Wybierz język
Eksperci Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) znaleźli się pod ostrzałem: w ciągu ostatnich tygodni dowiedzieliśmy się, że na niedawnej konferencji ONZ w Kopenhadze (COP15) kładzie się cieniem „climategate”, skandal, który wybuchł po publikacji e-maili klimatologów. W raporcie IPCC cytowane są źródła, które trudno nazwać naukowymi, takie np. jak artykuły WWF (World Wildlife Fund). Myli się w nich tereny narażone na powodzie z obszarami położonymi w Holandii poniżej poziomu morza i wyciąga pochopne wnioski z topnienia himalajskich lodowców odnotowanego przez nieistniejące chińskie stacje obserwacyjne.
Sceptycy, którzy twierdzą, że ocieplenie klimatu na Ziemi nie ma nic wspólnego z ludzką aktywnością, traktują to wszystko jako „dowód”, że „spisek wokół CO2” istnieje rzeczywiście, że lody polarne i lodowce nie topnieją, i że Kopenhaga była jedną wielką farsą. Powiedzmy to sobie jasno ‒ lodowce cały czas topnieją. Prognozy, według których te himalajskie znikną do 2035 r., okazują się chybione, ale to jeszcze nie dowód, że problemów klimatycznych nie ma.
„Kryptonauka” sceptyków klimatycznych Mało kto wie o manipulowaniu danymi. Nie przez IPCC, ale przez tych, którzy w zmiany klimatyczne powątpiewają, wyznawców „kryptonauki” [badającej niewyjaśnione, irracjonalne zjawiska przy zastosowaniu metod naukowych]. To dyscyplina, która rozkwita na żyznym gruncie postmodernizmu, Internetu i potężnych amerykańskich, rosyjskich i saudyjskich lobby. Metody nie są nowe, stosował je już przemysł tytoniowy, sektor atomowy, a ostatnio amerykańska branża ubezpieczeniowa zwalczająca projekt reformy publicznej służby zdrowia lansowany przez Baracka Obamę.
W społeczeństwie postmodernistycznym każdy ma prawo wyrażać swoje poglądy. Efekt jest taki, że Internet jest zalewany bełkotem ignorantów znajdujących tam bez trudu argumenty na poparcie dowolnego sądu. Typowy chwyt „kryptonaukowców” polega na mnożeniu wątpliwości, zniekształcaniu statystyk i nagłaśnianiu w mediach pojedynczych zdarzeń. Stworzyli oni lobby pod nazwą International Climate Science Coalition (Międzynarodowa Koalicja Wiedzy o Klimacie), sponsorowane – jak ujawnia kanadyjski autor James Hoggan w swojej książce „Climate Cover Up” – przez australijski i amerykański przemysł węglowy. Publikacja dotycząca stacji obserwacyjnych jest dziełem tego lobby, występującego pod nazwą SPPI, Science and Public Policy Institute (Instytut ds. Nauki i Polityki Społecznej) w Waszyngtonie i nie została poddana niezależnej ocenie środowiska naukowego (tzw. peer review).
IPCC – organ lewicy
Media, spragnione kontrowersyjnych tematów, często niedoinformowane w sprawach naukowych, uwielbiają tego rodzaju informacje. Tu jakaś literówka, tam błędny cytat czy niewinna notka na dole strony i już mamy z tego wielki tytuł obwieszczający, że nie ma czegoś takiego jak ocieplenie klimatu. Bo przecież każdy może mieć na sprawę swój pogląd. Jednak większość „kryptonaukowców” nie pracuje w renomowanych instytutach i nie poddaje swoich publikacjipeer review. Nic dziwnego, tłumaczy lobby sceptyków klimatycznych, skoro instytuty i czasopisma opanowały „mafie CO2”, które nie akceptują w swoim szeregach krytycznych profanów.
Ich zdaniem IPCC jest organizacją polityczną w rękach lewicy. Zniekształca fakty i neguje prawdziwe dane. Tymczasem klimat jakoby się oziębia. Wpływ słońca i pary wodnej jest o wiele większy niż wpływ CO2 i metanu, a temperatura na Ziemi była co najmniej dwadzieścia stopni wyższa X milionów lat temu. Wszystkie te twierdzenia da się oczywiście obalić. W Kopenhadze nikt nad nimi nie dyskutował, a na światowym szczycie poświęconym energii przyszłości w Abu Zabi w styczniu tego roku odrzucono je jako bezpodstawne.
Zdobycze nauki mogą wylądować w koszu
Mimo to jest się czym niepokoić: wielkie zdobycze nauki mogą się znaleźć niepostrzeżenie na śmietniku historii. W ciągu ostatnich wieków nauka uwolniła się od teokratycznego zaczadzenia i doszła do czegoś, co można by nazwać „Metodą”. Chodzi o wspaniały system konwencji dotyczących obserwacji, doświadczeń, badań porównawczych, pomiarów, fałszerstw, uaktualniania i popularyzacji wiedzy, umożliwiający przekuwanie tejże wiedzy w konkretne techniczne zastosowania, z myślą o ich wpływie na społeczeństwo. „Kryptonauka” gwiżdże sobie na to i tak oto ta prawdziwa współczesna nauka pada ofiarą populizmu. Politycy winni jej bronić i oprzeć się pokusie pójścia za głosem gawiedzi, gdy tylko pojawiają się kłopoty.
DEBATa
Sceptycyzm jest podstawą nauki
Moi znajomi laicy zaczynają mnie pytać, „co się dzieje z nauką?”. Doniesienia o topniejących lodowcach, podejrzane e-maile na temat globalnego ocieplenia i inne tego typu historie, wywołują wrażenie, że świat nauki przeżywa kryzys. Tak naprawdę nie ma o nim mowy i właściwie wszystko pozostało po staremu. Jednak te doniesienia wskazują na dwie ważne cechy naukowców i ich środowiska. Po pierwsze ci ludzie, jak każda inna grupa zawodowa – kierowcy autobusów, prawnicy i murarze – są różni. Większość jest całkiem przeciętna, kilku jest geniuszami, niektórzy są dosyć tępi, a bywają też nieuczciwi. Po drugie, nauka jest często opacznie rozumiana. Najlepiej ujął to laureat Nagrody Nobla, Richard Feynman, który powiedział: „Nauka to zorganizowany sceptycyzm co do wiarygodności eksperckiej opinii”. Naukowcy nie dysponują odpowiedziami na wszystkie pytania, a jedynie sposobem na ich szukanie i fakt, że nasze lampy świecą, nasze komputery liczą, a przez nasze telefony można się z kimś połączyć, to najlepszy dowód na to, że metoda naukowa jest skuteczna.
Naukowcy, jak każdy z nas, mają wady i są podatni na modę i ortodoksyjność. Mimo to, gdy spojrzeć na nią z dystansu, nauka poprawia swoje błędy, bo zawsze znajdzie się ktoś, kto odważy się zakwestionować obowiązujący pogląd i kto wygra debatę, o ile będzie dysponować wyczerpującymi dowodami. W wielu dziedzinach przeważający pogląd obciążony jest licznymi wątpliwościami (jak w przypadku zmian klimatycznych), więc kwestionowanie przyjętego sposobu myślenia jest konieczne dla poszerzania wiedzy. Twierdzenie, iż lodowce w Himalajach stopnieją przez najbliższych 30 lat, jest przykładem owej autokorekty – zostało ono obalone przez naukowców, a nie zewnętrznych obserwatorów. Nie podważyło ono prawdziwości ogólnych wniosków na temat ludzkiego wpływu na zmiany klimatyczne. Błędem przewodniczącego Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu było to, że odrzucił wyzwanie, przed którym stanął, nie badając dowodów.
