Het Europa dat Merkel te wachten staat

Bondskanselier Angela Merkel, net begonnen aan haar derde mandaat, heeft nu met een heel ander Europa te maken dan toen zij in 2005 aan de macht kwam. Europa is gespleten, verdeeld en beland in een identiteitscrisis. Het wacht op het moment dat Berlijn het initiatief neemt.

Gepubliceerd op 18 december 2013 om 16:59

Zonder enige vorm van uiterlijk vertoon, een van de kwaliteiten van de politiek van dit land, hebben de ministers van de Duitse GroKo (‘Große Koalition’, net uitgeroepen tot Woord van het Jaar) één voor één de eed afgelegd aan de voorzitter van de Bondsdag. Eerder had Merkel al de formele zegen van de federale president, Joachim Gauck, ontvangen tijdens een vluchtige en beknopte ceremonie.

De start van het derde mandaat van Angela Merkel wordt gekenmerkt door het totale gebrek aan pracht en praal. Met twee mandaten meer op zak dan bondskanseliers Konrad Adenauer en Helmut Kohl en één meer dan Gerhard Schröder, staat zij nu op het punt om ook Helmut Schmidt in te halen.

Kan deze vrouw, afkomstig uit Oost-Duitsland, worden toegevoegd aan de rij van de grote bondskanseliers? Dit zal afhangen van wat er gaat gebeuren in Europa, in deze Europese Unie die zich een continentale status heeft toegeëigend. Angela Merkel is in 2005 aan de macht gekomen, toen de EU zich nog voordeed als de narcistische voorvechter van voorspoed en vrede.
De Europese vrede heeft echter talrijke oorlogen van koloniale EU-naties uitvochten toen ze al lid waren van de Unie en die heden ten dage nog steeds voortduren, genegeerd. En laten we ook de Balkanoorlog niet vergeten die heeft plaatsgevonden in haar midden. En wat betreft de voorspoed, die is totaal verdwenen.

Gespleten Europa

[[Het Europa waar Angela Merkel mee te maken had bij haar aantreden, is ontdaan van zijn twee grote fundamentele mythes]]. Zij zijn vervangen door een breuk, die altijd heeft bestaan, maar die toen pas zichtbaar werd: Europa blijkt uit meerdere groepen te bestaan. De eerste bestaat uit de netto-ontvangers van de euro, met Duitsland voorop, die het bezuinigingsbeleid en het volledige terugbetalen van de schulden door de banken, verdedigen. Een andere, twijfelende en krakende groep wordt gevormd door Frankrijk.
Weer een andere is samengesteld uit landen waar de crisis en neerslachtigheid in verschillende gradaties heeft toegeslagen: van Portugal en Italië via Spanje en Slovenië tot Cyprus en Ierland. En de laatste groep, verdreven naar de periferie en gebukt gaande onder het verval: van Griekenland en Bulgarije tot Roemenië en Albanië.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Dit gespleten Europa moet Angela Merkel tijdens haar derde mandaat trotseren. De periode begint met een coalitieregering waarvan zij de onbetwistbare leider is en met een verpletterende steun van het parlement, een bijna niet-bestaande oppositie en een ambivalente sociaaleconomische situatie op nationaal niveau die echter wel stabiel is (vooral ten opzichte van andere Europese staten).

Militaire provocaties

Het zou stom zijn om geen verrassingen te verwachten in deze zo onstabiele situatie. Toch wordt het tegenovergestelde beweerd in het 185 pagina tellende coalitieakkoord dat is ondertekend door de sociaaldemocraten, waarvan de leiders een opzienbarende nederlaag hebben geleden tijdens de verkiezingen in september en die nu erg tevreden zijn met hun nieuwe ministersposten. Echter, de realiteit laat zich niet dicteren door documenten.

Regeren brengt met zich mee dat je weet te reageren op het onverwachte, vooral in tijden van crisis. Angela Merkel wil een bepaalde richting opgaan, maar de veranderende wind kan haar ergens anders mee naar toenemen.

En Europa doormaakt niet alleen een crisis die is gelieerd aan zijn westerse identiteit. In het Oosten broeit iets dat lijkt op een Koude Oorlog met Rusland. De EU, met Duitsland voorop, lijkt Oekraïne als zijn eigen achtertuin te beschouwen. De Unie compliceert de Russische export van energie en de NAVO daagt de Moskovische Beer uit met allerlei militaire provocaties, zoals een antiraketschild tegen Iran dat niet wordt opgeheven ondanks spanningen met Teheran. Rusland is reeds begonnen met het plaatsen van raketten in de Oostzee en in het Duitse coalitieakkoord wordt niet het traditionele voorstel genoemd om de Noord-Amerikaanse bommen die zich op Duits grondgebied bevinden, weg te halen.

Toespraak Angela Merkel

“Constructiefouten wegwerken”

Daags na haar beëdiging als bondskanselier heeft Angela Merkel een officiële toespraak gehouden om haar derde ambtstermijn in te luiden. “Europa” stond hierin centraal. De Süddeutsche Zeitung schrijft hierover:

Merkel heeft de EU-lidstaten om meer inspanningen gevraagd om de hervormingsbeloftes na te komen [...] Precies een dag voor de EU-top in Brussel, heeft ze ook het accent gelegd op het feit dat de toekomst van de Europese eenwording niet verzekerd zal zijn zonder een wijziging van de Europese verdragen. “Constructiefouten moeten worden weggewerkt”, zei de bondskanselier over de nieuwe regelgeving voor bankentoezicht. Duitsland zal zijn rol blijven spelen, die bestaat uit het nemen van verantwoordelijkheid en uit het aanmoedigen van Europese integratie. [Maar] ook heeft de bondskanselier de Europese Commissie gewaarschuwd voor een te hard ingrijpen tegen subsidies voor Duitse bedrijven die hernieuwbare energie opwekken.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp