Kies een taal
De stroom vluchtelingen die zich over Zweden verspreidt is minder groot dan de Zweedse immigratiedienst had voorzien. Dit jaar zullen circa 45.000 personen van over de hele wereld asiel aanvragen in Zweden en dat zijn er 9.000 minder dan verwacht werd. Ook de verwachtingen voor volgend jaar zijn teruggebracht tot 48.000, oftewel 3.000 mensen minder.
Dit lagere aantal vluchtelingen zou goed nieuws zijn als dat het resultaat zou zijn geweest van een wereld die vreedzamer en democratischer is geworden. Maar naar nu blijkt, vormen juist de strengere grenscontroles in de EU de basis voor deze nieuwe statistieken. Het gaat dan met name om de grens tussen Griekenland en Turkije.
Daarbij lijkt vooral de situatie van de Syrische vluchtelingen rampzalig. António Guterres, de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Vluchtelingen, beschreef hun situatie als [[de ernstigste humanitaire crisis die de wereld sinds de genocide in Rwanda heeft gekend]]. Op dit moment leven ongeveer 1,8 miljoen Syrische vluchtelingen in buurlanden als Libanon, Jordanië, Turkije en Irak. Het Jordaanse vluchtelingenkamp Zaatari, dat begin juli vorig jaar zijn poorten opende, telt inmiddels meer dan 144.000 bewoners en is daarmee de vierde stad van Jordanië.
Syrische vluchtelingen worden er vaak ruimhartig en met mededogen opgenomen. Maar hoe langer het conflict duurt, des te sterker de druk op de buurlanden van Syrië wordt. In een interview met de Britse krant The Guardian vertelt Guterres dat de massale toestroom van vluchtelingen in deze regio niet alleen dreigt uit te lopen op een humanitaire ramp, maar dat die bovendien een wereldwijde bedreiging vormt voor vrede en veiligheid.
Europa doet bar weinig
En wat doet Europa? Op dit moment eigenlijk bar weinig, de goede bedoelingen ten spijt. Alle EU-lidstaten hebben afgesproken het Verdrag van Genève na te leven, dat dient ter bescherming van personen die op de vlucht zijn voor oorlog en vervolging. In juni heeft het Europees Parlement een serie maatregelen goedgekeurd die voorzien in een gemeenschappelijk asielbeleid dat in de loop van het najaar van 2015 van kracht moet gaan.
Laten we hopen dat dit uiteindelijk leidt tot een verbetering in de opvang van vluchtelingen, met name op het gebied van de rechtszekerheid. De EU beschikt zelfs over een gemeenschappelijk plan van aanpak voor grootschalige humanitaire crises. Bovendien heeft de EU in 2001, daags na de oorlog in voormalig Joegoslavië, ingestemd met regelgeving die het mogelijk maakt om tijdelijke opvang en bescherming te bieden in het geval van een massale toestroom van ontheemden.
Het probleem is alleen dat vluchtelingen die asiel willen aanvragen dit ter plaatse moeten doen, dat wil zeggen binnen de Europese grenzen.
Maar mensen die vastbesloten zijn om asiel aan te vragen worden aan de grens tegengehouden. Begin deze eeuw bestonden er nog een paar sluiproutes om de EU binnen te komen. Verschillende Europese landen boden vluchtelingen de mogelijkheid om de procedure voor een asielaanvraag vanuit hun eigen ambassades te starten.
Legaal de EU binnen kunnen komen
Aangezien deze wegen voortaan niet meer kunnen worden bewandeld, kunnen vluchtelingen nu dus alleen nog maar illegaal de EU binnenkomen. Uiteraard slaagt een aantal van hen erin om de grens te passeren, maar dat zijn er relatief weinig. Tot nu toe heeft de EU bijna 43.000 vluchtelingen uit Syrië opgevangen. Eurocommissaris Cecilia Malmström uitte haar bezorgdheid over het gebrek aan bereidwilligheid van de lidstaten om meer vluchtelingen op te nemen, zoals de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen (UNHCR) hun had gevraagd. [[Bijna niemand stak zijn hand op toen de UNHCR een paar weken geleden een oproep deed aan de EU-lidstaten]] om twaalfduizend vluchtelingen uit de vluchtelingenkampen in de buurlanden van Syrië op te vangen, vertelde ze.
Het wordt hoog tijd dat de Europese leiders hun mening bijstellen. Wellicht kan het vooruitzicht dat de spanningen in het Midden-Oosten oplaaien hun betrokkenheid wel vergroten, als humanitaire redenen niet voldoende blijken te zijn.
Indien nodig moet het vluchtelingen gemakkelijker worden gemaakt om legaal naar de EU te komen, zodat ze de redenen voor hun asielaanvraag kunnen toelichten. Dat kan bijvoorbeeld door ambassades toe te staan humanitaire visa te verstrekken.
De EU dient haar verantwoordelijkheid ten aanzien van Syrische vluchtelingen op collegiale wijze te nemen. Want als ze dat vandaag niet doet, nu er bijna twee miljoen mensen huis en haard hebben verlaten in een land dat zo dicht bij Europa ligt, wanneer dan wel?
