Kies een taal
Open wonden, blootliggende botten, missende vingers… Zo beschreven journalisten in de jaren negentig de verschrikkingen van een plaats die officieel niet bestaat: de leprozerie Tichileşti in het district Tulcea (in het oosten van Roemenië). Maar in twintig jaar tijd is de situatie veranderd. Een man heeft zijn medische kennis en communicatieve vaardigheden ingezet en het afschuwelijke beeld van een inrichting voor patiënten met een ongeneeslijk geachte ziekte – lepra – ten goede gekeerd.
Voordat Răzvan Vasiliu in 1991 in Tichileşti aankwam, kende hij leprapatiënten alleen uit de boeken. Hij trof er destijds 61 aan. Nu zijn het er 19 en op 53-jarige leeftijd is hij de enige lepraspecialist van Roemenië.
Tichileşti was vroeger een klooster dat leprapatiënten verpleegde in een niet-officieel kader. “De leprakliniek die officieel in 1900 werd opgericht, werd ontmanteld door de Bulgaren die de regioDobroedzja hadden ingenomen. In 1924, toen een nieuwe instelling in Moldavië het licht had gezien, publiceerde de vermaarde Roemeense verslaggever Brunea Fox een reportage genaamd ‘Vijf dagen tussen de leprozen’ die veel stof deed opwaaien en de aandacht van de staat en het maatschappelijk middenveld trok. Op een nacht in augustus 1928 werden de lepralijders uit de oorspronkelijke leprozerie die levend waren teruggevonden op een kar teruggebracht naar de kliniek. Er waren er 180,” vertelt Răzvan Vasiliu.
"Ik heb de patiënten behandeld als mens"
“Tot 1990 werd nergens melding gemaakt van de leprozerie, maar het ontbrak de patiënten aan niets”, herinnert de arts zich. “De opinie over deze mensen was dat ze al dood waren, maar dat ze dat simpelweg nog niet wisten. Maar ik heb de patiënten behandeld als mens. Het komt wel eens voor dat ze ruziën onder elkaar en dan moeten ze tot bedaren gebracht worden. Laatst ging dat over de vraag of ze naar een televisieserie of sportwedstrijd zouden kijken. Ik heb naar beide partijen geluisterd en heb ze uiteindelijk mijn eigen televisie gegeven!” vertelt hij geamuseerd.
De arts bewoont een huis van het ‘wooncomplex’ dat meer dan zestig jaar geleden is gebouwd. Voor 2600 lei (650 euro) per maand woont hij hier van maandag tot vrijdag. Hij is een van de zeldzame artsen die geen inkomsten uit steekpenningen opstrijkt. Een leprapatiënt ontvangt 80 bani (20 eurocent) per dag. De dokter is de baas, maar de leprozen worden vertegenwoordigd door een “burgemeester”.
De meeste patiënten zijn oud en hebben geen familie
Tot voor kort werden de leprozen binnengehouden, eerder vanuit esthetisch oogpunt dan uit onwetendheid. Nu kan iedere patiënt van het ziekenhuis van Tichileşti gaan en staan waar hij maar wil, mits hij vooraf toestemming heeft gevraagd. De meesten zijn oud, hebben geen familie en kunnen niet voor zichzelf zorgen. En bovendien raken ze ook nog eens af en toe stukjes kwijt…
De ster van het “reservaat”, het oudste lid van de gemeenschap, is Hima Dumitru, een doopsgezinde Oekraïense van 83 jaar uit Chilia Veche. Ze was nog een jong meisje toen bij haar lepra werd geconstateerd. Al 65 jaar woont ze in hetzelfde huisje op een heuvel dat uitkijkt over de vallei. “Na de oorlog kreeg ik pillen van de man van het standbeeld [op de binnenplaats van het ziekenhuis staat een buste van dokter Alexandru Filipeanu die hier werkte van 1938 tot 1959]. Zo hebben ze mij drie jaar lang behandeld. Ik had over mijn hele lichaam rode en pijnlijke zwellingen die zijn verdwenen. Daarna had ik weg kunnen gaan, maar ik ontfermde mij over een jong meisje dat haar moeder had verloren. Ik trouwde met haar vader.” Voordat ze de Bijbel ter hand neemt, concludeert ze: “Lepra was voor mij allesbepalend”.
In samenwerking met de districtsraad van Tulcea richtte dokter Vasiliu een instelling voor ouderen op in de omgeving van het lepraziekenhuis. “Ons verpleeghuis is nu het modernste van de streek. We verplegen hier dertig ouderen. Wij wilden hen uit hun isolement halen. Tichileşti zal in de toekomst wellicht een gewoon ziekenhuis voor ouderenzorg of palliatieve zorg worden...”, dagdroomt de sympathieke arts met open ogen.
