Kies een taal
Het lijdt vrijwel geen twijfel dat de Europese Commissie en het IMF de Hongaarse regering willen en wetens onmogelijke voorwaarden heeft opgelegd, waarschijnlijk met het doel om Viktor Orbàn te laten aftreden. Zo heeft de delegatie van de EU en het IMF de onderhandelingen met Hongarije [over eventuele financiële hulp, red.] stopgezet.
Tegelijkertijd heeft de Amerikaanse adjunct-staatssecretaris Thomas Melia wederom zijn bezorgdheid geuit over het afglijden van de Hongaarse "burgerdemocratie” naar een dictatoriaal, autoritair regime. Ook Europees Commissaris Viviane Reding, die de grondrechten binnen de EU in haar portefeuille heeft, heeft de voortdurende schendingen van de principes van de vrije en constitutionele democratie door de Hongaarse regering zwaar onder vuur genomen. Hun reacties staan bovendien niet op zichzelf, maar liggen in de lijn van de aanhoudende felle kritiek van de kant van het Europees Parlement, de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa, de Raad van Europa en de Venetië-commissie (en zelfs de secretaris-generaal van de Verenigde Naties).
De voorzitter van de Europese Commissie, José Manuel Barroso, schreef onlangs een brief aan de Hongaarse premier waarin deze hem beleefd opriep bepaalde wetsvoorstellen niet ter stemming aan het parlement voor te leggen. De meest prestigieuze persorganen in West-Europa, maar ook in Oost- en Noord-Amerika en hun journalisten vegen de Hongaarse regering onophoudelijk de mantel uit, geven uiting aan hun verontwaardiging en steken de draak met haar.
Alleen nog directe sancties
Een nog grotere en serieuzere druk is niet denkbaar. Er kunnen alleen nog maar directe sancties volgen.
Een van de oppositiepartijen in het parlement, de LMP (Lehet màs a politika – ‘Voor een andere politiek’, een centrumlinkse, groene partij), heeft laten weten dat haar democratische wijze van oppositie voeren, die tot op heden vreedzaam en parlementair was, nu onmogelijk is geworden en gaat de straat op. Twee nieuwe, veelbelovende bewegingen – Szolidaritàs en 4K! – zijn op de barricaden geklommen (en beloven nog veel grotere demonstraties), de vakbonden bereiden zich voor en nieuwe bewegingen uit de burgermaatschappij willen hun acties blijven voortzetten.
De vraag is nu welk standpunt de oppositiepartijen, die al dan niet zogenaamd links en/of liberaal zijn, zullen innemen ten aanzien van de druk uit het buitenland (het Westen en de grote mogendheden). Het antwoord laat zich niet gemakkelijk formuleren.
Aan de ene kant zou de aantasting van democratische instellingen (een bijkans voldongen feit) westerse interventie ten gunste van de democratie kunnen rechtvaardigen, gezien de overweldigende macht van antidemocratisch rechts.
Maar de westerse mogendheden, en de Europese Commissie voorop, willen niet alleen een representatief en grondwettelijk regime en een scheiding van de machten behouden, maar Hongarije ook een economisch beleid opdringen dat niet noodzakelijkerwijs (dit is een eufemisme) de belangen van het Hongaarse volk zal dienen.
Van koude kermis thuisgekomen
De Hongaren, die al meerdere malen van een koude kermis thuis zijn gekomen, zouden in de ‘democratische zaak’ slechts een aanvulling kunnen zien op de steeds strengere bezuinigingsmaatregelen die de westerse mogendheden, die uit zijn op financiële stabiliteit, hun in de maag hebben gesplitst. Als de bescherming van democratische instellingen noodgedwongen gepaard gaat met een voortdurende verarming van het Hongaarse volk, dan moeten we niet verbaasd staan te kijken als de Hongaarse burgers niet staan te springen om het herstel van de liberale democratie, wat gelijkstaat aan armoede.
De meeste westerse kritiek op de regering is terecht, maar deze wordt nauwelijks geuit door de Hongaarse kiezers. De Hongaarse burgers kunnen en mogen de westerse mogendheden geen mandaat geven om het beleid van hun land te wijzigen. Het afdwingen van democratie via antidemocratische middelen door het buitenland is niet gerechtvaardigd en de ervaring wijst uit dat dit ook niet doeltreffend is.
Dit maakt het standpunt van de Hongaarse democratische oppositie buitengewoon gevaarlijk. Aan de ene kant steunt zij een sociaal en economisch beleid dat zij zou bekritiseren als dit door de Hongaarse regering uitgevoerd zou worden. Aan de andere kant zou zij solidair zijn met antidemocratische procedés – dus in tegenspraak met zichzelf – zonder zelfs maar het feit te noemen dat zij opzettelijk van verraad zou zijn beschuldigd.
De Hongaarse premier analyseert de situatie als volgt: “Tijdens het afgelopen decennium hebben de westerse landen hun toevlucht genomen tot overmatige schuldenlasten ten koste van inkomen uit arbeid om in de consumptiebehoeften te voorzien. Deze vorm van schuldenlasten is uit de hand gelopen, vooral omdat de staat deze heeft aangewend om zijn systeem van sociale voorzieningen te financieren.”
Dit is een schadelijke halve waarheid en bovendien koren op de molen van de neoconservatieven, een stroming die hij geacht wordt te bestrijden.
Het dilemma in het dilemma
Ook neemt de premier inkomen zonder werk stelselmatig op de korrel, blijft hij hameren op de ontmanteling van het systeem van sociale uitkeringen en zet hij zijn duistere demagogie tegen het subsidiesysteem voort. Want feitelijk is hij degene die de werkloosheidsuitkeringen heeft afgeschaft, de pensioenen onder handen heeft genomen, het gezondheidssysteem heeft afgebroken en via een achterdeur het particuliere, aanvullende ziektekostenverzekeringssysteem in ere heeft hersteld.
En dat alles op nog radicalere wijze dan zijn neoliberale voorgangers [de linkse regering van Ferenc Gyurcsány, red.], die hiervan droomden, maar wier plannen werden getorpedeerd door de vakbonden die destijds door Viktor Orbàn werden gesteund. Er is dus geen verschil tussen de regering van Viktor Orbàn en het koppel EU-IMF.
Meer in het algemeen is het dilemma in het dilemma: moeten we de nationale onafhankelijkheid verdedigen als de soevereiniteit van het volk in duigen ligt en de fundamentele rechten van de vrijheid niet zo nauw genomen worden?
Een eerste vereiste van herstel van de nationale onafhankelijkheid blijft het herstel van de democratie. De wederopbouw en vernieuwing van de democratie, die naar mijn mening slechts afkomstig kunnen zijn van nieuwe politieke machten uit de burgermaatschappij, mogen niet van tevoren in gevaar worden gebracht door tactische, tijdelijke overwegingen.
Zolang er geen sprake is van een verenigde Europese democratie, zal onafhankelijkheid onze ultieme bescherming zijn. Het gaat om een kader waarin wij, onder de huidige omstandigheden, de soevereiniteit van het volk kunnen herstellen en zelfs opnieuw kunnen uitvinden. Dat is in het belang van de Hongaarse bevolking. Het is verontrustend dat het Hongaarse volk geen sterke bondgenoot heeft, noch in het binnenland, noch daarbuiten. Daarom is het des te noodzakelijker dat de vrienden van het volk trouw zullen zijn en niet van hun pad zullen wijken.
Context
Meer macht voor Orbán
Tussen de 70.000 en 100.000 mensen hebben op 2 januari in Boedapest gedemonstreerd tegen de nieuwe grondwet die op nieuwjaarsdag in werking was getreden. De tekst, waarin de term "Republiek Hongarije" is geschrapt, betekent een toename van de controle van de regering over het Constitutionele Hof en wordt beschouwd als een instrument voor de Fideszpartij, de partij van premier Viktor Orbán.
Daarnaast werd geprotesteerd tegen de kieswet die het parlement op 23 december heeft aangenomen. Die beperkt het aantal afgevaardigden, maakt herverkiezing onmogelijk, verhoogt het aantal handtekeningen dat nodig is om zich kandidaat te stellen, wijzigt de kiesdistricten en geeft de Hongaarse minderheden in het buitenland het recht om hun stem uit te brengen. Deze nieuwe kieswet wordt beschouwd als een instrument om een overwinning van Fidesz bij de volgende verkiezingen te bevorderen.
De politieke vernieuwingen zijn ingevoerd nadat de onderhandelingen met het IMF en de Europese Unie op 16 december waren afgebroken. Deze twee organisaties zijn van mening dat het nieuwe statuut van de Nationale Bank van Hongarije haar onafhankelijkheid in gevaar brengt. Tegelijkertijd heeft het parlement besloten dat er in beide Kamers een meerderheid vereist is voor iedere wijziging van de begroting, wat de onderhandelingen over dit onderwerp veel moeilijker zal maken.
Tenslotte heeft de controle van de autoriteiten op de media, gedeeltelijk gemuilkorfd door het Constitutionele Hof, geleid tot een hongerstaking van twee journalisten van de publieke omroep. De twee mannen waren ontslagen.
