Pavlos Fyssas, ontleding van een politieke moord (1/2)

De Griekse rapper Pavlos Fyssas werd in de nacht van 17 op 18 september vermoord door een militant lid van Gouden Dageraad. Deze ´moord te veel´ luidde de val in van de neonazipartij, die – naar nu blijkt – stilzwijgend onder één hoedje speelde met de regering en banden had met machtige reders.

Gepubliceerd op 31 oktober 2013 om 10:23

Op het dressoir in de woonkamer vormen foto's een klein altaar ter nagedachtenis aan de zoon die zij verloren: Pavlos op het huwelijk van zijn zus, Pavlos tijdens een concert en Pavlos als tiener. Het was een mooie jongen, met grote zwarte ogen en een leuke lach. “Hij had vooral een groot hart. Iedereen raakte onmiddellijk aan hem gehecht”, fluistert zijn moeder Magda, terwijl ze gebiologeerd naar de plaatjes uit gelukkiger tijden kijkt. Achter haar zit Panagiotis, de vader van Pavlos. Hij is verzonken in zijn verdriet en reageert niet.

Twee messteken midden in het hart hebben van hun zoon een symbool gemaakt: dat van de criminele uitwassen van de extreemrechtse partij Gouden Dageraad, die in 2012 voor het eerst zitting kreeg in het Griekse parlement. De 34-jarige rapper Pavlos Fissas was ongetwijfeld liever beroemd geworden door zijn liedjes. Hij haalde de voorpagina´s van de Griekse kranten als martelaar, toen hij in de nacht van 17 op 18 september werd neergestoken door militanten van Gouden Dageraad, een partij die nu openlijk neonazistisch wordt genoemd. De dood van de jonge man, na de vertoning van een voetbalwedstrijd in een volkswijk, bracht binnen enkele dagen een politieke aardverschuiving teweeg en groeide uit tot een staatszaak. Voor het eerst sinds de terugkeer van de democratie in 1974 hangtde top van een partij die zitting heeft in het Parlement, een zeer ernstige strafvervolging boven het hoofd.

Na de misdaad wezen veel mensen op het belang van deze ´moord te veel´, die de publieke opinie en de autoriteiten uiteindelijk wakker zou hebben geschud. Want anders dan de vorige slachtoffers van Gouden Dageraad, die nagenoeg allemaal immigranten waren, was Pavlos Fyssas een Griek. Hiermee hebben we echter nog geen antwoord op de kernvraag: hoe kon het gebeuren dat Gouden Dageraad - de partij die zichzelf uitgesproken nationalistisch noemt en enkel is voorbehouden aan ´rasechte Grieken´ - deze grens overschreed en midden op straat een jonge Griek vermoordde?

“Gewoon een jongere uit de buurt”

Door wie werd de hand van de moordenaar werkelijk aangestuurd? Deze 45-jarige, goed uitziende vrachtwagenchauffeur, vader van twee kinderen, zette namelijk veel op het spel door zich met een misdaad in te laten.

Nieuwsbrief in het Nederlands

[[In feite scheelde het maar weinig of niemand had zich druk gemaakt om de moord op Pavlos. Dan was het niet meer dan een lokale zaak geweest die al snel geseponeerd zou worden.]] Dat het scenario anders liep, is te danken aan de onverwachte reactie van een politieagente op de fatale avond. Op die dag, 17 september, heeft Pavlos met zijn vriendin Chryssa en een paar vrienden afgesproken om naar de voetbalwedstrijd tussen Olympiakos Piraeus en Paris Saint-Germain te gaan kijken. Net als alle jongeren uit de omgeving van Piraeus is Pavlos een Olympiakos-supporter, die luidkeels van zich laat horen zodra zijn club een penalty dreigt mis te lopen. “Ze kwamen vlak voor het begin van de match aan. Ik herinner me dat nog heel goed, want ik kende Pavlos van gezicht, al wist ik niet dat hij rapper was. Voor mij was hij gewoon een jongere uit de buurt”, vertelt de eigenaar van Coralie Café, een bar in Keratsini met een overdekt terras waar een groot beeldscherm staat. “Er gebeurde niets bijzonders tijdens de wedstrijd: Pavlos en zijn vrienden dronken wat biertjes en er heerste een opgewonden sfeer, zoals altijd wanneer Olympiakos speelt. Maar het liep niet uit de hand.” Hij beweert dat het hem niet was opgevallen dat er twee of drie mannen (hier lopen de versies uiteen) aanwezig waren die volgens sommige getuigen sms´jes verstuurden terwijl ze Pavlos tijdens de wedstrijd observeerden. “Pas aan het eind van de avond, toen iedereen wegging, zag ook ik op het trottoir aan de overkant die bende, die uit het niets was opgedoken”, vervolgt de cafébaas.

Twee messteken

Een stuk of twintig mannen, die dan al enigszins heetgebakerd zijn, beginnen op dat moment te roepen tegen de rapper en zijn vrienden die nog wat rondhangen op straat. Al snel raakt de toon verhit. Drie mannen maken zich los van de groep, stappen op Pavlos af en duwen hem opzij. Zijn vriendin Chryssa, die wat achteraf staat, ziet alles en wordt bang. Ze probeert een groep politieagenten te waarschuwen, die het tafereel vreemd genoeg vanaf een afstand passief gadeslaan. Tevergeefs. Ze smeekt hen nog om in te grijpen, als er opeens een auto komt aanscheuren die vlak voor de menigte stopt. Er stapt een man uit de auto. Hij pakt Pavlos beet alsof hij hem wil omhelzen en geeft hem dan twee messteken, midden in zijn hart. Voordat hij in elkaar zakt, kan Pavlos nog net zijn moordenaar aanwijzen aan de agenten, die uiteindelijk dichterbij zijn gekomen. Op dat moment is er een politieagente die de apathie van haar collega's doorbreekt: zij trekt opeens haar wapen en richt het op de moordenaar. Die leek er zo zeker van te zijn dat hij ongestraft kon wegkomen, dat hij nog wat draalde in zijn auto nadat hij het mes in de goot had gegooid. “Zonder deze moedige agente die de moordenaar arresteerde, waren we nu nog aan het speculeren over de aanleiding voor een moord die nooit zou zijn opgeëist. En sommigen zouden nog altijd volhouden dat het gewoon om een vechtpartij na een verloren wedstrijd ging”, benadrukt de bekende journalist en commentator Pavlos Tsimas van MEGA TV, de belangrijkste particuliere zender.

Neonazibijeenkomsten

In eerste instantie is dat trouwens ook de versie die zich opdringt: een aanvaring tussen jongeren uit een voorstad naar aanleiding van een voetbalwedstrijd. Maar justitie ontdekt al snel dat de gearresteerde moordenaar, Georges Roupakias, lid is van Gouden Dageraad. En na onderzoek van zijn mobiele telefoon blijkt dat hij net voor en net na de misdaad gebeld heeft met een aantal kopstukken van de partij. Roupakias was pas sinds een jaar geregistreerd als partijlid. Hij werd betaald door de partij en staat op verscheidene foto's die tijdens neonazibijeenkomsten zijn gemaakt, al werd dit aanvankelijk ontkend door de leiders van Gouden Dageraad, die eerst nog verklaarden dat zij hem niet kenden. Ook zij werden kort daarna aangehouden, dankzij de dossiers van de Griekse geheime dienst, die de partijtop al langere tijd afluisterde.

Nachtelijke pogroms

Daar mogen we blij om zijn. Maar [[sommige commentatoren spraken hun verontrusting uit: als de politie al zo lang bewijsmateriaal had liggen om ze in te rekenen, waarom is ze dan niet wat eerder in actie gekomen?]] “Gouden Dageraad heeft lange tijd een rol gespeeld die het establishment wel goed uitkwam. Deze partij is populair geworden door te verklaren dat zij tegen het systeem was, tegen de traditionele politieke klasse waar het hele land een hekel aan heeft. Maar dat is slechts schijn. In het parlement heeft Gouden Dageraad altijd met de regering meegestemd: voor ontslagen, privatiseringen en loonsverlagingen. Hetzelfde geldt voor haar aanvallen op buitenlanders: daarmee kon ook de impact van het anti-immigratiebeleid worden gerechtvaardigd of gebagatelliseerd. ´s Nachts organiseerde Gouden Dageraad pogroms; overdag stimuleerde de regering razzia's en opsluiting van migranten in kampen waar de levensomstandigheden onmenselijk zijn”, vertelt Dimitri Zotas vanuit zijn advocatenkantoor in het centrum van Athene.

Als advocaat verdedigt hij een aantal immigranten die het slachtoffer zijn geworden van de neonazipartij. “Het probleem is dat de oprichters van Gouden Dageraad uiteindelijk de controle over de partij kwijtraakten. De neonazi´s kregen steeds meer populariteit - vlak voor de moord op Pavlos stond Gouden Dageraad in de peilingen op bijna 15 procent - en werden nooit lastiggevallen voor hun aanvallen op immigranten. Daarom voelden ze zich onkwetsbaar. Ze dachten dat ze nog verder konden gaan, misschien wel te ver.”

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp