Kies een taal
De oude heer maakt een eenzame indruk tussen al die mensen. Honderden zijn naar het zaaltje gekomen, op het podium zingt een bard met de artiestennaam Otto Normalverbraucher (‘Jan Modaal’) het lied Steirer Men are very good [Mannen uit Stiermarken zijn heel goed], de massa praat enthousiast. Vier jonge vrouwen, groupies van de eregast met rood-wit-rode shawls in de kleuren van zijn nieuwe partij, zwaaien met rood-wit-rode vlaggetjes. Zij hebben donker haar, wat ongebruikelijk is, want Frank Stronach (80 en afkomstig uit Stiermarken) omgeeft zich doorgaans louter met blonde vrouwen. Hij zelf zit voor het podium, zijn team houdt respectvol afstand. Stronach tikt, met zijn blik op het tafelblad, in de maat van de muziek verloren met een vlaggetje op de tafel – alsof hij een gast is op een feest waarvan hij niet weet waarom het wordt gegeven.
Stronach niet kan discussiëren
Als hij even later het podium beklimt, wordt het eerbiedig stil in de zaal. De meeste bezoekers kennen de chef van het “Team Stronach” die bij de verkiezingen van komende zondag in Neder-Oostenrijk als lijsttrekker optreedt, alleen van de televisie, waar hij regelmatig goed voorbereide interviewers tot wanhoop drijft met ellenlange, warrige verhalen. Aan forumdebatten voor de twee aanstaande verkiezingen – naast Neder-Oostenrijk stemt ook Karinthië voor een nieuw regionaal parlement – neemt hij niet deel. Daar wordt alleen maar door elkaar heen gepraat, laat hij weten. De waarheid is echter dat Stronach niet kan discussiëren, want afwijkende meningen irriteren hem zichtbaar. Hij is te lang baas geweest om nu teamlid te kunnen zijn, de naam van zijn partij ten spijt.
Stronach bemoeit zich pas sinds een maand of negen met de Oostenrijkse politiek. Meerdere maanden per jaar woont hij in zijn tweede vaderland Canada, waarheen hij als jonge man is geëmigreerd en waar hij het concern Magna, dat auto-onderdelen levert, heeft opgebouwd. Nu is Stronach miljardair, Magna heeft hij verkocht. Hij wil “Oostenrijk dienen.”
Van bordenwasser naar miljardair
Zijn vele geld helpt hem daarbij. Bij ieder optreden in de verkiezingscampagne krijgt iedere bezoeker gratis te eten en te drinken. Hij vertelt anekdotes uit zijn leven, over de honger, over zijn eerste bezoek aan zijn geboorteland in een chique auto, en over het feit dat hij inmiddels zo belangrijk is dat hij het zich kon veroorloven een uitnodiging van de Britse koningin af te slaan. Zijn Duits heeft een sterk Engels accent, maar is nog steeds goed. Hij vertelt het verhaal van de ‘selfmade man’ en schildert zijn weg van werktuigbouwkundige in Stiermarken naar bordenwasser in Canada, waar hij het tot miljonair heeft geschopt.
Maar als hij over politiek moet spreken, wordt zijn Duits plotseling aarzelend en zoekend. Het wemelt van de tussenwerpsels. De mensen in de zaal maakt het allemaal niets uit. Ze hebben gehoord wat ze wilden horen: waarden, respect, vlijt, het klimmen naar de top – iedereen kan het. De gevestigde partijen moet hun macht worden ontnomen, het systeem maakt de kleine man zwakker en beschermt hem niet. Ter afsluiting weer een lied: “Hand in hand”.
De politiek heeft nauwelijks een rol gespeeld. In plaats daarvan heeft Stronach in twee uur tijd minstens vier maal beklemtoond hoeveel geld hij uitgeeft. En wat een goed mens hij is, ook voor zijn arbeiders. Anders dan “die daarboven”. Zijn erehal bouwt Frank Stronach zelf.
Bedreiging voor de politieke elite
Een duidelijk programma heeft de Canadese Oostenrijker niet. Maar zijn “Team Stronach” is een bedreiging voor de ÖVP (christen-democratisch) en FPÖ (rechts-populistisch), omdat hij kiezers aan de rechterzijde van het politieke spectrum naar zich toe weetn te trekken. Sinds hij in 2012 is begonnen politiek personeel te werven en vliegensvlug een eigen fractie in het parlement bij elkaar heeft verzameld, is de politieke elite op haar qui-vive. In opiniepeilingen krijgt hij ongeveer 10 procent. En zijn partij dreigt het gebruikelijke evenwicht tussen de ÖVP en de socialistische SPÖ te destabiliseren.
Zondag 3 maart is het begin van een superverkiezingsjaar. Daarna volgen eerst nog meer deelstaatsverkiezingen, en in het najaar de parlementsverkiezingen. De helemaal niet zo onsuccesvolle regeringscoalitie in Wenen functioneert weliswaar redelijk, maar haar imago blijft miserabel, hoewel de economische cijfers van het land uitstekend zijn. De kiezers zijn de status quo echter beu. De Groenen, die telkens ongeschonden uit de vele corruptieschandalen van de afgelopen maanden tevoorschijn zijn gekomen, zijn voor veel traditionele conservatieven wegens hun programma geen optie, en de FPÖ raakt de kwalijke geur die rond haar ex-leider Jörg Haider hing maar niet kwijt.
Stronach heeft geen programma, slechts principes
Dat Stronach als Canadees staatsburger, die zijn vermogen in het Zwitserse Zug laat beheren, alleen al om belastingtechnische redenen regelmatig het land moet verlaten, kan niemand wat schelen. En dat hij, een paar dagen voor twee belangrijke regionale verkiezingen en nog geen zes maanden voor de parlementsverkiezingen, nog geen programma heeft dat verder gaat dan zijn drie lievelingsprincipes - “Waarheid, Transparantie en Eerlijkheid” - ook niet.
Stronach is zijn eigen programma: een eenvoudiger belastingstelsel, minder bureaucratie, minder invloed voor Brussel en meer macht voor mensen die net als hij hebben bewezen dat ze geld kunnen laten groeien. En wat in de economie opgaat, geldt ook voor de politiek, zegt hij.
