Het Europa van Merkel ontspoort in Italië

De Italianen hebben duidelijk nee gezegd tegen Mario Monti en de zeggenschap van Angela Merkel. Hierdoor wordt het voor de bondskanselier moeilijk om de eurocrisis te ‘bevriezen’ tot september, als de Duitse verkiezingen achter de rug zijn. Paradoxaal genoeg moet daarom juist nu de Europese integratie versneld worden.

Gepubliceerd op 27 februari 2013 om 15:49

Angela Merkel heeft er alles aan gedaan om haar weg naar de verkiezingen van september vrij te maken van het gevaar van nieuwe instabiliteitsschokken in Europa. In Italië had ze alles ingezet op Mario Monti. Ze ging echter niet verder dan de vele woorden van lof, om te voorkomen dat er opnieuw een boemerangeffect zou optreden, zoals vorig jaar in Frankrijk door haar expliciete steun aan Nicolas Sarkozy.
Vervolgens heeft ze de betrekkingen met zijn opvolger, François Hollande, enigszins hersteld. En om de rust op de financiële markten te bewaren is ze zover gegaan dat ze afzag van sancties voor Frankrijk vanwege het niet naleven van de begrotingsdiscipline. Via een brief van de Europese Commissie stemde ze in met een nieuwe, flexibele houding ten aanzien van de toepassing van de regels. Zoals in feite al is gebeurd met Griekenland, Portugal en Spanje.

Italië plaatst Europa voor onaangename feiten

De strategie van de kanselier heeft niet gewerkt. Het Italiaanse verkiezingsresultaat heeft de wond van de instabiliteit, binnen en buiten de landsgrenzen, weer opengereten. Zoals te voorzien was zijn de markten weer overgegaan tot de aanval. Europa beeft en hoopt, om de schade te beperken, op een bewindvoering over ons land, de eeuwige terugkeer tot de rangen van de speciale toezichtsgevallen, de jure en niet alleen de facto. Samen met Griekenland & co.
Met zijn electorale zenuwinzinking overschrijdt Italië de nationale dimensie van de ontevredenheid om het immer ontwijkende Europa voor een aantal onaangename feiten te plaatsen: bewust onopgeloste problemen die, zoals te zien is, nu echt nijpend worden. En deze dreigen de euro wederom te teisteren, niet zozeer door de nieuwe uitbarsting van de Italiaanse kwestie, als wel omdat Italië, de derde economie van de club, alle problemen van de euro die tot nu toe halfslachtig werden opgelapt of vakkundig onder het tapijt werden geveegd, open en bloot legt.

Een uitdrukking van verzet

De verkiezingsuitslag van zondag duidt op veel meer dan een wijdverspreide onvrede over het bezuinigings- en belastingbeleid in een land dat door recessie en werkloosheid is verzwakt. De uitslag is een uitdrukking van verzet tegen de machthebbers van een systeem dat, nadat het besloten had tot de eurozone toe te treden, niet de nodige vervolgstappen heeft genomen om erin te blijven: het land is niet gemoderniseerd, niet hervormd, niet vooruitgegaan en niet geliberaliseerd om beter te kunnen concurreren en gelijke tred te houden met zijn partners. En zo is bij het volk de illusie ontstaan dat men net als vroeger bij de dag kon blijven leven door te teren op grote en kleine inkomsten die voortvloeiden uit bevoorrechte posities zonder ooit het gelag te betalen.
Nee dus. Maar de Italianen zijn niet de enigen in Europa die hun keuze voor de euro niet goed hebben afgewikkeld. En daar ontspoort het dilemma: ‘Meer of minder Europa’, ‘Wel of geen euro’. Dit is niet alleen een Italiaans dilemma, maar het is de verboden vraag die door de leden en aspirant-leden van de euroclub veel vaker wordt gesteld dan men zou denken.

Niemand is blij met de offers

Dit dilemma ontstaat en groeit in een periode van vier jaar crisis en het enige antwoord dat kan worden gegeven is het Duitse dogmatische antwoord van bezuinigingen en gedwongen hervormingen, zonder groei en al helemaal geen intra-Europese solidariteit als schokdempers. Zelfs zonder eventueel toevlucht te nemen tot de normale democratische werking in naam van een technocratische optie die doeltreffender zou zijn. En dit alles terwijl de kloof tussen Noord- en Zuid-Europa steeds groter wordt en Europa en zijn industrie wereldwijd steeds meer marktaandeel verliezen.
Niemand is blij met de offers. Al helemaal niet degenen die opmerken dat Europa wel geld heeft om de banken te redden maar niet om groei en banen te scheppen. De markten, aan de andere kant, hebben zekerheid nodig over de toekomst en integriteit van de euro om de rust te herstellen.
Zal de garantie van ECB-voorzitter Mario Draghi volstaan? En voor hoelang, nu Italië de doos van Pandora met de vele onopgeloste problemen van de euro en de EU dreigt te openen?

Nieuwsbrief in het Nederlands

Het moment van de waarheid lijkt aangebroken

Juist nu overal de publieke steun voor Europa verbrokkelt, zou paradoxaal genoeg de Europese integratie moeten worden versneld en moet de drieledige bancaire, budgettaire en politieke unie zo snel mogelijk van de grond komen zodat de euro zijn interne problemen kan doorstaan. Met andere woorden, er moet voor eens en voor altijd worden besloten of er daadwerkelijk wordt gekozen voor een gemeenschappelijke toekomst op alle niveaus en volgens het nu al heersende en alom aanwezige Duitse model.
Door de Duitse verkiezingen en de Europese verkiezingen die in 2014 zullen volgen, zijn momenteel alle debatten en onderhandelingen stilgelegd, waardoor het moment van de waarheid, van de keuzes tussen de vele tegenstrijdigheden waaruit Europa bestaat, met enkele maanden wordt uitgesteld. Maar de onrust blijft en neemt vrijwel overal zelfs toe. Ook in het Frankrijk van Hollande.
Zal de door Merkel gegunde flexibiliteit omtrent de begrotingsdiscipline volstaan om de financiële markten tot september zonder grote drama’s in bedwang te houden? Italië heeft hard aan de Europese alarmbel getrokken. Het zou gevaarlijk zijn dit te negeren. Voor iedereen.

Bezien vanuit Duitsland

Mario Monti slachtoffer van Angela Merkel

Heeft Angela Merkel ook de Italiaanse verkiezingen verloren? In de Duitse pers wordt gelijktijdig gesproken over de "politieke chaos in Italië" en over de mislukking van het door de bondskanselier aangeprezen bezuinigingsbeleid.
Zo stelt Süddeutsche Zeitung:

Het kille realisme waarmee Berlijn aandringt op hervormingen en zijn stempel op de EU drukt, wordt als een vijandig dictaat beschouwd. Monti en Bersani — maar ook Berlijn en Brussel — zijn er niet in geslaagd de Italianen ervan te overtuigen dat op het toegediende paardenmiddel genezing volgt.
Het is dus beter het economische beleid van Merkel niet te kopiëren, adviseert een blogger van Cicero. Nicolas Sarkozy in Frankrijk, Mark Rutte in Nederland en nu ook Mario Monti hebben aangetoond dat "leren van Angie leren verliezen betekent!"
Blijft de vraag waarom dit allemaal terugkaatst op Merkel. Zij laat verschroeide aarde achter. Laat niemand zeggen dat dat niets met haar beleid te maken heeft.
Toch is dat wat Frankfurter Allgemeine Zeitung beweert. Het conservatieve dagblad hekelt de "ontaarde politieke partijen" die Italië "nu kunnen blijven plunderen":
Deze meesterlijke zet om het land en de Europese Unie te destabiliseren, was uiteraard slechts mogelijk door de gehanteerde stemprocedure. Die zorgt namelijk voor verwarring en is door sluwe politici — nota bene onder Berlusconi — volledig afgestemd op de behoeften van laatstgenoemde. [...] 357 is het historische getal van deze verkiezingen en vormt de gezamenlijke leeftijd van de vier kandidaten en de president. Voor de miljoenen jonge Italianen die het in dit smulparadijs van vetgemeste parlementariërs moeten stellen zonder werk, opleiding, een functionerende universiteit en pensioen, zal er na deze verkiezingen niets veranderen.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp