Het vrijheidsplein in Benghazi op 21 augustus. Duizenden betogers vieren de val van Tripoli en daarmee die van het regime van Khadaffi.

“Een rampzalig succes moet vermeden worden”

De val van Tripoli is een overwinning voor de NAVO en de landen van de Europese Unie die de oorlog steunen. Maar het door de eurocrisis verdeelde en verzwakte Europa moet nu op zoek gaan naar een manier om met het tijdperk na Khadaffi om te gaan zonder dat het aan zijn zuidgrens een chaos veroorzaakt.

Gepubliceerd op 22 augustus 2011 om 14:31
Het vrijheidsplein in Benghazi op 21 augustus. Duizenden betogers vieren de val van Tripoli en daarmee die van het regime van Khadaffi.

De dagen zijn eindelijk geteld voor de Libische dictator en zijn regime. Nadat er maandenlang een vergeten oorlog woedde aan de grenzen van Europa, kan de NAVO met de nederlaag van Khadaffi haar gezicht redden. Althans, in theorie. In de praktijk zal dit nog heel wat voeten in de aarde hebben. Hoewel Libië aan zijn lot is overgelaten door een Europa dat worstelt met zijn eigen financiële crisis, zou de overwinning op een mislukking kunnen uitlopen. “Een rampzalig succes moet vermeden worden”, aldus de cynische en pessimistische gedachte die in Brussel de ronde doet.

Verschillende scenario's

De vorige oorlogen – in de Balkan en Afghanistan – hebben laten zien wat de kosten en risico's van een naoorlogs tijdperk inhouden. In het geval van Libië is er allereerst het risico dat de val van Khadaffi een nieuwe cyclus van geweld inluidt en dat het brede front van 'overwinnaars' ten onder gaat aan afrekeningen (die al geweest zijn en die nog zullen komen). Hoe zal de veiligheid worden gewaarborgd?

Het staat nu al als een paal boven water dat de Verenigde Staten, die al met tegenzin aan de militaire operaties deelnamen, zich willen terugtrekken. Barack Obama heeft geen enkele intentie om mankracht in te zetten of economische steun te bieden om een probleem op te lossen waarvan hij van mening is dat het onder de verantwoordelijkheid van Europa valt. Europa, dat samen met Parijs en Londen de militaire interventie – waardoor het alle beperkingen van zijn capaciteiten heeft laten zien – heeft aangestuurd, zal op zijn beurt ook de handdoek in de ring gooien.

Het is de bedoeling van Europa om de scenario’s te steunen die binnen de VN besproken worden met betrekking tot een missie voor aanvankelijke technische steun die aan de Arabische landen en Zuid-Afrika is toevertrouwd. Het resultaat hiervan zal zijn dat de rol van landen als Turkije en de monarchieën in de Golfregio in het tijdperk na Khadaffi zal toenemen. Formeel gezien blijven de Libiërs zelf verantwoordelijk voor de veiligheidskwestie. Met een onzekere uitkomst uiteraard. En dit geldt ook voor de Europese belangen.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Op politiek vlak is het risico nog duidelijker. Italië, Europa en de Verenigde Staten hebben ingezet op een gedetailleerd scenario, namelijk dat de Nationale Overgangsraad die in Benghazi is gecreëerd erin slaagt een proces van verzoening te waarborgen door toezicht te houden op de rivaliteiten tussen de stammen en door nationale instituten op te richten in een land dat hiervan nog steeds verstoken is. Dit is een riskant scenario dat nog wordt bemoeilijkt door de rol die de rebellen in het westen en de Berbers in het Nafusa-gebergte [ten zuidwesten van de hoofdstad] spelen in het militaire offensief op Tripoli.

In welke mate zullen de tegenstanders van Khadaffi bereid zijn om het leiderschap van Benghazi te erkennen? Zodra de rebellen eenmaal aan de touwtjes trekken, kunnen de Europeanen niet meer dezelfde invloed laten gelden. We moeten vandaag (of eigenlijk gisteren al) discussiëren over de voorwaarden van het tijdperk na Khadaffi, voordat het “rampzalige succes” plaatsvindt waar men het in Brussel over heeft.

De twee oorlogen die Europa voert

Economische overeenkomsten kunnen als stok achter de deur fungeren. Het is meer dan waarschijnlijk en legitiem dat de Europese landen ervoor zullen zorgen om hun belangen op het gebied van energie veilig te stellen. Anderzijds zou het absurd zijn dat Europa, nadat het eerder al verdeeld was over de steun aan de rebellen, nu weer verdeeld is over het te voeren beleid in het naoorlogse tijdperk. Het vrijgeven van de bevroren banktegoeden van het Libische regime in Europa moet worden aangewend om garanties te verkrijgen over de toekomst van Libië.

De afgelopen maanden heeft Europa twee oorlogen gevoerd. Een interne oorlog met andere middelen over het lot van de euro, en een externe traditionele oorlog over de bestemming van een land dat een sleutelpositie inneemt in het Middellandse Zeegebied. De interne spanningen over het economische beleid hebben de Europese prestaties op het gebied van buitenlands beleid zeker niet bevorderd. Het standpunt van het centrale land, Duitsland, spreekt boekdelen, want we zouden kunnen zeggen dat dit economisch van aard is, zowel met betrekking tot het eigen land als met betrekking tot het buitenland, zoals bleek uit de afstandelijke positie die Berlijn over de oorlog in Libië innam.

Maar de realiteit is dat Europa deze beide oorlogen tegelijkertijd zal winnen of zal verliezen. Als de eurozone wordt opgesplitst in een noordelijk en een zuidelijk gedeelte, zal de economische en monetaire breuk van de Europese Unie een van de oorzaken worden van de geopolitieke instabiliteit van de Middellandse Zee. Dit scenario zou rampzalig uitpakken voor een land als Italië, maar het zal waarschijnlijk niet stoppen bij de grenzen van de Rijn.

Voor degenen die discussiëren over de politieke belangen van het Oude Continent lijkt het erop of het indammen van de ineenstorting van de beurzen en het in goede banen leiden van het tijdperk na Khadaffi twee verschillende zaken zijn die niets met elkaar te maken hebben. Toch hangt de veiligheid van de Europeanen zowel van het één als van het ander af. En die hangt ook van ons af: met het einde van de oorlog in Libië is er ook een einde gekomen aan de Amerikaanse betutteling.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp