Francisco Zamora kwam in 2009 met 250 euro op zak aan in Bergen, Noorwegen.

Eurovluchteling wacht koude douche in Noorwegen

Honderden werkloze Spanjaarden vertrekken naar het geïdealiseerde Noorwegen met de illusie daar een baan te vinden. Slechts een enkeling heeft geluk. De meesten zitten nog altijd zonder werk, hebben het koud en zijn wanhopig. Een nieuw hoofdstuk in de diepe crisis waarin Spanje verkeert.

Gepubliceerd op 15 februari 2012 om 15:04
antena3  | Francisco Zamora kwam in 2009 met 250 euro op zak aan in Bergen, Noorwegen.

"Ik kreeg al een tijd geen hulp meer. Mijn ouders, die op leeftijd zijn, hebben maandenlang mijn hypotheek van 540 euro betaald. Niets lukte en de verwachtingen waren heel slecht. Op een dag was ik in een café waar op de achtergrond de televisie aanstond. Ze lieten Spanjaarden zien van overal ter wereld. Er kwam een man in beeld die in het noorden van Noorwegen woonde en vertelde dat hij 4000 euro verdiende. Die vent leek dik tevreden. Dus ik zei bij mezelf: Paco, daar moet je heen."

De 44-jarige Francisco Zamora uit Alcantarilla (Murcia) is een rustig iemand. Zijn dikke sjaal heeft hij drie keer om zijn hals gewonden om zich te beschermen tegen de bijtende kou. Hij is gediplomeerd electricien, heeft in de bouw en de industrie gewerkt en verdiende 3000 euro per maand. Sinds drie jaar is dat echter voorbij.

Van de mythe bleef weinig over

Honderden Spanjaarden die al maanden zonder werk zaten, zijn net als hij de Spaanse crisis ontvlucht en naar een van de rijkere landen in de wereld getrokken; een andere keus was er niet. Eenmaal daar bleef er van de mythe echter weinig over. Voor wie ongeschoold is of geen talen spreekt blijven de deuren gesloten. De overheid wil niets van hen weten. Sommigen hebben al hun spaargeld moeten aanspreken en leven in armoede, zonder zelfs maar een dak boven hun hoofd.

Afgelopen augustus leende Paco opnieuw wat geld van zijn ouders en kocht hij een enkele reis naar Bergen. Het was voor het eerst dat hij Spanje verliet. Met slechts 225 euro op zak. De eerste week zwierf hij rond door een van de schilderachtigste steden ter wereld.

Nieuwsbrief in het Nederlands

"Ik had niet meer dan een kleine rugzak die in een kluisje op het station paste. Voor vijf kronen (0,75 euro) kon je daar douchen en jezelf een beetje opfrissen. Op een dag kwam ik een andere Spanjaard tegen, die me vertelde over een opvang waar je overdag naartoe kon om te eten en een beetje warm te worden."

De Robin Hood Stichting bezet twee verdiepingen van een houten huis in het centrum van Bergen. De opvang is in 2003 in gebruik genomen "met het idee onderdak te bieden aan Noorse gezinnen met een laag inkomen die geen vier euro voor een kop koffie in een café kunnen betalen", zegt Wenche Berg Husebo, de vrouw achter deze particuliere stichting (die 270 duizend euro subsidie krijgt).

Ijzige kou, de taal en de buitensporig hoge prijzen

Het is woensdagochtend en bij Robin Hood wordt overwegend Spaans gesproken. Er komen hier zo'n 60 tot 100 bezoekers per dag. De helft daarvan is Spaans, vertelt directeur Marcos Amano. "Vroeger kwamen hier Noren, Polen en soms asielzoekers... maar in maart begonnen er Spanjaarden te komen", zegt Husebo.

"Inmiddels zijn er al 250 geweest. Aanvankelijk mannen van alle leeftijden, vervolgens ongehuwde dertigers en nu huisvaders, sommigen met hun zoons. De meesten vinden geen werk, omdat ze geen Noors of Engels spreken."

Noorwegen met zijn aardolie, zijn benijdenswaardige positie van welvaartsstaat, zijn politiek van verzoening en vooral zijn hoge lonen en lage werkloosheid (het werkloosheidspercentage is slechts 3 procent) heeft de afgelopen maanden te maken gekregen met een nieuw soort emigranten, mensen die Spanje ontvluchten vanwege de aanhoudende werkloosheid en de almaar dalende lonen. Door de Noorse kranten worden ze 'eurovluchtelingen' genoemd.

De Noorse welvaart maar ook programma's als Spanjaarden in de wereld (vaak genoemd als wordt gevraagd waarom de keus op Noorwegen is gevallen; de laatste drie afleveringen over dat land trokken tussen de 2,8 en 3,5 miljoen kijkers) hebben op een groeiend aantal Spanjaarden een enorme aantrekkingskracht uitgeoefend (op de Spaanse ambassade steeg het aantal ingeschreven Spanjaarden van 358 in 2010 naar 513 in 2011, maar lang niet iedereen laat zich registreren).

Wie echter eenmaal in het land is, krijgt te maken met drie onoverkomelijke barrières: de ijzige kou, de taal en de buitensporig hoge prijzen (een kamer huren kost al gauw 600 euro, een pak melk twee euro).

"De regering biedt geen onderdak, geld of hulp"

Noorwegen wilde geen lid worden van de Europese Unie maar heeft wel het Schengenverdrag ondertekend, zodat EU-burgers het land vrij kunnen inreizen. Er is echter niets geregeld voor de opvang van mensen die helemaal niets hebben. "De regering biedt geen onderdak, geld of hulp. Dat doen Caritas, het Rode Kruis of het Leger des Heils", zegt Bernt Gulbrandsen, van Caritas Oslo.

De lokale media begonnen al snel over deze nieuwe immigranten te schrijven. In een land met nauwelijks vijf miljoen inwoners heeft die aandacht grote impact. In Bergen (260 duizend inwoners), een welvarende stad waar nauwelijks zwervers voorkomen, hebben kranten en radio- en televisiestations diverse reportages aan hen gewijd. "Op de vlucht geslagen voor de Spaanse crisis, maar het leven in Bergen is niet wat ze zich hadden voorgesteld", luidt een krantenkop. En een andere: "Veel eurovluchtelingen leven in armoede in Bergen".

"Ik heb in Noorwegen nog nooit zo'n schrijnende situatie meegemaakt", zegt Astrid Dalehaug Norheim, een journaliste die een aantal artikelen over dit onderwerp schreef in het dagblad Vårt Land. "Het doet me denken aan een bezoek dat ik tijdens de crisis eind jaren 90 aan Moskou bracht. Russen uit plattelandsgebieden begonnen toen massaal naar de steden te trekken, op zoek naar werk, maar eindigden zonder een cent in daklozencentra."

Uit het verhaal van Tuna, een van de medewerksters van het Rode Kruis in Bergen, blijkt wel hoe sommige Noren de situatie beleven: "Vroeger kwamen hier vooral Polen, maar plotseling begonnen er Spanjaarden te komen. Ze hebben geen werk en geen eten en vragen om hulp. Asielzoekers willen we wel helpen, maar niet mensen die hier uit vrije wil naartoe komen."

Eurovluchtelingen

Welke Europese rol is weggelegd voor Noorwegen?

De kwestie van de Spaanse economische vluchtelingen heeft in Noorwegen een discussie ontketend. Op zijn weblog schrijft journalist Sjur Holsen:

De Europese crisis ons heeft bereikt. […] Als de Spanjaarden die op straat leven, erin slagen ons over onze plaats in Europa te laten nadenken en als solidariteit schering en inslag in de eurozone is, hebben wij een belangrijke stap [in deze richting,red.] gezet.

Ondertussen heeft de minister van Werkgelegenheid, Hanne Bjurstrom, vorige maand gezegd dat "Europese immigranten die geen werk kunnen vinden, het land moeten verlaten". Volgens haar kan Noorwegen "zich niet om hen bekommeren".

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp