Chisinau, 7 april 2009. Demonstranten zwaaien met een Europese vlag die illegaal op het Moldavische parlementsgebouw is gehesen. (AFP).

Een kwestie van beschaving

Vie maanden na het protest wegens de omstreden verkiezingen, gaan de Moldaviërs op 29 juli opnieuw naar de stembus voor vervroegde verkiezingen. Niet alleen het communistische bewind staat op het spel, maar ook een krachtmeting tussen het westen en het Euraziatische model, aldus het Moldavische dagblad Timpul.

Gepubliceerd op 28 juli 2009 om 14:44
Chisinau, 7 april 2009. Demonstranten zwaaien met een Europese vlag die illegaal op het Moldavische parlementsgebouw is gehesen. (AFP).

In de Republiek Moldavië bestaan twee scheidingslijnen waardoor er een beschavingsoorlog in het land woedt. Allereerst is er de buitengrens, die wordt gevormd door de rivier de Proet en de West-Europese beschaving scheidt van de Euraziatische beschaving. Daarnaast is er een binnengrens, die burgers met een liberaal-democratische visie afscheidt van de bevolking die kan worden getypeerd als 'homo sovieticus'.

De Republiek Moldavië is ontstaan na de ineenstorting van de Sovjet-Unie begin jaren 90 en het fiasco van het communisme wereldwijd. De Moldavische elites wisten deze gebeurtenissen alleen in de beginfase het hoofd te bieden, toen onafhankelijkheid vooropstond. Daarna zijn ze niet in staat gebleken om de basis voor een nieuwe staat te leggen. De overweldigende overwinning van de communisten in 2001 luidde het einde in van de hervormingsgezinden. Een groot deel van de bevolking zocht hun heil in nostalgische mythen uit een nog niet zo ver verleden.

In tegenstelling tot de vorige eeuw, toen het IJzeren Gordijn nog waterdicht was, kunnen de Moldaviërs nu niet meer van de Europese waarden worden afgeschermd. Internet en vrij verkeer hebben de Moldaviërs overtuigd van de voordelen van de rechtsstaat en de markteconomie. De nieuwe Europese generatie heeft in Roemenië of in West-Europa gestudeerd en steunt de nieuwe politieke leiders.

De Moldavische maatschappij bestaat uit twee afzonderlijke culturele groepen. Enerzijds is er de 'homo sovieticus'. Dat zijn de burgers die het maatschappelijke comfort van het totalitaire socialisme hebben omarmd. Anderzijds zijn er de burgers die voorstander zijn van de modernisering staan die voortgebracht is door Europese waarden. Toen de communisten aan de macht kwamen, bleek duidelijk dat beide visies onverenigbaar zijn, wat tot explosieve spanningen heeft geleid.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Keizer, molenaar, rechter

Deze culturele groepen binnen de samenleving en hun onderlinge verhoudingen zijn permanent aan veranderingen onderhevig en worden sterk van buitenaf beïnvloed. De politieke en economische machtsblokken van het continent (de Europese Unie en het voormalige Sovjetblok) zijn niet alleen een teken van de geopolitieke rivaliteit, maar ook van een mentaliteitsstrijd tussen de West-Europese en Euraziatische zienswijze.

De gewelddadige protesten van 7 april [tegen de uitslag van de parlementsverkiezingen van 5 april] en het optreden tegen de demonstranten zijn geen poging tot een staatsgreep. Achter deze gebeurtenissen gaat namelijk een beschavingsconflict schuil. De regering heeft haar legitimiteit willen aantonen door zich vast te klampen aan de Sovjet-mentaliteit als reddingsboei: buitensporig en onwettig gebruik van geweld, agressieve propaganda, ijzeren gordijn over de Proet, censuur van de Westerse pers. Jongeren uit de Moldavische elites worden omgekocht. Volgens de oppositie is het een ramp dat de voormalige elite aan de macht blijft.

De politieke ontwikkelingen die zich dit voorjaar hebben voorgedaan, laten duidelijk zien dat de communistische leiders niet inzien hoe diep de kloof in de Moldavische samenleving is. Zij zien alleen vijanden die uit de weg moeten worden geruimd. Maar de klassenstrijd heeft zich ontpopt tot een mentaliteitsstrijd. Een strijd tussen degenen die op een beschaafde manier willen winnen en degenen die willen zegevieren door leugens en geweld. De communisten hopen victorie te kunnen kraaien door zowel kandidaat als scheidsrechter te zijn.

Bijna 300 jaar geleden had de Duitse keizer Frederik II van Pruisen, ofwel Frederik de Grote, al begrepen dat het onmogelijk is twee functies tegelijk te bekleden. Tijdens een wandeling zag hij een mooie molen. "Als je me de molen niet verkoopt, neem ik hem toch, want ik ben de keizer," aldus Frederik tegen de molenaar. De molenaar antwoordde waardig: "Ja, als er geen rechters in Berlijn zouden zijn!" Frederik was onder de indruk en liep verder. In Moldavië staat de keizer nu op gelijke voet met de molenaar, en de rechter staat aan de zijlijn en wacht het resultaat van deze spectaculaire beschavingsstrijd af.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp