Het gelijk van Henk Kamp

Nu minister Henk Kamp met zijn ‘robuuste pakket’ maatregelen omtrent arbeidsmigratie uit Oost-Europa komt, moet ik denken aan de beroepsgroep die aan alle controles schijnt te ontsnappen: de Roemeense vrouwenhandelaar. Ik zie die kaalkoppige, getatoeëerde, goudbehangen penoze geregeld in de Randstad. Omdat ze zonder gêne in hun mobieltjes schreeuwen, is hun conversatie verstaanbaar. Een voorbeeld: "Zeg tegen Gica dat hij vanavond het geld moet hebben, anders maak ik hem en de meisjes af!" Of: "Gigi, neem de jongens mee, want ik heb nieuwe..." - het Roemeense woord voor vrouwelijke geslachtsorganen laat ik maar weg. Een variant: "We gaan het nieuwe vlees inwijden."

De moed zakt je in de schoenen als je dit schorem ziet paraderen. Temeer omdat in dit licht sommige maatregelen tegen arbeidsmigratie symboolpolitiek lijken. Ze hebben namelijk direct effect op de brave seizoensarbeiders uit Roemenië en Bulgarije, die naar tevredenheid van de Nederlandse fruittelers hier uitstekend, legaal werk verrichten. De pooiers die niet te pakken zijn, hebben vrij spel, de aardbeienplukkers worden gedupeerd. Niet voor niets doet Den Haag een appèl op de minister een uitzondering te maken. Economische schade kan nooit de bedoeling zijn van zijn regime change.

Begrijpelijk

Maar de verkrampte strengheid van Kamp is begrijpelijk. De forse problemen met werkloze Oost-Europeanen en de verwachte golven uitkeringsmigranten vragen om actie. Kamp begrijpt uiteraard dat arbeidsmigratie niet uit te sluiten is en daarom schenkt zijn ‘pakket’ veel aandacht aan menswaardige leef- en werkomstandigheden. De ambitie om de moderne slavernij via criminele uitzendbureaus uit te bannen is er. Tegelijk lijkt Kamp de verkiezingsbelofte van de VVD - pas na tien jaar recht op een uitkering - onuitvoerbaar te achten.

Je zou kunnen denken: de werkelijkheid overstelpt Kamp, die met zoveel versnipperde maatregelen onmogelijk een eenduidig ‘halt’ kan roepen. Na 2014 zijn sommige besluiten sowieso niet houdbaar. Toch is het goed dat hij, nu het nog kan, de deur dicht doet en Nederland profileert als voorstander van harde EU-maatregelen tegen kansloze arbeidsmigratie. De vraag is of dat gehoord wordt. Of Brussel bereid is te erkennen dat rijke landen het recht hebben hun verzorgingsstaat te beschermen.

Noodzaak

Een boodschap die niet makkelijk te verkopen lijkt. Toen VVD-ers Stef Blok en Klaas Dijkhoff begin april een opiniestuk publiceerden [in de Volkskrant, red.] over de noodzaak het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (dat strenge asielwetgeving torpedeert) aan banden te leggen, was hoon hun deel. Natuurlijk, de kracht van mensenrechten is hun universaliteit. Maar Blok en Dijkhoff hebben een punt: rechters moeten naar de context kijken waarin beleid betekenis krijgt. In een voorbeeld dat de VVD’ers aanhaalden, besloot een rechter dat een vreemdeling die nooit had bijgedragen aan de Franse sociale zekerheid een uitkering moest krijgen, anders zou dat discriminatie op grond van nationaliteit zijn. Wat een rigide gedachte. Zo bezien komen de nationale wetten van een land neer op een schending van de mensenrechten van alle buitenlanders. Hier wordt het verschil tussen ingezetenen van een land en vreemdelingen opgeheven. Een gerechtelijke aberratie, zulk mensenrechtenpurisme.

Bon ton

Dit past wellicht in het wereldvreemde denken dat in Europese juristenkringen kennelijk bon ton is. Daar vindt men het vanzelfsprekend dat het EU-asielbeleid herzien moet worden na een uitspraak van het Hof, maar ontoelaatbaar als dat gebeurt naar aanleiding van nieuwe migratietrends. Kennelijk wordt de arbeidsmigrant standaard als slachtoffer van westerse overheden gezien. Het beschermen van individuen tegen de willekeur van de overheid is een rechtstatelijke, humane plicht. Maar de balans raakt zoek als dat leidt tot blindheid voor de feitelijke context. Want tegenover dit morele besef van bescherming, staan groepen migranten die wars zijn van elke culturele binding of sociale verantwoordelijkheid, die verhuizen om uitkeringen en geen morele bezwaren kennen tegen illegaliteit en criminaliteit.

Dit is niet alleen een loodzware last voor de verzorgingsstaat, maar ook voor de sociale verhoudingen binnen een land. Elke samenleving heeft een spankracht die erkend dient te worden. Daarom is het zeer legitiem dat Blok en Dijkhoff de Europese normen bevragen en dat Kamp aandringt op strenge, realistische afspraken over arbeidsmigratie binnen de EU.