Leider van de vakbondbeweging Solidarność Lech Walesa in Gdansk tijdens de 18e herdenking van de arbeidersopstanden, december 1988. (AFP)

In Polen kwam Val van de Muur op gang

Overal ter wereld wordt de val van de Berlijnse Muur gezien als dé gebeurtenis die het einde van het communisme in Europa markeert. De weg naar verandering was echter vijf maanden daarvoor al geëffend, door de eerste vrije verkiezingen in Polen. Maar dat levert minder mooie plaatjes op, constateert journalist Jacek Stawiski.

Gepubliceerd op 9 november 2009 om 16:23
Leider van de vakbondbeweging Solidarność Lech Walesa in Gdansk tijdens de 18e herdenking van de arbeidersopstanden, december 1988. (AFP)

Alles is in Polen begonnen. De Poolse instellingen, de niet-gouvernementele organisaties en de media hebben er dit jaar echt alles aan gedaan om de Europeanen, inclusief de Duitsers, erop te wijzen dat de omwenteling van 1989 begonnen was met de democratische veranderingen in Polen. Zonder de Poolse gebeurtenissen zou de Berlijnse Muur niet zijn gevallen en zou er geen Duitse hereniging zijn geweest. Wij zullen er echter aan moeten wennen dat de val van de Muur, op de avond van 9 november 1989, het belangrijkste symbool is en blijft van de ineenstorting van het communisme. Voor veel Polen is dit vervelend, ergerlijk, en zelfs onacceptabel, maar het is de trieste waarheid, en het is onze nationale plicht om Europa op geduldige wijze de Poolse versie van de geschiedschrijving uit de doeken te doen.

Beelden van een vreedzame revolutie

Er zijn verschillende redenen waarom Berlijn, en niet Warschau, het symbool is geworden van de instorting van het systeem van het ware communisme, dat geënt was op het Sovjet-model. Het nieuwe Duitsland van na de Koude Oorlog heeft er natuurlijk veel moeite voor gedaan om het beeld dat de Duitse hereniging voortvloeide uit de vreedzame en democratische revolutie in de DDR, in stand te houden.

Dat de val van de Berlijnse Muur zo'n centrale rol speelde in de herfst van 1989, werd bekrachtigd door de manier waarop er in de media over werd bericht, namelijk als een uniek moment, dat onsterfelijk werd gemaakt door foto's en televisiebeelden. De foto's van mensen die de Muur afbraken en van de ontmanteling ervan brengen de triomf van de vrijheid inderdaad beter in beeld dan de foto's van de verkiezingen van 4 juni [de eerste semi-vrije verkiezingen in Polen, die gewonnen werden door de oppositie].

Nieuwsbrief in het Nederlands

Poolse opstand woog zwaarder dan die in Duitsland

De voornaamste reden waarom de val van de Berlijnse Muur zo'n prominente plaats in het collectieve geheugen kreeg, ligt echter in het belang dat in de mondiale politiek wordt toegekend aan de splitsing van Duitsland na de nederlaag van het Derde Rijk. En de Polen mogen dan een hekel hebben aan de gedachte, maar dat de veranderingen in Midden- en West-Europa onomkeerbaar waren geworden, werd pas duidelijk ná de kentering in Duitsland en nadat Helmut Kohl eind november 1989 zijn tien-puntenplan voor de Duitse hereniging had voorgesteld, overigens zonder voorafgaand overleg met Moskou, Parijs en Londen, of met zijn eigen minister van Buitenlandse Zaken, maar mét de goedkeuring van Washington.

Wij, Polen, hebben onze redenen om op te blijven komen voor ons verhaal, dat duidelijk maakt dat de Poolse opstand zwaarder woog dan die van Duitsland. Het is de plicht van de opeenvolgende regeringen en presidenten, evenals van de toekomstige generaties, om dit verhaal te verdedigen. Toch zou de herdenking van de val van de Berlijnse Muur voor ons ook reden tot feestvreugde moeten zijn. Uiteindelijk is de hereniging van Duitsland in Polen begonnen - zoals in hoge Duitse kringen bekend is, dankzij ons historisch-politieke offensief - en heeft het instorten van de Berlijnse Muur ons definitief aan de invloedssfeer van Moskou onttrokken. De val van de Muur is wel degelijk in Polen begonnen.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp