Ideeën Europese verkiezingen 2014

De eurosceptische golf komt niet

In tegenstelling tot wat diverse commentatoren beweren, zullen de anti-Europese partijen geen doorbraak beleven tijdens de Europese verkiezingen van mei volgend jaar. Maar dat verandert niets aan de afkeer die de Europeanen hebben van een parlement waarvan ze vinden dat het ver van ze afstaat.

Gepubliceerd op 12 december 2013 om 17:30

“Als je maar vaak genoeg over verschrikkelijke dingen schrijft, zullen ze vanzelf gebeuren”. Dit antwoord van Michel Simon, die in de film Drôle de Drame de rol van detective-auteur speelt en bang is vermoord te worden, is in deze roerige tijden wel toepasselijk voor Europa. Als we maar vreselijke toestanden voor Europa blijven voorspellen, zullen ze uiteindelijk ook plaatsvinden. “Als Europa zich beschamend gedraagt, zullen de extremisten winnen”, waarschuwt eurocommissaris Michel Barnier. "Het ergste voor Europa is stilte, als Europa zich verschuilt.”

Op zes maanden voor de Europese verkiezingen laten we ons niet intimideren door Marine Le Pen, die overal laat weten dat zij als winnaar uit de bus zal komen. In Frankrijk misschien. In Europa zeker niet, als we de voorzitter van het Europees Parlement Martin Schulz mogen geloven, die keer op keer opnieuw berekent hoe de kansen liggen.

Extreemrechts zou 90 zetels kunnen behalen. En dan zijn ze nog verdeeld: de Engelse eurofoben van UKIP, die een alliantie vormen met de Poolse boeren (30 zetels), willen niet omgaan met de vrienden van Marine Le Pen (40 zetels), die weer niet wil omgaan met de Griekse neonazi’s van Gouden Dageraad of het Hongaarse Jobbik (20 zetels). Ieder heeft zo zijn eigen voorkeuren. Extreemlinks van zijn kant zal bestaan uit niet tot een fractie behorende kandidaten (15 tot 20 afgevaardigden) en de vrienden van Jean-Luc Mélenchon en Die Linke (50 afgevaardigden). In totaal zouden de anti-Europeanen van een honderdtal naar maximaal 160 zetels kunnen gaan.

Deze relatieve Europese weerstand, binnen een parlement van 764 zetels, kan deels worden verklaard door de discipline van de voormalige fascistische dictaturen: [[Duitsers, Spanjaarden en Portugezen stemmen niet op extremisten]]. Soms spreken ze gespierde taal zoals de Beierse CSU, soms zijn ze regionale nationalisten, zoals de Spanjaarden maar zij gaan hun boekje nooit te buiten. Laten we ophouden met de ongezonde kwaadsprekerij om het slechtste voor Straatsburg te voorspellen. In totaal zullen er naar verwachting minstens 530 pro-Europese afgevaardigden zijn – sociaaldemocraten (PES), Groenen (EGP-EVA), liberalen (ALDE, christendemocraten (EVP) – tegen 610 nu.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Vreemd kiezersgedrag

Deze simulaties, gebaseerd op peilingen en de laatste verkiezingen, laten ook zien dat er nog niets beslist is over de polarisatie van het Parlement in Straatsburg: de PES zit in de lift en zou met 220 zetels op gelijke hoogte uitkomen als de PPE. De verliezers zijn de Groenen (40 tegen 58) en de liberaal-democraten (tussen de 60 en 70 tegen 85 zetels). En daarin zit hem de kneep: Straatsburg loopt het risico net als in Duitsland een grote coalitie te moeten vormen. Deze gedwongen alliantie lijkt het idee dat alles al bekokstoofd is in Europa, te bevestigen, wat tot een massale onthouding van stemmen zou kunnen leiden. De val lijkt onverbiddelijk te zijn. De opkomst, die in 1979 bij de eerste verkiezing van Europarlementariërs 62% bedroeg, zakte in 1999 onder de 50%-grens, en bereikte in 2009 een dieptepunt van 42,5%.

Dat is vreemd kiezersgedrag: [[er wordt steeds minder gestemd terwijl Europarlementariërs steeds meer macht krijgen]]. Ooit hadden ze alleen maar het recht om de begroting van Europa goed te keuren - voor zover het tenminste niet de landbouwbegroting betrof, waardoor er in feite bijna niets overbleef – en te stemmen over resoluties over bijvoorbeeld de [eilandengroep] Grenadines, om maar eens een grapje van [voormalig Commissievoorzitter] Jacques Delors aan te halen. Tegenwoordig besluiten ze echter over alle Europese wetgeving mee.

Deze onverschilligheid kan op drie manieren worden uitgelegd. Het Europees Parlement stelt zich tevreden met het steunen van compromissen die gesloten worden tussen de lidstaten en de Commissie, of brengt daar slechts marginale wijzigingen in aan. Daarna wordt er pas op nationaal niveau werkelijk over gedebatteerd.

Tot slot zou het Parlement in Straatsburg geen echt parlement zijn omdat het het Europese volk niet zou vertegenwoordigen. Het Constitutionele Hof van Karlsruhe beweert dat, door te stellen dat de Maltezen in verhouding tot de Duitsers oververtegenwoordigd zijn. Iets meer terughoudendheid is hier wel op zijn plaats, als je bedenkt dat het Parlement gedomineerd wordt door de grote contingenten Duitsers van de EVP en PES!

Geen Europees volk

Het fundamentele probleem is dat er geen, of ten minste nog geen, ‘demos Europa’, een Europees volk, bestaat. De burgers op het Oude Continent erkennen de legitimiteit niet van een Volksvertegenwoordiging die volgens complexe scheidslijnen (links-rechts, noord-zuid, oprichters-nieuwe leden, enz.) werkt. De stem van de Europarlementariërs komt het vaakst overeen met een gematigd Europees punt van evenwicht, maar staat een traditionele democratische confrontatie in de weg, wat de verschillende bevolkingsgroepen in de war brengt. En daar komt de gespletenheid van de partijen nog bij, die in Brussel Europees zijn, maar die de neiging hebben lijsttrekkers te kiezen die tijdens hun verkiezingscampagnes naar believen tegen Europa aanschoppen.

[De vroegere Franse president] Valéry Giscard d’Estaing was van mening dat hij een fout beging toen hij besloot dat Europarlementariërs vanaf 1979 met algemene verkiezingen gekozen moesten worden. En hij heeft niet helemaal ongelijk: het Europese Parlement zweeft, staat niet in direct verband met de nationale vertegenwoordigingen, en slaagt er niet in door zijn daden voet legitimiteit te verwerven. Het Parlement zou opnieuw in Europa verankerd moeten worden. Ook weet niet hoe instellingen kunnen worden afgeslankt, en om de boel te corrigeren worden er alleen maar instellingen toegevoegd.
Om het economische en monetaire beleid van de eurozone beheersbaar te houden, zou het verstandig zijn om een congres in het leven te roepen waarin Europese en nationale afgevaardigden zitting hebben. Dan heb je een volksvertegenwoordiging waarin de burgers zichzelf misschien herkennen.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp