Wybierz język
Rumunię trawi bezprecedensowy kryzys polityczny. Zakwestionowanie praworządności w kraju, będącym od 2007 r. członkiem Unii Europejskiej (UE), niepokoi Brukselę. Od początku czerwca, na przestrzeni tylko jednego tygodnia, nowa większość złożona z socjalistów i liberałów poszła w kierunku instytucjonalnego zamachu stanu, który doprowadził wreszcie 6 lipca do usunięcia z urzędu centroprawicowego prezydenta Traiana Băsescu.
Aby tego dokonać, rząd kierowany przez socjalistę Victora Pontę, naruszył konstytucję i ograniczył prerogatywy Trybunału Konstytucyjnego, będącego kręgosłupem rumuńskiego systemu prawnego.
„To jest prawdziwy przewrót”, stwierdziła rumuńska eurodeputowana Monica Macovei, była minister sprawiedliwości, która była inicjatorką radykalnej reformy rumuńskiego wymiaru sprawiedliwości, bardzo docenianej przez Komisję Europejską. „Przyszedł czas, aby Rumuni spojrzeć prawdzie w oczy i zmobilizowali się, bo w przeciwnym razie dyktatura i tyrania mogą zadomowić się w dowolnym momencie”.
Mobilizacja wszystkich sił
Co tu jest prawdziwą stawką, o co chodzi w tej rumuńskiej kakofonii politycznej? Pośpiech, towarzyszący usunięciu z urzędu prezydenta kraju, wzbudził wiele pytań. Odpowiedź nie jest bez wątpienia stricte polityczna. Tak naprawdę gra toczy się o losy wymiaru sprawiedliwości. Rumunia, choć jest krajem znanym z wysokiego poziomu korupcji, zdołała jednak w ostatnich latach zmienić sposób, w jaki postrzega ją Komisja Europejska, która co roku dokonuje oceny jej systemu sądownictwa.
Krajowa Prokuratura Antykorupcyjna (DNA), czyli instytucja działająca pod wysokim patronatem urzędu prezydenta, zdołała ostatnio doprowadzić do skazania kilku sekretarzy stanu, deputowanych, prefektów, generałów i innych osobistości życia publicznego, które dotychczas uchodziły za nietykalne.
Niegdyś socjalistyczny premier, Adrian Năstase, mentor obecnego szefa rządu, został 20 czerwca skazany na dwa lata więzienia za udział w aferze korupcyjnej, co było możliwe dzięki dochodzeniu przeprowadzonemu przez DNA. Był to mocny sygnał. Znajdujący się na celowniku decydenci, z których część chroni parlamentarny immunitet, nie opuścili jednak rąk.
W reakcji zmobilizowali wszystkie swoje środki, aby usunąć prezydenta Traiana Băesscu i położyć łapę na DNA. „Celem większości parlamentarnej jest przejęcie kontroli nad wymiarem sprawiedliwości”, stwierdził zawieszony prezydent. „Złożenie mnie z urzędu jest tylko etapem na tej drodze”.
Kompromitacja obecnych władz
Człowiekiem, który urządził spektakl rozgrywający się na rumuńskiej scenie politycznej jest Dan Voiculescu, były wysoki rangą oficer Securitate, policji politycznej na usługach reżimu komunistycznego. Wartość majątku Voiculescu, nazwanego „Waranem” z powodu podobieństwa do wielkiej jaszczurki, szacuje się na ponad 1,5 miliarda euro.
Ten właściciel medialnego imperium [w tym dziennika Jurnalul Naţonal], który był przez dwie kadencje senatorem, już 1 maja ogłosił harmonogram odwołania prezydenta Basescu, ściśle przestrzegany potem przez socjalistycznego premiera Victora Pontę.
Ale „Waran” i jego wysoko postawione marionetki nie docenili reakcji instytucji europejskich. Raport na temat rumuńskiego wymiaru sprawiedliwości, który Komisja Europejska opublikowała 18 lipca, unieważnia wszelkie kroki podjęte przez Rumunię, aby przystąpić do strefy Schengen, czyli swobodnego przepływu osób na kontynencie.
Wiarygodność obecnych władz w Bukareszcie, z ministrem spraw zagranicznych – wielbicielem Władimira Putina – Andreiem Margą, wyraźnie nieradzącym sobie z sytuacją, a także premierem, na którym ciąży oskarżenie o plagiat w pracy doktorskiej, wydaje się mieć bardzo wiele wspólnego z kompromitacją.
Konflikt wstrząsający rumuńską sceną polityczną jest odzwierciedleniem opozycji między tą Rumunią, która chce się rozwijać, modernizować i dostosowywać się do norm europejskich, a nieruchawym krajem zaczepionym w przeszłości i kontrolowanym przez kliki, pragnące nadal chronić swoje interesy ekonomiczne za parawanem immunitetu parlamentarnego. Referendum z 29 lipca powinno pozwolić Rumunom rozstrzygnąć.
Opinia
Uwaga na syndrom czarnej owcy
Nie jest to pierwszy zwrot akcji w Rumunii, który szokuje Europę, zauważa Lucas Niculescu w Revista 22. Ale w tym roku skandal osiąga szczyt szczytów. Szczyt europejski przede wszystkim, ponieważ kroki podjęte przez rząd Victora Ponty, które doprowadziły do zawieszenia czynnościach prezydenta Băsescu, wywołały ostre reakcje europejskich polityków. „Europa traktuje teraz gorzej Rumunię niż Włochy Berlusconiego, Francję Sarkozy’ego latem 2010 r. czy Węgry Viktora Orbána”, uważa dziennikarz.
Niezależnie od niedawnych wydarzeń, istnieje pewne uprzedzenie wobec tego kraju, który „członkiem UE został [w 2007 r.] z trudem, w którym wymiar sprawiedliwości podlega nadzorowi, który nie wykorzystuje wszystkich funduszy europejskich”. Słowem, jak to powiedział pewien urzędnik europejski, Rumunia składa się z takich elementów, że „rzadko można się spodziewać [stamtąd] dobrych wieści”. W związku z tym Luca Niculescu obawia się, że
Rumunia może stać się ‘czarną owcą’ Europy, krajem traktowanym jako mało przewidywalny, omijanym przez znaczących inwestorów. Istnieje również drugie, wewnętrzne, zagrożenie. Polega ono na tym, że wobec ostrej krytyki ze strony UE, powstałoby w Rumunii coś, co dotychczas nie istniało: ruch antyeuropejski. Na tle jeszcze nieskończonego kryzysu, podsycanego przez polityków, którzy próbują popłynąć na fali każdego niezadowolenia, Europa może stać się ‘nieprzyjacielem’. Tym, który za bardzo krytykuje i który miesza się ‘w cudze sprawy’. Byłoby to katastrofą.
