Grillo bereidt Europese veldtocht voor

De Vijfsterrenbeweging van komiek Beppe Grillo was dé onthulling van de Italiaanse verkiezingen vorige maand. Met zijn programma tegen de gevestigde orde en zijn ‘digitale democratie’-methode inspireert hij verschillende Europese politieke partijen. Gezamenlijk zouden zij een front kunnen vormen tijdens de Europese verkiezingen van 2014.

Gepubliceerd op 20 maart 2013 om 12:58

Het doel van Beppe Grillo heet Europa. Terwijl de Italiaanse politiek nog maar nauwelijks is bekomen van de tsunami die het politieke landschap overspoelde, is de leider van de Vijfsterrenbeweging in zijn huis in Genua met zijn gedachten al de grens over. Hij heeft laten weten dat hij tot doel heeft zijn ervaring te exporteren naar andere Europese landen waar de problemen van de politieke en economische crisis vergelijkbaar zijn met die in Italië. “We mogen niet denken dat we dit alles hebben gedaan en nu hier, in Rome, blijven. We moeten verder gaan, en ons doel is Straatsburg, 2014, het Europees Parlement. Want in andere landen bestaan dezelfde behoeften als in Italië dus als we gehoor vinden in Europa zal dat een historische verandering opleveren”, vertelt hij zijn aanhangers.
Aspiraties of fantasieën? Het doel is de afgelopen weken veel concreter geworden, toen de discussie op de sociaalnetwerksite Meetup over land- en taalgrenzen heen ging. Een ‘revolutie’, zo menen de hoofdrolspelers. “Zoals in ’68 maar dan met het internet als plakmiddel. We zijn nog maar net begonnen.” Grillo en de zijnen – hij legt het maar al te graag uit aan de weinigen die deze dagen naar hem luisteren – hebben al contacten gelegd met hoofdzakelijk Oost-Europese landen, van Slowakije tot Roemenië en Bulgarije. Maar daarna wordt de blik gericht op Griekenland, Spanje en Portugal. “Dat bedoel ik wanneer ik zeg dat we nog maar net zijn begonnen.

Europeanen met een gemeenschappelijke strijd

De thema’s van de beweging betreffen vooral het milieu. Maar ook de economische krimp. De groeperingen die worden aangesproken zijn de Spaanse Indignados, maar ook de Duitse Groenen. Nee, niet de rechts- of linksextremisten, zoals de Griekse Gouden Dageraad of Syriza of zelfs het Front National in Frankrijk. Eerder, zoals in Italië, de miljoenen burgers die niet met elkaar zijn verbonden door een bepaalde ideologie of overtuiging, maar door een gemeenschappelijke strijd. Europeanen die zich tot nu toe bij geen enkele politieke partij thuis voelden – of niet meer thuis voelden, ook gematigden. Jongeren, maar niet alleen jongeren, zoals in Italië. “Vanzelfsprekend zal niet het ‘merk’ van de vijf sterren worden gebruikt, maar de programma’s en instrumenten zijn precies dezelfde. In elk land zullen ze hun vertegenwoordigers vinden.
Grillo verdeelt de Europese pers. Manuel Castells, schrijft op La Vanguardia, hoe “duidelijk het experimentele karakter is van dit anti-establishmentproject. Maar het wordt gesteund door miljoenen mensen en een groot deel van de jongeren die zich identificeren met het verlangen om de impasse van de manipulaties en ondoorzichtigheid van de gevestigde orde te doorbreken. En die kloof tussen het maatschappelijk middenveld en de politiek is een fenomeen dat ook in Spanje bestaat.
Juist Spanje zou in de plannen van de beweging een vertrekpunt moeten zijn van de Europese veldtocht. Op 15 oktober 2011 stroomden de pleinen vol met protesterende jongeren die een andere wereld wilden. Het waren de Spaanse indignados, de Franse indignés, of de activisten van Occupy Wall Street in de VS. Met duizenden kwamen ze de straat op. In Italië waren er enkele plunderingen en confrontaties met de politie, daarna niets.

Verbinding burgerbewegingen

Wat is er terechtgekomen van deze protesten? Ze zijn afgezwakt en uitgedoofd in sociale netwerken, in afwachting van een nieuwe impuls. In Italië, een land dat elk politiek verschijnsel op zijn eigen manier toepast, waren er geen demonstranten op straat, maar een beweging die het politieke systeem wilde binnendringen. En zo geschiedde. Nu staan ze voor de uitdaging om een gemeenschappelijke taal te vinden waarmee de bewegingen binnen en buiten Europa worden verbonden en die, zoals men bij de Vijfsterrenbeweging zegt, constructief is. Vastberaden, maar met respect voor het politieke bestel. “We staan niet open voor extremisme of, erger nog, racisme”, aldus ingewijden van Grillo. “Want de opgestoken middelvingers en leuzen als ‘we sturen ze allemaal naar huis’, kunnen we niet meer gebruiken nu we in het parlement willen komen.” En ze voegen eraan toe: “We laten de hedendaagse politiek, die alles wat politiek is verheerlijkt, op zijn grondvesten schudden.
In het buitenland zijn de reacties gemengd: “Italië heeft niet alleen clowns binnengehaald”, stelt Jonathan Hopkin, docent vergelijkende politicologie aan de London School of Economics. Hij reageert in scherpe bewoordingen op de Economist, die in de opmars van Grillo en de zoveelste wederopstanding van Berlusconi weer een Italiaanse blunder zag. “Niet alleen het bezuinigingsbeleid, maar het hele traditionele politieke partijenstelsel wordt ter discussie gesteld. De economische crisis heeft hierbij geholpen, maar het offensief van Grillo tegen de corrupte en zelfzuchtige Italiaanse politici was al voor het begin van de economische achteruitgang begonnen.” En hij voegt eraan toe: “In heel Europa bevindt het aantal leden van politieke partijen zich op het laagste niveau sinds de Tweede Wereldoorlog.” En het bewijs is te vinden in het succes van de Uk Independence Party in Groot-Brittannië, de Piratenpartij in Zweden, de anti-islampartij van Geert Wilders in Nederland en populistische partijen als het Franse Front National. Hij concludeert: “Italië zou de weg kunnen effenen voor een verandering die heel Europa raakt.

Ik wil een plan B voor de komende tien jaar

Sinds Europa wordt geteisterd door deze ernstige economische crisis had tot nu toe nog in geen enkel Europees land een antibezuinigingspartij de verkiezingen gewonnen. Het Spanje van Rajoy en het Portugal van Passos Coelho zijn enkele van de landen waar begrotingsdiscipline altijd de regel was. Nog maar een week geleden schreef de Portugese premier een lange post op Facebook, die hij ondertekende met Pedro en waarin hij zijn volk nogmaals vroeg om offers te brengen. Hij kreeg 36.000 reacties en de meeste ‘likes’ waren voor degene die Reagan citeerde: “Hoop nooit dat de oplossing van de overheid komt. De overheid is zelf het probleem.
In een Europa dat zijn bevolking nu al jaren vraagt de broekriem aan te halen, zijn de mensen het zat. Het voorstel van de Vijfsterrenbeweging om een Europese Unie te creëren die duidelijk is tegen haar burgers zou mensen kunnen aanspreken. “Ik heb nooit gezegd”, zo beweert Grillo, “dat ik de euro wel of niet wil, maar ik wil correcte informatie. Ik wil een plan B om de komende tien jaar te overleven. En dan beslissen we met een referendum. Eerst moet er informatie worden verschaft: laten we de kosten en baten op een rijtje proberen te zetten. Alleen al met deze suggestie wordt er gezegd: je bent een demagoog, je bent gek, je wilt Italië bankroet laten gaan, je bent onverantwoord bezig. Alleen omdat ik voorstel om deze hypothese te bestuderen.” Maar heel veel burgers denken hetzelfde en zien de Europese Unie als Verweggistan, iets wat is zoekgeraakt in de vergaderzalen van Brussel of Straatsburg. En deze nieuwe toenaderingspoging op Italiaanse wijze zou bij velen in de smaak kunnen vallen. Terwijl op dit moment alle ogen bezorgd gericht zijn op het Italiaanse parlement, denken sommigen al aan de Europese verkiezingen. De afspraak voor 2014 staat gepland.

Nieuwsbrief in het Nederlands
Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp