Kies een taal
Het ‘wederzijds ontwikkelde socialisme’, het geliefde concept van wijlen de Roemeense dictator Nicolae Ceausescu (1918-1989) is een donkere kamer waarin een zwarte kat zit die je moet zoeken en vinden. En het communisme is een donkere kamer is waarin geen enkele zwarte kat zit maar die je toch moet zoeken en vinden. Ten tijde van de dictatuur waren dit soort grapjes een uitlaatklep voor de collectieve Roemeense verbeelding.
In de jaren tachtig lag Roemenië weggezakt in een van de ergste regimes van het Oostblok. De enige tegenstand die de Roemenen daaraan konden bieden lag in de grapjes over alles en iedereen: over de Conducător [staatshoofd, red.], bijgenaamd het ‘Genie van de Karpaten’, de Communistische Partij, de schaarste die het land uitputte en over de uitwassen van een van de rest van de wereld en van de werkelijkheid afgesneden regime. Duizenden grapjes werden mondeling doorgegeven, en ontsnapten zo aan de officiële censuur van het land dat onder curatele van de Securitate stond, de verschrikkelijke politieke politie van de dictatuur.
In december 1989 werd het regime van de Conducător als een kaartenhuis omvergeblazen door de wind van de vrijheid die dwars door het IJzeren Gordijn heen waaide. Het echtpaar Nicolae en Elena Ceausescu werd na een kort proces geëxecuteerd, waarna er in Roemenië een lange overgangsperiode begon die pas in het jaar 2000 eindigde, toen het land de onderhandelingen voor toetreding tot de Europese Unie begon.
Beetje bij beetje hervinden de Roemenen hun welvaart in een land waar de economische groei jaarlijks gemiddeld 7 procent bedroeg. Grappen en grollen worden vergeten, het is nu tijd om te consumeren, de modernste auto’s te kopen en die vol te laden bij de supermarkt.
Dankbaar onderwerp
Maar dromen duren niet lang en je wordt er vaak ruw uit wakker geschud. In 2008 werden de Roemenen met een klap weer met beide benen op de grond gezet. De economische en financiële crisis die Europa dan treft, verplicht Roemenië te bezuinigen, wat een dankbaar onderwerp blijkt voor nieuwe grappen. Deze keer is de wildgroei aan kapitalisme het onderwerp van spot, als je de grappen die in Boekarest de ronde doen, mag geloven. Bijvoorbeeld:
Een Roemeen zit aan de oever van een meer en kijkt erover uit. Een Amerikaan komt voorbij en vraagt hem: “Wat doe je daar? -Niets, ik kijk naar het meer. -Nou, je zou ook een hengel kunnen pakken en gaan vissen. -Waarom?” vraagt de Roemeen. “Dan kun je een deel van je vangst opeten en de rest verkopen, en geld verdienen. -Maar waarom?”, vraagt de Roemeen nogmaals. “Met dat geld kun je dan een roeiboot kopen en nog meer vis vangen. -Ja, maar waarom? -Jij bent echt erg, zegt de Amerikaan getergd. Met het geld dat je dan verdient, kun je een vissersboot kopen, personeel inhuren dat voor jou vist, en jij hoeft dan niets meer te doen, kun je lekker over het meer uitkijken. –Maar dat doe ik toch al?”
Een grap die Tristan Tzara waardig is. Tzara was de schrijver die Roemenië aan het begin van de twintigste eeuw verliet voor Zürich en Parijs, en daar het dadaïsme en surrealisme introduceerde.
Lees ook deel 4 uit de serie Humor in Europa: Torrente, het monster van het Spaanse onderbewustzijn
