Groene stad nog niet op het juiste spoor

Hoewel het openbaar vervoer in Tallinn op 1 januari 2013 gratis is geworden, zijn de inwoners van de Estse hoofdstad er niet vaker gebruik van gaan maken dan voorheen. Struikelblok bij dit maatschappelijke en ecologische experiment is dat niet is geanticipeerd op de behoeften van de gebruikers.

Gepubliceerd op 12 november 2013 om 12:23

Als je vergelijkt hoe het openbaar vervoer in Tallinn en in Tartu [de tweede stad van Estland] functioneert, dan kun je een aantal conclusies trekken over veranderingen in gewoontes.

Om te beginnen zie je dat de prijs niet het enige criterium is om gebruik te gaan maken van het openbaar vervoer. Verder zie je dat onze keus voor een vervoermiddel ook afhangt van de gewoontes die we daarvoor hadden. Voor degenen die eerder al hadden besloten om te gaan lopen, heeft de prijs een grotere invloed. Voor degenen die liever met de auto gingen, is de kwaliteit van het openbaar vervoer een doorslaggevende factor.

In Tallinn zijn de redenen waarom mensen liever de auto pakken verkeerd ingeschat. Een van de argumenten (als we het populisme niet meetellen) die het zwaarst wogen bij de instelling van gratis openbaar vervoer, was dat van een groene stad: minder auto's betekent minder luchtvervuiling en geluidhinder in de stad. Maar dat is niet uitgekomen. Het Transport Platform van de Zweedse Koninklijke Technische Hogeschool heeft onderzoek gedaan naar de effecten van het gratis openbaar vervoer in Tallinn. Daaruit bleek dat het aantal ov-reizigers met slechts 1,2 procent was toegenomen; geen spectaculaire stijging dus.

Openbaar vervoer was al goedkoop

Dat Tallinn zozeer verschilt van steden in andere landen, kan worden verklaard door het feit dat het openbaar vervoer er al goedkoper was en dat het aandeel ov-reizigers er al groter was dan in andere steden. Het gratis openbaar vervoer heeft er enkel toe geleid dat de aanhoudende daling van het aantal gebruikers een halt werd toegeroepen.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Waarschijnlijk spelen ook andere redenen een rol. In een artikel dat begin dit jaar in Postimees verscheen, benoemde professor Dago Antov van de Technische Universiteit Tallinn drie factoren die de vervoerskeuze van mensen beïnvloeden. Ten eerste de tijd die het kost om een bepaalde afstand af te leggen. Ten tweede de kosten en ten derde alles wat onder de term ´kwaliteit´ valt: namelijk of de bus of tram overvol is, hoe de andere passagiers zijn, of de chauffeur beleefd is, enzovoort.

[[Uiteindelijk blijken de kosten alleen van cruciaal belang te zijn voor mensen met een laag inkomen, terwijl tijd en kwaliteit doorslaggevende factoren zijn voor mensen met een hoger inkomen]]. Het feit dat automobilisten veeleer tot deze laatste categorie behoren, verklaart voor een deel waarom gratis openbaar vervoer niet tot een vermindering van het autoverkeer heeft geleid.

Traag en van slechte kwaliteit

Er zijn nog andere factoren die een daling van het autogebruik in de weg stonden. De belangrijkste is ongetwijfeld dat het openbaar vervoer alleen gratis is voor mensen die als inwoner van de stad Tallinn zijn geregistreerd. De inwoners van omliggende gemeenten [die naar Tallinn komen om te werken] – de grootste groep autogebruikers – hadden geen enkele reden om hun gewoontes te veranderen. Het blijkt dus dat de mensen zich niet gedragen volgens de verwachtingen van de stad, maar op grond van wat het beste is voor henzelf.

Begin 2012 schreef Hannes Luts van de Technische Universiteit München in deze krant dat zolang het openbaar vervoer traag blijft en slechte kwaliteit biedt, de mensen er geen gebruik van zullen maken, zelfs niet als het gratis is. En dat is hoofdzakelijk wat er in Tallinn is gebeurd.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp