Komkommergekte zaait paniek

De EHEC-bacterie die drie weken geleden opdook in Duitsland heeft zich inmiddels naar de rest van Europa uitgebreid en 16 doden geëist, waarvan 15 in Duitsland, terwijl honderden personen ermee besmet zijn geraakt. De Hamburgse gezondheidsdienst verklaarde aanvankelijk dat de bacterie afkomstig was van een Spaanse komkommer, maar geeft nu toe dat de bron van de besmetting nog steeds niet is ontdekt.

"Terwijl Europa zich druk maakt om de herkomst van komkommerachtigen met de EHEC-bacterie neemt het aantal slachtoffers toe", schrijft de Roemeense krant Jurnalul National die de situatie als volgt samenvat: "Europa beeft van angst". Het dagblad uit Boekarest onderbouwt deze uitspraak door te citeren uit een interview met hoogleraar Gheorghe Mencinicopschi:

Komkommergriep is het nieuwste biologische schrikbeeld. Ik ben ervan overtuigd dat dit niet meer is dan de zoveelste episode in het rijtje vogelgriep, varkensgriep enz. Anders gezegd, eerst worden we aangespoord om geen varkensvlees of kip meer te eten. Nu zijn groenten aan de beurt en binnenkort kunnen we fruit maar beter laten staan. Zodat we allemaal overstappen op fast food!

De Duitse pers beperkt zich tot informatie aan consumenten en berichtgeving over de voortgang van het onderzoek, waarbij wordt opgemerkt dat Duitsland zich begint te verweren tegen de kritiek uit andere Europese landen. Alleen Frankfurter Allgemeine Zeitung vormt daarop een uitzondering met een overzicht van “een kafkaiaanse week voor Duitse tuinbouwers”:

Waar een gezondheidscrisis gewoonlijk begint met de ontdekking van de oorzaak van een mogelijk gezondheidsrisico – wankelende koeien, niezende varkens, vervuilde vetten in veevoer – begint de EHEC-besmetting met sterfgevallen. Epidemiologen gaan te werk als politie-agenten die een moord onderzoeken. Het aantal verdachten is enorm.

Spaanse kranten worden gedomineerd door anti-Duitse gevoelens. Hoewel Cornelia Prüfer-Storcks, minister van Volksgezondheid van de deelstaat Hamburg, heeft bevestigd dat onderzoek heeft uitgewezen dat de uitbarsting van de EHEC-bacterie niet afkomstig is uit Spanje, “heeft zij geen excuus aangeboden”, benadrukt El Mundo in zijn hoofdartikel. “Duitsland is in deze hele kwestie dus duidelijk de hoofdschuldige”, maar de regering “is niet bij machte gebleken de Hamburgse autoriteiten op het matje te roepen en de zaak een andere wending te geven”, ondanks “de dwaze actie” van de Duitse minister, “die het Europese systeem voor vroegtijdige waarschuwing met betrekking tot voedselveiligheid niet in acht heeft genomen”. “Er is echter vooral reden voor kritiek op het gebrekkige optreden van de Spaanse regering”, die “geen flauw idee had hoe ze moest reageren” en “wier protest Duitsland volkomen koud liet”.

Duitsland moet zijn fout nu goedmaken, aldus La Razon in het hoofdartikel:

*M*aar dat wil niet zeggen dat de zaak daarmee uit de wereld is. Ten eerste omdat paniek heel moeilijk te beteugelen is en ten tweede omdat de schade die boeren is toegebracht daarvoor te groot is. (...) Een nationale campagne van de Duitse overheid ten gunste van onze groenten en financiële genoegdoening zijn beide absoluut noodzakelijk.

Voor Publico geeft de komkommercrisis wel aan “hoe weinig de EU in staat is dit soort situaties zodanig aan te pakken dat wordt voorkomen dat ongefundeerde beschuldigingen enorme schade toebrengen aan een hele economische sector van een van de lidstaten”.

Het Franse dagblad Libération is van mening dat de kern van het probleem wordt gevormd door verdachtmaking:

[die] leidt niet tot een beleid op het gebied van volksgezondheid, maar houdt de paniek in stand, terwijl consumenten juist behoefte hebben aan uitleg en informatie. Een beleid dat een psychose veroorzaakt is niet alleen rampzalig voor de economie maar vooral voor de gezondheid.

Met een totale productie van 1,6 miljard komkommers per jaar waarvan de helft naar Duitsland wordt geëxporteerd, heeft ook de Nederlandse pers een hoop te schrijven over de komkommergekte die hard op het bordje van de Nederlandse telers is gevallen. In de VolkskrantdoetBert Wagendorp een suggestie aan de Nederlandse premier:

Als Mark Rutte een béétje kerel is, stapt hij nu in de auto, rijdt hij in één ruk door naar Berlijn, trommelt de Duitse media bij elkaar, gaat onder de Brandenburger Tor op een verhoginkje staan, maant de toegestroomde menigte tot stilte, haalt een geweldige grote groene Hollandse komkommer te voorschijn, en neemt een lekkere hap. Gurken aus Holland, herrlich und gesund wie immer!- vooraf wel even Duits oefenen, Mark, anders verstaan ze het niet. Maar dan dóe je tenminste iets, voor de veelgeplaagde tuinbouw.

Een paar pagina’s verder stelt redacteur Martijn Calmthout op kritische wijze:

Niet de komkommer is griezelig, maar het onvermogen van autoriteiten om de bacteriebesmetting in te perken. (…) Dat onvermogen tot helderheid is waarschijnlijk een goede afspiegeling van de ondoorzichtigheid van de vrije markt voor groente en fruit in Europa en intern in de lidstaten.

En hij besluit:

Komkommers mijden is waarschijnlijk vooral hysterische onzin, zeker als gebruikers hun groente voor consumptie wassen en schillen, zoals altijd al raadzaam was.