Demonstratie in Lviv, in het Westen van Oekraïne, 1 december 2013.

Dit is geen feest, maar een revolutie

De jonge Oekraïense dichter Taras Malkovitsj over de protesten tegen Janoekovitsj, de echte machtsverhoudingen in zijn geboorteland en de belangrijke rol die Vitali Klitsjko nu speelt.

Gepubliceerd op 6 december 2013 om 17:01
Demonstratie in Lviv, in het Westen van Oekraïne, 1 december 2013.

“Heb ik u eigenlijk al verteld hoe het zit met het geweld bij de protesten tegen Janoekovitsj? Nee? Het is belangrijk dat dit niet verkeerd wordt begrepen. Want nu staat alles op het spel. Wij willen het staatshoofd omverwerpen, maar wel op vreedzame wijze”. Taras Malkovitsj, die in 1988 werd geboren in Kiev, waar hij ook nu nog woont, is een jonge Oekraïense dichter. Hij verblijft momenteel met een stipendium in de Villa Decius in Krakau. Binnenkort reist hij met zijn vader Ivan, die zelf een van de belangrijkste dichters van Oekraïne is, naar New York.
Maar wat Taras Malkovitsj werkelijk bezighoudt, is het lot van zijn land. Een paar dagen geleden was er tijdens de demonstraties op het Onafhankelijkheidsplein in Kiev een schrijversmanifestatie. Voor vijftigduizend toehoorders heeft Malkovitsj toen zijn laatste gedicht voorgedragen. Het verhaalt over een familie van beulen, waarvan de leden al generaties lang hetzelfde beroep uitoefenen. Maar de jongste telg valt uit de toon. De jongen doet niets eens mee aan de oorlogsspelletjes van de buurkinderen. De zoon van de beul kan geen bloed zien. De vader probeert hem met alle middelen in het gelid te krijgen.

“Bloedig optreden”

“Het was een enorme opgave om voor zo veel mensen te staan. Maar toen ik op het eind zei dat we niet mochten vergeten dat dit geen feestje was, maar een revolutie, brak er gejuich los. [[Eindelijk zien ook niet-politieke mensen in wat Rusland voor ons betekent: een permanente status quo]]. Het zijn slechts verschillende varianten van onderdrukking en onderworpenheid, die elkaar steeds afwisselen. Pas sinds 21 november, sinds het eerste bloedige optreden tegen de protesten, hebben velen dit begrepen. Maar voor mij was het allang duidelijk. Het pro-Russische kamp heeft niet eens geprobeerd het te verbergen”.
Op het gebied van de cultuur kun je dat merken bij iemand als Dimitri Tabatsjnik, de minister van Onderwijs en Opvoeding. “Toen hij deze zomer door het land reisde, gaf hij een interview, waarin hij letterlijk zei dat 'Oekraïens een overbodige taal' was. En dat is dan de minister van Onderwijs van Oekraïne?”

Siberisch werkkamp

Veel gevaarlijker vindt Malkovitsj echter de zakenman Viktor Medwetsjoek, die weliswaar reeds geruime tijd de Oekraïense politiek beïnvloedt, maar zich een paar jaar op de achtergrond heeft gehouden. Toen Poetin echter deze zomer Oekraïne bezocht, heeft hij slechts een kwartier met Janoekovitsj gepraat, maar veel langer met Medwetsjoek, die in Oekraïne “de kardinaal” of ook wel “de peetvader” wordt genoemd. Poetin is weer de peetvader van de dochter van Medwetsjoek. “In schrijverskringen was Medwetsjoek al bekend voordat ik werd geboren”, zegt Malkovitsj.
In een proces tegen de in 1938 geboren, kritische Oekraïense dichter Vasil Stus, die, een generatie na Warlam Sjalamov, naar een Siberisch werkkamp bij Magadan werd gestuurd en na een hongerstaking in 1985 in dat kamp stierf, trad de jonge Medwetsjoek in 1980 op als advocaat van Stus. “Als zodanig heeft hij alles in het werk gesteld om ervoor te zorgen dat Stus ter dood werd veroordeeld”.
Viktor Medwetsjoek, die de nauwelijks nog herkiesbare Janoekovitsj zou kunnen opvolgen, heeft een goed bij hem passende vrouw: de dertigjarige, zingende televisiepresentatrice Oxana Martsjenko, die programma's als de Oekraïense versie van “Everybody on the dance floor” presenteert. “Bij het neerslaan van de vreedzame demonstraties”, aldus Malkovitsj, “kwam een ploegje van de meedogenloze veiligheidspolitie Berkut uit een auto waarop de naam van die show stond. Dat kan moeilijk een cynisch toeval genoemd worden”.

Leugens

Nergens krijgt de principiële onafhankelijkheid van de literatuur zoveel betekenis als in politiek woelige tijden waarin informatievoorziening gemanipuleerd wordt. Het in het westen reeds lang belachelijk gemaakte concept van het “geëngageerde schrijven” bewijst hier op eenvoudige wijze zijn geldigheid. Aan Malkovitsj, die al een bundel Ierse lyriek, maar ook Duitse gedichten van Heine, Goethe en Brecht heeft vertaald, kun je op zijn eerste dag in het vreedzame Krakau telkens weer zien dat hij zich bijna niet kan bedwingen om naar Kiev terug te keren en zijn vrienden te ondersteunen.
“Een van hen belde me uit de kathedraal van Sint Michael, waar hij met andere gewonden beschutting had gezocht, om vier uur 's ochtends. Maar misschien kan ik er hier ook voor zorgen dat de rest van de wereld niet met leugens wordt afgescheept. In de week tussen 30 november en 3 december heeft de procureur-generaal van Oekraïne 53 aanklachten ingediend tegen deels in ziekenhuizen liggende, vreedzame demonstranten. Zij waren tussen de hooligans terechtgekomen, die waren ingehuurd om de Berkut te provoceren en zich vervolgens uit de voeten hebben gemaakt. En waar zo'n betaalde hooligan stond, was ook vaak een Russische camera in de buurt, om te laten zien hoe erg die demonstranten zijn”.
Vitali Klitsjko is volgens Malkovitsj voor Oekraïne nu buitengewoon belangrijk. “Wij zijn nog niet zo ver dat iedereen hier als aanvoerder wordt aanvaard. Niets maakt echter meer indruk dan dat Klitsjko tijdens een demonstratie een hooligan bij de kraag vat en hem ter verantwoording roept. Een sterke democraat is het beste symbool waarmee men zich kan verenigen”.

Nieuwsbrief in het Nederlands
Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp