Kies een taal
*"A noi Schettino, a voi Auschwitz", schreef Il Giornale onlangs, "Wij Schettino, en jullie Auschwitz". Daarmee reageerde het Italiaanse dagblad op een even fijnzinnige kritische zinsnede in de Spiegel Online over de laffe kapitein van het cruiseschip Costa Concordia*, die als typisch Italiaans werd weggezet. Met dit antwoord werd bedoeld: Houden jullie Duitsers toch vooral jullie mond, want jullie hebben immers de Holocaust op jullie geweten!
Nu zou je kunnen zeggen dat Il Giornale een rechts-populistische krant is, die ook nog eens tot de stal van Berlusconi behoort, en dat je hem daarom niet serieus hoeft te nemen. Je zou er ook in kunnen berusten dat Duitsers nu eenmaal steeds weer met nazivergelijkingen worden geconfronteerd. Maar er is wel sprake van enige escalatie. De gevoelige Oostduitse schrijver Ingo Schulze werd onlangs bij een lezing in Portugal geconfronteerd met de vraag of de Duitsers nu met de euro voor elkaar zouden krijgen wat ze destijds met hun tanks niet was gelukt: het onderwerpen van Europa. In Griekenland zijn tegenwoordig bijna iedere dag soortgelijke teksten te horen, vaak nog drastischer geformuleerd.
Elders wordt het verwijt iets deftiger verwoord, wanneer het huidige Duitse bezuinigingsbeleid wordt vergeleken met dat van rijkskanselier Brüning, wiens opvolger uiteraard Adolf Hitler heette. Ook wordt regelmatig van een Duitse 'alleengang' gesproken, als de regering-Merkel bijvoorbeeld niet zo veel geld wil bijdrukken als andere regeringen graag zouden zien. Waar eindigde die zo dikwijls aangehaalde 'alleengang' destijds ook al weer? Inderdaad, in Auschwitz. Zo is de cirkel toch weer rond.**
Duitsland vervult voor Europa dezelfde functie als de VS voor de wereld
**Je hoeft echt niet zo lang je hoofd te breken over de vraag waarom er momenteel zo vaak vergelijkingen met de nazitijd worden getrokken. Duitsland treedt voor het eerst sinds 1945 weer met volle macht naar buiten, niet omdat het land dat zo graag wil, maar omdat de Europese schuldencrisis de economisch sterkste natie tot het politiek machtigste land heeft gemaakt. Duitsland grijpt momenteel diep in in de binnenlandse aangelegenheden van andere landen.
Geleidelijk gaat het land voor Europa dezelfde functie vervullen die de Verenigde Staten lange tijd voor de hele wereld hebben gehad. Het is die van een macht, die haar kracht inzet en soms misbruikt, aan alles schuldig is, alles moet redden en zich daarvoor ook nog eens moet laten beschimpen.
Maar één ding kon je de Verenigde Staten nooit verwijten: dat ze zes miljoen Joden de dood in gejaagd hebben en de halve wereld in een oorlog hebben meegezogen. De menselijkerwijs begrijpelijke en dikwijls gerechtvaardigde kritiek op de sterkste macht krijgt in het geval van de Duitsers veel te snel een andere dimensie, die alle discussies in de kiem smoort.**
Auschwitz wordt telkens als morele hefboom ingezet
**Hoe moet je daar als Duitser nu mee omgaan? Ingo Schulze was boos en beledigd, zoals hij vol zelfkritiek schreef. Dat was alleen al daarom verkeerd, omdat precies dát ook de bedoeling was van zijn toehoorders. Fout is het – in de tweede plaats – ook om met Duitse arrogantie te reageren, zoals fractievoorzitter Volker Kauder van de CDU deed toen hij riep, dat in Europa Duits werd gesproken. Daar ontbrak alleen nog maar het woordje 'weer' aan.
In de derde plaats moeten we ons door die nazi-vergelijkingen niet op de kast laten jagen. Het woord 'alleengang' mag een Duitse regering er niet toe brengen in te binden, maar zij hoeft ook niet uitdagend haar kop in de wind te gooien. Vooral omdat we nu eenmaal weten, dat Auschwitz telkens als morele hefboom wordt ingezet in politieke conflicten. Een vriendelijk vertoon van onaangedaanheid, en soms een niet-beledigd afwijzen, zijn de verstandigste reacties. Om vervolgens verder te praten over de zaken waar het werkelijk om gaat, over financiën of militaire interventies.**
Duitsers willen graag aardig gevonden worden
De nieuwe Duitse rol zal nog wel enige tijd voor een toename van de nazi-vergelijkingen leiden. Dat moeten we maar zo goed en zo kwaad als dat gaat ondergaan en van ons af laten glijden. Maar in dit stoïcisme ligt ook een ernstig probleem verscholen. Dat heeft met de paradox van het Duitse verleden te maken, dat het beste als volgt kan worden geformuleerd: het Duitse verleden zal alleen dan niet meer terugkeren, als de Duitsers er niet helemaal zeker van zijn dat het niet zal terugkeren.
**Wat moeten we nu doen? Moeten we de anderen vragen, nu eindelijk eens met die nazi-flauwekul op te houden, en ons Duitsers op iedere andere denkbare manier te beschimpen, behalve op deze manier? Ja, dat zou kunnen. Wij Duitsers zouden ook kunnen toegeven dat we graag aardig gevonden willen worden, veel meer dan de Fransen of de Britten, die al meer dan genoeg van zichzelf houden. Overigens moeten wij Duitsers onszelf ook niet uit louter behoefte aan liefde verloochenen, al was het maar omdat de anderen ons dan nog meer zouden minachten.
Tenslotte moet een zekere 'cool'-heid naar buiten toe zich verbinden met een bijzonder hoge historische gevoeligheid naar binnen toe. Antisemitisme, neonaziterreur, geschiedvervalsing, aanvallen van arrogantie: dat zijn de werkelijke gevaren en verlokkingen. De Duitsers moeten nu dapper zijn, en uitermate fijnzinnig.**
Opinie
Niemand kan de Duitse Moloch verslaan
Kevin Myers, een anti-conformistische en omstreden columnist bij de Irish Independent, schrijft:
De binnenlandse economieën van een half dozijn EU-landen zijn onderuit gegaan door hun dwaze lidmaatschap van de euro, een eenheidsmunt dat beter “Grossdeutschmark” genoemd kan worden
De Duitse “Moloch” zet in op een “verenigd Europa” en de andere lidstaten zijn hulpeloos, meent hij. Myers somt een lijst op van Duitse bedrijven en uitvindingen, waaronder “Mercedez benz, Audi, VW, Krupp, Siemens […] wasmachines, straalmotoren, ballistische raketten, radars, televisie, tandpasta en aspirine”. Myers vervolgt:
We kunnen op geen enkele manier wedijveren met de Duitsers. Niemand in Europa kan dat. Ze zijn de beste. Als we niet op een of andere manier grenzen stellen, worden we geheel afhankelijk van ze: toen we nog de Ierse pond hadden en onze eigen rentevoeten, hadden we een natuurlijke verdedigingslinie, een dam tegen overstroming door Grossdeutschland. Maar de euro – de Grossdeutschmark - heeft die verdedigingswal afgebroken, met als gevolg dat minstens twee toekomstige Ierse generaties te maken hebben met onbetaalbare schulden bij de Grossdeutschland Imperial Bank, die handelt onder de misleidende naam van “Europese Centrale Bank. [...] Een les uit de geschiedenis. De Nederlanders wierpen dijken zodat ze geen deel werden van de Noordzee. Op dezelfde wijze moeten wij dijken opwerpen, of anders worden we een deel van Grossdeutschland, net als de PIGS-landen momenteel economisch worden ingelijfd.
