Athene na 28 eeuwen stedelijke vernieuwing. Foto: Valix/Flickr

Athene moet zichzelf opnieuw uitvinden

Het renovatieproject voor de Griekse hoofdstad is ten prooi gevallen aan het strenge bezuinigingsplan dat begin maart door de regering werd goedgekeurd in een poging om de desastreuze overheidsfinanciën te saneren. Bij gebrek aan geld moeten er dus alternatieven worden bedacht, te beginnen met de strijd tegen de ware invasie van auto’s en tegen de chaotische stadsontwikkeling.

Gepubliceerd op 12 maart 2010 om 15:43
Athene na 28 eeuwen stedelijke vernieuwing. Foto: Valix/Flickr

Een van de eerste initiatieven die de Griekse minister-president Georges Papandreou na zijn verkiezingsoverwinning van afgelopen oktober ondernam was het uitnodigen van de Catalaanse architect Josep Acebillo naar Athene. Uit deze geste bleek de wil van de nieuwe socialistische regering om af te stappen van een desastreus model voor stadsontwikkeling dat na de hooggespannen verwachtingen in aanloop naar de Olympische Spelen van 2004 weer was vervallen in de oude, slechte gewoontes: speculatie, corruptie bij het toekennen van licenties en de invasie van de auto.

Vijf maanden later is het overduidelijk dat er geen eurocent meer over is om dit project tot een goed einde te brengen na het draconische bezuinigingsplan dat door Europese leiders werd afgedwongen om te voorkomen dat de Griekse overheidsschulden niet kunnen worden afbetaald.

Een enorme vlek wit beton midden tussen de verkoolde bergen: Athene is de Europese stad met het minste openbaar groen. Voor de crisis werd Athene al met de nodige uitdagingen geconfronteerd, zoals de bosbranden die een ravage hebben aangericht in de omgeving rond de stad, en het verval van de binnenstad. De stad betaalt nu de tol voor de al jarenlang ontoereikende overheidsmiddelen en de schaarse financiële middelen in de onroerendgoedsector. “We zullen nu wel dingen moeten gaan verwezenlijken zonder dat ze geld kosten, en net als bij acupunctuur klein en gericht actie ondernemen", betreurt Andreas Kourkoulas, architect van het nieuwe Benaki-museum.

Athene wordt overspoeld met auto's

Nieuwsbrief in het Nederlands

In diezelfde situatie bevindt zich ook een aantal andere steden in de buitenring van Europa, die veertig tot vijftig jaar geleden te snel zijn verstedelijkt. Een doel dat verre van eenvoudig te verwezenlijken valt. Volgens Yanis Pyrgiotis van de Dienst Stadsontwikkeling is het paradoxaal genoeg misschien juist wel een goede gelegenheid om opnieuw aansluiting te zoeken bij de burgerzin die zich kortstondig manifesteerde voor de Olympische Spelen van 2004.

Maar Kourkoulas herinnert aan de hoogste prioriteit: de "oorlogsverklaring aan de auto". Het voornaamste gevolg van de jaren van ongebreidelde consumptie en consumptief krediet is dat Athene wordt overspoeld met auto’s. Griekenland is het OESO-land waarin het wagenpark de afgelopen vijftien jaar het sterkst is gegroeid. Volgens de OESO steeg het aantal auto's per 1.000 inwoners in Griekenland tussen 1993 en 2006 met 118%, tegen 40% in Spanje en 24% in Duitsland. Je ziet dan ook nauwelijks fietsers in het centrum van Athene, terwijl hele wijken verstopt raken met geparkeerde auto's.

"Wetten volstaan niet, de cultuur moet worden veranderd"

Toch heeft deze periode van bezuinigingen ook zo zijn positieve effecten, verzekert Pyrgiotis: “We zijn gestopt met het aanleggen van wegen en tunnels waarmee de stad zich nog verder zou uitbreiden naar de omringende omgeving.” Architecten hopen dan ook dat zodra die olievlek eenmaal is ingedamd, meer Grieken uit de middenklasse zich in het stadscentrum zullen gaan vestigen, waar onderhand grote concentraties immigranten met lage inkomens dreigen te ontstaan. Maar "om dat te bereiken moeten we eerst de strijd aangaan tegen de verloedering van de openbare ruimte in het centrum", onderstreept hij. Met bijna vijf miljoen inwoners, de helft van de bevolking van Griekenland, heeft Athene slechts 2,5 m2 openbaar groen per inwoner. Dat komt overeen met een kwart van de oppervlakte die gebruikelijk is in Noord- en Midden-Europa. De oplossing voor deze magere tijden : “straten omtoveren tot groenstroken, er voetgangerszone van maken, en ruimte creëren waar muziek kan worden gemaakt,” zo stelt Kourkoulas voor. “Maar dat is onmogelijk zolang we er niet voor zorgen dat al die geparkeerde auto's uit onze straten en van onze stoepen verdwijnen", voegt hij eraan toe.

In de bergen rondom de Griekse hoofdstad mag intussen niet verder worden gebouwd dan de huidige grenzen, om een einde te maken aan de branden, waarover het gerucht gaat dat ze gesticht waren om de weg voor projectontwikkelaars te effenen. “We zien hier enorme luxe gebouwen die na de brand van 2007 zijn gebouwd", vertelt Pyrgiotis. Eén ding staat vast : “In Griekenland kun je niet volstaan met het aannemen van een nieuwe wet om dingen te veranderen; de cultuur moet worden veranderd", zegt Yiannis Panaretos, onderminister van Onderwijs, met de nodige nadruk. Een geluk bij een ongeluk voor deze stad zonder geld: de speculanten hebben zelf ook geen geld meer.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp