Nieuws Afluisterschandaal VS

Het Spoetnik-moment van Europa

Het afluisterschandaal zou meer moeten opleveren dan slechts verontwaardiging: de Europeanen moeten er lering uit trekken. Net zoals de Russische stalliet Spoetnik de Amerikanen stimuleerde om zelf de ruimte te verkennen, zo biedt de NSA-affaire de Europeanen de kans om hun achterstand inzake IT-bescherming in te halen.

Gepubliceerd op 30 oktober 2013 om 12:32

Nu de eerste verontwaardiging is weggeëbd, moet het schandaal rond de afluisterpraktijken van de Amerikanen de Europeanen de ogen openen. Net zoals de eerste Sovjet-satelliet de Amerikanen ertoe heeft aangezet om de race naar de maan in hun voordeel te beslechten, moeten deze onthullingen de Europeanen motiveren om hun achterstand op het gebied van de informatietechnologie in te lopen.

Edward Snowden heeft de 'klokkenluidersprijs' inmiddels al op zak. Maar eigenlijk zou het Duitse ministerie van Economische Zaken de NSA-spijtoptant ook nog de stimuleringsprijs van de Duitse IT-sector moeten overhandigen. Want de afgelopen jaren heeft geen manager, geen wetenschapper en ook geen politicus de Duitse en Europese aanbieders in de telecommunicatie- en informatiesector zo'n impuls gegeven als Snowden met zijn onthullingen over de Amerikaanse en Britse inlichtingendiensten.

Merendeel servers in VS

Maar de vreugde binnen de Berlijnse politiek kent om diverse redenen ook grenzen. Want hoewel het schandaal rond de afluisterpraktijken van de NSA de vraag naar Duitse versleutelingssoftware onverhoopt heeft doen stijgen, ondergaat de Duitse politiek een schok: Edward Snowden heeft met zijn onthullingen het definitieve bewijs geleverd dat Europa noch de persoonlijke gegevens van zijn burgers effectief kan beschermen, noch zelf over een concurrerende IT-sector beschikt. Hardware, software, kabels en internetaanbod komen vooral van concerns uit de Verenigde Staten – of uit China. Ook de infrastructuur van het internet wordt gedomineerd door de VS, waar zich het merendeel van de belangrijkste servers bevindt. Duitsland en de overige lidstaten van de Europese Unie zijn in het beste geval digitale koloniën.

Europa’s laatste kans

Maar wat tot nu toe dikwijls over het hoofd wordt gezien, is dat Edward Snowden, naast de spionagekrimi waarin hij zelf de hoofdrol vertolkt, met zijn onthullingen ook de transatlantische concurrentieslag om marktaandelen in de IT-sector opnieuw heeft laten opvlammen. [[Het NSA-schandaal biedt Europa waarschijnlijk de laatste kans om het gat met de ver voorop lopende Amerikanen te sluiten.]] In zoverre lijkt de huidige toestand op de Spoetnik-shock in de Verenigde Staten in 1957, toen het de Russen lukte als eerste land een satelliet de ruimte in te schieten. De Amerikanen waren verbijsterd, maar zetten vervolgens alles op alles om in de ruimtevaart nummer één te worden, zodat zij uiteindelijk als eersten een bemande vlucht naar de maan maakten.

Nieuwsbrief in het Nederlands

De situatie is vergelijkbaar, want Europa moet alles in het werk stellen om niet definitief het onderspit te delven in de race rond strategische technologieën. “Wij zijn gevangenen van de Amerikaanse IT-firma's. Dit soort schandalen is nodig om ons daarvan bewust te worden”, zegt Octave Klaba, directeur van het Franse concern OHV, dat cloud-servers aanbiedt, waar particulieren en ondernemingen hun gegevens kunnen opslaan.

Miljarden voor Europese IT-branche

Ook eerder werd er al volop gewaarschuwd: zo hamert de Franse regering er sinds 2011 op dat er vanwege de strategische betekenis van de IT-sector een Europees tegenwicht nodig is. Frankrijk stimuleert de opbouw van een eigen serverindustrie met 200 miljoen euro. Dat lijkt weinig in vergelijking met de miljardeninvesteringen van internetreuzen als Microsoft, Amazon of Google. Maar dankzij Snowden krijgt ook Europees Commissaris Neelie Kroes opeens de wind in de zeilen voor haar plannen om met belastinggeld de Europese IT-branche een steun in de rug te geven en een eigen Europese infrastructuur op te bouwen. In de Commissie wordt er nu over nagedacht om hiervoor miljarden uit het Europese Structuurfonds aan te wenden.

Duitsland moet bij de inhaalrace een beslissende rol spelen. Tot nu toe behoort het land echter tot degenen die op de rem trappen, omdat in Berlijn de industriepolitieke initiatieven uit Parijs van oudsher met scepsis worden ontvangen. Toch tekent zich nu een koerswijziging af. Al bij de opening van de Hannover Messe in april heeft bondskanselier Angela Merkel beklemtoond dat Europa en vooral Duitsland met de “Industrie 4.0”, een fusie van productie en IT-technologie, opnieuw een leidende positie in de wereld moeten veroveren. De shock van het afluisteren van de telefoon van Merkel door de NSA levert nu de emotionele impuls die nodig is om de vereiste politieke besluiten te nemen.

Omzetverlies door vertrouwensbreuk

Ook in de Verenigde Staten zelf is het debat over de economische consequenties van de onthullingen van Snowden in volle gang. Uit een onderzoek van de onafhankelijke denktank Itif in Washington blijkt, dat de dominantie van de Amerikaanse reuzen in de opbouw van de mondiale cloud-voorzieningen in gevaar is: de Itif-experts verwachten dat er de komende drie jaren door het verlies aan vertrouwen een omzetverlies wordt geleden van 22 tot 35 miljard dollar.
Vilein legde Europees Commissaris Kroes onlangs bij een branche-bijeenkomst in Tallinn de vinger op de zere wond: “Als Europese cloud-klanten de Amerikaanse regering of haar uitspraken niet kunnen vertrouwen, zullen zij misschien de Amerikaanse cloud-aanbieders ook niet meer vertrouwen”. Met andere woorden: de herverdeling van de omzet van 22 tot 35 miljard dollar moet Duitse en Europa cloud-firma's ertoe aansporen zelf in grote mate in een reeds verloren gewaande markt te gaan investeren.

Een uitzonderlijke, tegen de mondialisering ingaande retoriek krijgt steeds meer bijval: Franse cloud-aanbieders als het telecommunicatie-concern SFR maken reclame met het verhaal dat Franse gegevens het veiligst in Frankrijk zelf kunnen worden opgeslagen. Nu volgen de Duitse concurrenten met soortgelijke aanbiedingen. Uit enquêtes blijkt dat ruim de helft van de Duitse middenstanders hun gegevens inderdaad alleen nog aan Duitse rekencentra toevertrouwt – als men überhaupt nog gebruik maakt van clouds.

Context

Voorsprong VS op Europa

“Deze spionage-affaire laat zien dat over het gehele digitale spectrum, de machtsverhouding tussen de VS en Europa 100 tegen 1 is geworden”, schrijft de columnist Eric Le Boucher in Les Echos.

Hij stelt vast dat de Amerikanen en de Europeanen radicaal verschillende denken over de verhouding tussen veiligheid en vrijheid en schrijft:

De digitale revolutie biedt Amerika een dubbel voordeel. Enerzijds zijn de Verenigde Staten meer in hun element als het gaat om het ontwikkelen van duizenden applicaties en het scheppen van banen die door alle data mogelijk zijn. Hoe meer gegevens de machines bewaren, hoe beter de service zal zijn die geleverd kan worden; hierin speelt het vertrouwen in het economische stelsel een rol, dat in de VS voor zich spreekt maar in Frankrijk geenszins. Anderzijds zijn de bedrijven die al die data verzamelen reeds bijna allemaal Amerikaans en hebben ze een aanzienlijk beginnersvoordeel ten opzichte van rivalen die in Europa de markt op zouden willen. Die rivalen zouden dan van de Amerikanen gegevens moeten kopen die de Europeanen in feite “toebehoren”, als de Amerikanen dat überhaupt zouden willen.
Het gaat om een enorme ‘diefstal’ van privégegevens [...] Ten slotte moeten we ons ervan bewust zijn dat miljarden gegevens meestal opgeslagen zijn in grote centra op Amerikaans grondgebied waar federale veiligheidsdiensten toegang toe hebben, op geheel ondoorzichtige wijze. Alles hangt op internet met elkaar samen: defensie, vrijheid, economie. De digitale revolutie laat de Europa op haar grondvesten schudden.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp