De Slowaakse verkiezingscampagne stond in het teken van het corruptieschandaal “Gorilla".

Stemmen voor een gehavende politieke klasse

De vervroegde algemene verkiezingen werden geacht over Europa te gaan, en over Slowakijes plaats daarin. Maar het hele systeem wordt nu bedreigd door een serie onthullingen over politieke corruptie op hoog niveau.

Gepubliceerd op 9 maart 2012 om 14:52
De Slowaakse verkiezingscampagne stond in het teken van het corruptieschandaal “Gorilla".

**Toen de rechtse regering van Iveta Radičova afgelopen oktober viel na onenigheid over Slowakijes deelname aan de financiële hulpverlening voor eurolanden met een schuldenprobleem, leek het erop dat de Europese kwestie ervoor zou zorgen dat de traditionele politieke en mentale kaart van het land opnieuw getekend zou worden. De vervroegde verkiezingen van 10 maart zouden het nieuwe tijdperk bevestigen waarin de pro-Europese houding een stevigere band zou vormen om de coalitie bij elkaar te houden dan de conventionele ideologische en, in het geval van Slowakije, culturele verschillen tussen links en rechts.

Maar een paar maanden later is alles anders. Europa is vergeten en het leven in het land wordt gedomineerd door binnenlandse corruptieschandalen, waarvan de ongekende omvang aan de poten van de politieke basis zaagt. Het 'Gorilla'-dossier, een rapport van de Slowaakse geheime dienst SIS over de banden van politici met het zakenleven, zorgde ervoor dat vooral traditionele rechtsgeoriënteerde stemmers zich op nieuwe partijen richtten, die als paddenstoelen uit de grond schoten. Maar ook deze nieuwe partijen raken de een na de ander onmiddellijk verwikkeld in hun eigen schandalen en ruzies, waar ze vervolgens onherkenbaar gehavend uitkomen. Het voorlopige resultaat van deze verwarring zijn schattingen van een angstaanjagend lage opkomst (45 procent), waarvan bijna een derde van de kiezers nog niet weet voor wie ze zullen stemmen.**

Partij liet leden een leugendetectortest ondergaan

**Ter illustratie noemen we de gevallen van een aantal politieke nieuwkomers die, naast het Gorilla-dossier, het politieke toneel domineerden. SaS, een jonge liberale partij die met zijn anti-Europese standpunt de partij van Radičova liet vallen, vernietigde zijn eigen zorgvuldig opgebouwde reputatie van niet-corrupte en principiële partij door twee onthullingen: minister van Defensie Ľubomír Galko liet de inlichtingendienst de telefoons van journalisten afluisteren, en partijleider Richard Sulík liet een zekere ondernemer uit de 'Maffiadossiers' van de staat, voorafgaand aan de vorige verkiezingen zijn eigen partijkandidaten doorlichten. Op geheime en anoniem verspreide videobeelden is te zien dat Sulík, toen parlementsvoorzitter, een ontmoeting had met zakenman Martin Kočner in diens huis en dat hij Kočner belangrijke informatie doorspeelde uit de wandelgangen van de macht.

Een andere parlementskandidaat is Igor Matovič en zijn Gewone Mensen-partij. Deze jonge populist maakte zich een jaar geleden los van de SaS en zette bekende namen, hoofdzakelijk uit conservatieve intellectuele kringen, op de kandidatenlijst van zijn partij. Later vroeg hij ze echter, in reactie op het Gorilla-dossier, een leugendetectortest te ondergaan en zo te laten zien dat ze nog nooit iemand hadden omgekocht of zelf steekpenningen hadden aangenomen. Dat weigerden ze, en ze lieten zich massaal van de kandidatenlijst afhalen (Matovič deed het experiment zelf wel) terwijl ze Matovič uitmaakten voor een gek en een notoire leugenaar.**

Nieuwsbrief in het Nederlands

Politici lopen weg uit televisiestudio's

**Nog een nieuwe partij is "99%", die in oktober werd opgericht. De kandidaten op de lijst, die overigens vol onbekende namen staat, voerden met financiële steun van een wapenfabrikant een gigantische campagne. Dit duidelijk zakelijke project maakte handig gebruik van de ideeën en slogans van de Occupy-beweging. De partij staat in de peilingen op 5 procent van de stemmen, wat de verwarring in de hoofden van veel Slowaakse kiezers aangeeft. De politie is echter begonnen aan een strafrechtelijk onderzoek naar de verplichte tienduizend handtekeningen die nodig zijn om een nieuwe partij te mogen registreren. Het is inmiddels duidelijk geworden dat de meeste ervan vals zijn. Juridische deskundigen waarschuwen dat de verkiezingen ongeldig verklaard kunnen worden.

Door al deze en vele andere schandalen in de media, zijn politici inmiddels een zenuwinzinking nabij. Ze weigeren diepgaande vragen van journalisten te beantwoorden, of lopen gewoon weg uit de televisiestudio. Dat deed de leider van de nationalistische SNS, die in de peilingen onderuitging, Jan Slota onlangs ook. Bovendien is het computersysteem van de belastingdienst gecrasht, net als het staatsbudget dat na februari diep in de rode cijfers zit. Grote verliezen zijn al bedreigend, laat staan de problemen waarmee iedereen die een verzoek om belastingteruggave indiende, te maken krijgt.**

Deprimerend gevoel van chaos en wanhoop

**Onder de Slowaken begint het gevoel te overheersen dat de staat niet bij machte blijkt zijn basisfuncties uit te voeren, maar dat kan onterecht zijn. Vooral één partij doet zijn voordeel met dit gevoel: de linkse Smer van Robert Fico. Als de hierboven genoemde kleine partijen in schandalen verwikkeld in het parlement terecht komen, zullen ze een chaos veroorzaken onder de verzwakte rechtse partijen. Als ze het parlement echter niet halen, zullen de stemmen die aan hun neus voorbijgingen Fico een flinke zet geven. De mogelijkheid dat zijn partij, de Smer, met een meerderheid wint, is niet klein. Onder bepaalde omstandigheden is het zelfs niet ondenkbaar dat de partij een constitutionele meerderheid behaalt.

De grootste vraag bij deze verkiezingen is daarom hoeveel zetels de Smer zal behalen. Als de partij een overweldigende meerderheid behaald, zal er een nieuw tijdperk ingaan. Een tijdperk dat het totale falen van de politieke klasse zal markeren, vertegenwoordigd door de rechtse SDKU-voorzitter en tweevoudig premier Mikulas Dzurinda. Zijn partij moet nu in afschuw toezien hoe de peilingen kelderen richting de drempel van vijf procent, waarna het doek voor ze zal vallen. Ze kunnen alleen maar hopen dat er genoeg gefrustreerde kiezers zijn die dat kunnen voorkomen.

In een situatie waarin de peilingen slechts een vage weerspiegeling zijn van het razendsnel wisselende humeur van de kiezers, is het nutteloos om een poging te doen de verkiezingsuitslag te voorspellen. We kunnen alleen maar hopen dat de Slowaakse maatschappij er tegen de verkiezingsdatum in geslaagd is het deprimerende gevoel van chaos en wanhoop van zich af te schudden. En dat een nieuwe regering zich weer bezig gaat houden met belangrijke zaken, zoals Slowakijes toekomst in Europa.**

Analyse

Robert Fico, briljant in one-liners

SMER: een partij voor sponsors en voor kiezers”, schrijft het Slowaakse dagblad Sme. De krant analyseert het “****historische draagvlak” van de sociaal-democraten. Deze partij, met de populistische leider Robert Fico die van 2006 tot 2010 premier was, is de gedoodverfde winnaar van de parlementsverkiezingen en het ziet ernaar uit dat Fico leiding zal geven aan de nieuwe regering.

Het grote verschil in populariteit tussen SMER en de andere politieke partijen is geen kwestie van kwaliteit”, schrijft de krant vanuit Bratislava. De conservatieven van de SDKÚ, die geheel in diskrediet zijn gebracht door het corruptieschandaal, hebben een heel concreet beeld gegeven van wat vriendjespolitiek inhoudt, met name tijdens het bewind van Mikuláš Dzurinda [2002-2006]. Maar het zijn de populistische sociaal-democraten van de SMER die door hun handelen het systeem oogluikend hebben toegestaan.

Het is normaal dat donateuren aanbestedingen opeisen om iets van het geld terug te zien dat ze in de partij hebben gestoken”, heeft Robert Fico eens gezegd toen zijn partij financiële steun had gekregen van vijf ondernemingen. Toch lijkt Fico niet verwikkeld te zijn in het corruptieschandaal “Gorilla”, sterker nog: hij zou zelfs profijt kunnen trekken uit de affaire. Wat is zijn geheim? Sme schrijft:

Tegen kiezers zeggen wat ze willen horen, is een kunst die Robert Fico als geen ander verstaat. Wat dat betreft heeft hij geen concurrent te duchten in Slowakije [...] hij is briljant aan het aan de man brengen van ideeën met one-liners over de sterke staat voor iedereen, over een sociale staat die ‘zekerheid’ verschaft.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp