van de mensensmokkelaars om de grens over te raken.

Die migratie wordt vooral gevoed door de aanhoudende vraag naar goedkope arbeidskrachten in de landbouw, de dienstensector en andere informele sectoren. Een aanzienlijke minderheid van deze migratie zijn vluchtelingen die op de vlucht slaan voor gewelddadige conflicten in herkomstlanden. Zolang er niet meer legale immigratiekanalen worden ontwikkeld en zolang vluchtelingen de toegang tot asielprocedures wordt ontzegd, zal het grootste deel van deze migratie hoogstwaarschijnlijk in de illegaliteit blijven verlopen.

Routes zijn gevaarlijker worden

Het is zogoed als onbegonnen werk om de uitgestrekte kustlijnen van de Middellandse Zee af te sluiten. De grenscontroles zijn hun doel grotendeels voorbijgeschoten. In de jaren 1990 werden de controles in de Straat van Gibraltar opgedreven maar dat heeft de migratie niet kunnen tegenhouden. In plaats daarvan verlegden de Afrikaanse migratieroutes over land zich in de loop van het eerste decennium van de éénentwintigste eeuw oostelijke en zuidelijke richting.

Het gevolg was een onbedoelde toename van het gebied dat de EU-landen moeten controleren in de ‘strijd’ tegen de illegale migratie. Dat gebied omvat inmiddels de hele Noord-Afrikaanse kust en verschillende plekken langs de West- Afrikaanse kust vanwaar de vluchtelingen koerszetten naar de Canarische Eilanden.

Nieuwsbrief in het Nederlands

[[De routes zijn langer en gevaarlijker geworden en zo zijn de migranten afhankelijker geworden van de mensensmokkelaars.]] Twee decennia lang zijn er fortuinen geïnvesteerd in de grenscontroles en is er steeds meer geld gepompt in Frontex ( Europees agentschap voor het beheer van de buitengrenzen), maar ook dat kon de migratie geen halt toeroepen. Sinds 1988 zijn er minstens 19.000 mensen omgekomen – en dit zijn alleen de doden die gevonden zijn. Bijzonder zorgwekkend is dat de zogenaamde ‘strijd tegen de illegale migratie’ ertoe heeft geleid dat mensen die vluchten voor gewelddadige conflicten en vervolging in landen zoals Syrië, Somalië en Eritrea in feite de toegang tot de asielprocedures wordt ontzegd.

Retourmigratie wordt afgeknepen

De zogenaamde ‘ strijd tegen de illegale migratie’ in het Middellandse Zeegebied vertoont erg veel gelijkenissen met de toestand langs de Amerikaans- Mexicaanse grens. Uit vele studies door Amerikaanse onderzoekers is gebleken dat het opvoeren van de peperdure grenscontroles en de bouw van muren tussen de VS en Mexico de migratie niet heeft gestopt, maar dat de migratiestromen zich hebben verlegd naar langere, gevaarlijkere routes door de woestijn, dat de migranten afhankelijker zijn geworden van de smokkelaars, dat het dodental is opgelopen. Een ander onbedoeld effect van grenscontroles en restrictieve immigratie is dat retourmigratie wordt afgeknepen.
Het echte schandaal is evenwel dat overheden en migratieagentschappen zoals Frontex schaamteloos misbruik maken van tragedies zoals de ramp voor de kust van Lampedusa om nog meer geld te investeren in ‘de strijd tegen de illegale migratie’. Hierdoor zal ook in Europa de afhankelijkheid van de mensensmokkel alleen maar vergroten, vluchtelingen zullen de toegang tot bescherming ontzegd worden en het dodental aan de grenzen zal nog verder oplopen. Een beleid dat erop gericht is ‘de strijd aan te binden met de illegale migratie’ is dus gedoemd te mislukken, want het is juist de oorzaak van het fenomeen dat het beweert te ‘bestrijden’.

Dublin-regeling openbreken

Het is daarom zaak dat Europese regeringen hun verantwoordelijkheid nemen. Dit betekent dat zij moeten stoppen met het plengen van krokodillentranen over het sterven van migranten en vluchtelingen aan de Europese buitengrenzen, om vervolgens tot de orde van de dag over te gaan door nog meer geld te pompen in nog strengere grenscontroles. Meer dan twee decennia van miljardeninvesteringen in grenscontroles hebben niet alleen geheel gefaald migratie tegen te houden, maar Europa draagt hiermee ook medeverantwoordelijkheid voor de dood van duizenden migranten en vluchtelingen.

Verantwoordelijkheid nemen betekent voor Europese regeringen dat ze vluchtelingen toegang moeten bieden tot asielprocedures in plaats van ze feitelijk de dood in te drijven. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat de zogeheten Dublin- regeling moet worden opengebroken. Deze regeling zet uiteen dat vluchtelingen alleen asiel kunnen aanvragen in het eerste land van aankomst. Het openbreken van deze regeling kan de mogelijkheid creëren asiel aan te vragen in andere Europese landen. Zuid-Europese landen moeten zeker op hun verantwoordelijkheid worden aangesproken om migranten en vluchtelingen fatsoenlijk op te vangen. Maar voor Noord- Europese regeringen als die van België en Nederland zal alleen de bereidwilligheid om ook vluchtelingen op te vangen een geloofwaardig gebaar van solidariteit zijn. Nog meer repressie is een heilloze, en dodelijke, weg.

Tegenargument

“Grenzen zijn noodzakelijk”

“Grenzen zijn noodzakelijk en de EU is niet inhumaan bezig door de vluchtelingenstroom een halt toe te roepen”, schrijft Die Welt. “Natuurlijk zijn de beelden van verdronken Afrikaanse vluchtelingen op de Italiaanse kusten onthutsend”, erkent de krant, maar

het is absurd om de schuld alleen bij de Europeanen neer te leggen door te zeggen dat ze zichzelf ‘afschermen’. We hebben grenzen nodig, en elk land moet het recht hebben om zelf immigratie en asielaanvragen te regelen. Degenen die vinden dat dit ineffectief en harteloos is, zouden maar eens open grenzen moeten invoeren; ze moeten er dan echter niet van opkijken dat Europa overstroomd wordt, zoals velen vrezen. Als men alleen het perspectief van de vluchtelingen in ogenschouw neemt [...] is men kortzichtig omdat degenen die de immigranten opnemen daar wel bereid toe moeten zijn. Er zijn regels nodig die verdraaglijk zijn.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp