Kies een taal
Nu zijn de Italianen dus de boosdoeners. Die hebben een paar Libische vluchtelingen eenvoudigweg vijfhonderd euro in de hand gedrukt en naar Duitsland gestuurd. Een aantal van hen leeft nu als daklozen in de straten van Hamburg en brengt de autoriteiten van de stad terdege in de problemen. Waar moeten ze dan wonen? In tenten? In overvolle noodonderkomens? Wie gaat dat betalen? En vooral: Hoe komen we zo snel mogelijk weer van ze af? Want het is vanzelfsprekend dat “hun terugreis de enige optie is”, zoals de [Hamburgse] Senator voor Sociale Zaken, Detlef Scheele, zich heeft gehaast te benadrukken.
Realiteitsschok die we hebben verdiend
We mogen die gemene Italianen en die arme Libiërs wel dankbaar zijn voor de intocht in Hamburg. Het is een realiteitsschok die we hebben verdiend. Want het Duitse vluchtelingenbeleid, of beter gezegd: de totale afwezigheid daarvan, is een grote schande.
Niet alleen Hamburg, maar heel Duitsland maakt het zichzelf veel te gemakkelijk. Wij bevinden ons zo aangenaam ver weg van de humanitaire drama's van deze wereld, en er liggen zo geruststellend veel grenzen tussen ons en die vluchtelingen, dat wij het tafereel met afgrijzen uit de verte kunnen aanschouwen of meteen helemaal kunnen negeren. De half verdronken Noord-Afrikanen op de Italiaanse stranden, de uitgehongerde Afghanen aan de Grieks-Turkse grens, de honderdduizenden, zo niet miljoenen vluchtelingen voor de Syrische burgeroorlog in Turkije, in Libanon en in Jordanië: vreselijke toestanden! Maar het belangrijkste is dat ze niet bij ons terechtkomen.
Landen aan zee hebben pech gehad
Duitsland verschanst zich, net als de andere landen van Midden-Europa, al tientallen jaren achter de zogenaamde derdelandenregeling. Een juridisch vlekkeloze, maar moreel verwerpelijke en perfide constructie. Wie als vluchteling aankomt in zo'n veilig 'derde land' – dat zijn alle lidstaten van de Europese Unie en vele buurlanden – mag niet meer verder reizen. Duitsland hoeft van zulke personen geen asielaanvraag in behandeling te nemen, omdat ze toch al in veiligheid zijn. In de praktijk komt dit er op neer dat de landen, die toevallig de pech hebben dat ze aan de rand van crisisgebieden liggen of aan zeeën die de vluchtelingen in hun vertwijfeling proberen over te steken, het probleem alleen moeten zien op te lossen.
Afschuiven van de lasten
Bovendien zijn die Libiërs en al die anderen toch niet naar Italië gegaan omdat ze het daar zo fijn vinden? Zij gingen daarheen, omdat het nu eenmaal het makkelijkst te bereiken Europese land is. Europa is hun doel. Daarom moet heel Europa zich gemeenschappelijk om hen bekommeren.
Een eerlijke verdeling van de lasten zou het doel zijn, zo heet het in de documenten van de Europese Unie, maar in werkelijkheid gaat het de meeste landen om het afschuiven van die lasten. Het Europese vluchtelingenbeleid is een verraad aan de eigen idealen. Van een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid en een humanistisch mandaat is niets te bespeuren. De Brusselse autoriteiten, en vooral de grensbewakingsdienst Frontex, zijn er vooral mee bezig de vluchtelingen nog verder weg te houden en de grenzen van het fort Europa steeds verder naar buiten te verschuiven. Zij betalen hekken en detentiecentra voor Turkije, zodat het probleem al is ‘opgelost’ voordat de eigen lidstaten ermee te maken zouden kunnen krijgen.
Duitsland doet zo goed als niets
En wat doet Europa, wat doet Duitsland met het oog op de enorme vluchtelingenramp in Syrië? Zo goed als helemaal niets. Minister van Binnenlandse Zaken Hans-Peter Friedrich heeft anderhalf jaar lang geweigerd überhaupt Syriërs op te nemen.
Pas na niet aflatende protesten van de mensenrechtenvertegenwoordiger van de Bondsregering heeft Friedrich er dit voorjaar mee ingestemd om vijfduizend vluchtelingen het land binnen te laten – maar op zijn vroegst pas in juni, en eigenlijk ook alleen maar weeskinderen met familieleden in Duitsland, en dan het liefst nog christenen. De paar gelukkigen worden momenteel in Syrische vluchtelingenkampen geselecteerd. Honderdduizenden vallen letterlijk buiten de boot.
Een macabere, beschamende fout
Natuurlijk zou het geen oplossing zijn alle vluchtelingen van de wereld opeens in Hamburg uit te nodigen. Maar er bestaat ook een middenweg tussen het openstellen van de grenzen en de huidige buitensluiting. De 'derdelandenregeling' voert overigens terug op het zogenoemde Duitse asielcompromis van 1992, dat tot op de dag van vandaag door mensenrechtendeskundigen wordt bekritiseerd. Op het tijdstip dat er destijds over dat compromis werd onderhandeld, brandden er in Duitsland asielzoekerscentra af. Buitenlanders zijn gestorven als gevolg van Duitse vreemdelingenhaat, en de politiek heeft het land afgesloten voor vluchtelingen: dat is tot op heden een macabere, beschamende fout, waarvan het tijd wordt die te corrigeren.
Gezichtspunt
“Zo hadden we ons Europa niet voorgesteld”
“Italië stuurt ons Afrikaanse vluchtelingen”, schrijft Bild. Deze tabloidkrant noemt het een “schandaal” en is van mening dat Italië dit doet omdat “het land de stroom vluchtelingen uit Noord-Afrika niet meer aankan [...] Zo hadden we ons Europa niet voorgesteld”.
“Een paar honderd zijn aangekomen in Hamburg en Beieren, de meesten zonder onderdak omdat ze geen werkvergunning hebben, niet uitkeringsgerechtigd zijn en geen recht op een woning hebben”, schrijft Bild. Het blad merkt op dat de Duitse deelstaten de reiskosten betalen van vluchtelingen die worden teruggestuurd naar Italië.
De Italiaanse krant La Stampa onderstreept dat de Duitse minister in zijn schrijven aan de regionale immigratiediensten “de Italiaanse autoriteiten niet verzoekt om de migranten aan te sporen om naar Duitsland te gaan”, maar alleen “om op eigen initiatief te vetrekken”.
