De Duits-Poolse grens en de Pools-Slowaakse grens: twee foto’s uit de reeks "Borderline".

EU is geslaagd project van grenzenvervaging

Dat de EU de Nobelprijs voor de Vrede heeft gekregen, verbaast velen. Maar volgens politicoloog José Ignacio Torreblanca is de prijs terecht: de EU is een geslaagd voorbeeld van grenzenvervaging op basis van recht, democratie en respect voor identiteiten.

Gepubliceerd op 10 december 2012 om 08:39
Valerio Vincenzo  | De Duits-Poolse grens en de Pools-Slowaakse grens: twee foto’s uit de reeks "Borderline".

Grenzen die vervagen, grenzen die verroesten, grenzen die in vergetelheid raken of zijn opgegeven, grenzen die niemand zich nog herinnert. Een indrukwekkende serie foto's die zonder woorden laat zien waarom de Europese Unie is beloond met de Nobelprijs voor de Vrede. En ook waarom Europeanen ondanks de bestaanscrisis die hun continent doormaakt redenen genoeg hebben om zich te verheugen.

Om ons daarvan te overtuigen hoeven we alleen maar te denken aan de muur die de Verenigde Staten hebben gebouwd langs hun zuidgrens, of aan de kronkelende scheidingsmuur die Israël heeft opgetrokken, om het nog maar niet te hebben over de grens tussen de beide Korea's. Deze drie grenzen zijn zonder meer monumenten van mislukking, die het onvermogen illustreren van talloze bevolkingsgroepen om ondanks hun verschillen in achtergrond, waarden, politieke en godsdienstige overtuigingen in vrede naast elkaar te leven.

Wij, Europeanen, waren vroeger net zo. Al die grenspalen, borden en scheidslijnen die op het eerste gezicht zo onschuldig lijken, zijn in werkelijkheid de stille getuigen van miljoenen doden, de schandvlekken bedekt met het bloed van honderdduizenden jongeren die hun leven hebben gegeven om die grenzen te verdedigen, afbakeningen waarlangs miljoenen vluchtelingen en ontheemden zijn getrokken.

“Pax europeae” is vreedzaam ten stand gekomen

De generatie van onze grootouders weet waarover ze het heeft, want die speelde in het puin dat overbleef na wat door historici wordt aangeduid als “de grote Europese burgeroorlog”, een conflict met Frankrijk en Duitsland in de hoofdrol dat begon in 1870 en na twee wereldoorlogen eindigde in 1945. Maar ook de volgende generatie herinnert zich nog goed hoe Europa in tweeën werd gedeeld door een “ijzeren gordijn”, zoals Churchill het noemde. Terugkijkend is het des te verbazingwekkender dat al die democratieën die lid waren van de (toenmalige) Europese Gemeenschap en die niet alleen politieke waarden en economische systemen deelden maar ook hadden gezworen om zij aan zij, schouder aan schouder te strijden in het Noordatlantisch bondhenootschap, er zo lang over hebben gedaan om hun grenzen op te heffen, over te gaan op één munt en de grenscontroles af te schaffen. Jongeren van nu hebben de bewegingsvrijheid en de euro op geheel natuurlijke wijze geïntegreerd in hun leven. De rest van de wereld houdt er echter niet dezelfde regels op na.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Elzas en Lotharingen, Dantzig, de Sudeten of de Donau zijn nog slechts historische gebeurtenissen en betekenen gelukkig niets meer. Ondanks al hun problemen maken Europeanen nu eenzelfde of zelfs betere periode door dan ten tijde van de “pax romana” waarvan Europa vroeger de vruchten heeft geplukt, met slechts één verschil: in tegenstelling tot de romanisering die te vuur en te zwaard is bevochten, tegen de wil van de volkeren die het continent destijds bewoonden, is de “pax europaea” op vreedzame wijze tot stand gekomen, gebaseerd op recht, democratie en respect voor de identiteit van volkeren.

Geen oorlog, maar wetteksten

Het is van cruciaal belang om te bedenken dat de grenzen [...] niet op natuurlijke wijze zijn vervaagd en uiteindelijk zijn verdwenen. De Berlijnse muur is gevallen door de wil van de Oostduitse bevolking, die besloot voor zichzelf op te komen door de straat op te gaan en asiel aan te vragen in Duitse of Westerse ambassades in Boedapest en Praag. En ook door de vooruitziende blik van sommige leiders zoals de toenmalige Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken, Gyula Horn, die hoogstpersoonlijk de afrastering doorknipte die Hongarije van Oostenrijk scheidde. Europeanen hebben alle reden om trots te zijn, want ondanks alle moeilijkheden is het Europese project nog altijd springlevend. Toen Emmanuel Kant het had over de “eeuwige vrede” tussen volkeren beschreef hij iets wat veel weg heeft van wat de Europese Unie heeft bereikt.

De Engelsen met hun oorlogsvloot, de Fransen met het leger van Napoleon, de Duitsers met hun Panzerdivisionen. Europeanen hebben eeuwenlang geprobeerd elkaar te overheersen. Nu hebben ze een subtielere manier gevonden om andere landen binnen te vallen, een manier die in het Europees jargon wordt aangeduid als “het acquis communautaire” [oftewel: het Gemeenschapsrecht]. In plaats van een land met geweld in te nemen stuurt de grote, postmoderne Europese Unie enkele honderdduizenden pagina's wettekst die het land in kwestie in het nationale recht dient door te voeren.

Verdwijnen grenzen dient nobel doel

En desondanks staan landen in de rij om tot de organisatie te mogen toetreden: Kroatië wordt lid in 2013, Turkije wil ondanks alle vernederingen en minachting die het land ten deel valt nog altijd onderhandelen over het lidmaatschap, net als Macedonië, Albanië, Servië, Montenegro, Bosnië-Herzegovina en Kosovo.

Dat zijn de volgende grenzen van Europa die, als het Europese project slaagt, zullen verdwijnen. Daarachter liggen nog slechts de landen van de voormalige Sovjet-Unie, van Wit-Rusland in het noorden, de laatste Europese dictatuur, tot de door koude oorlogen geteisterde Kaukasus, maar ook het uiterste zuiden van het Middellandse Zeegebied. [...] Er wordt vaak beweerd dat Europa op het wereldtoneel geen rol van belang meer speelt. Die kritiek is grotendeels terecht, maar de foto's van Valerio Vincenzo laten zien dat haar onbeduidendheid, als die impliceert dat grenzen tussen staten en scheidingen tussen volkeren verdwijnen, een nobel doel dient, waar de rest van de wereld een voorbeeld aan zou kunnen nemen.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp