Kies een taal
Zijn ervaring toonde aan dat Rail Baltic echt noodzakelijk is. De bestaande rails zijn noch geschikt voor reizigersvervoer, noch voor goederenvervoer. Siim Kallas, de [Estse] Eurocommissaris voor Transport vertelde mij hoe hij ooit eens uit nieuwsgierigheid om een treinkaartje Berlin-Tallinn vroeg. Dat kreeg hij, maar de reis bleek via Moskou te lopen.
Mensen die de staat van het spoorwegnet [in de regio] goed kennen, bevestigen dat het momenteel inderdaad niet mogelijk is om per trein vanuit Europa naar Tallinn te reizen, aangezien er ergens tussen Litouwen en Polen zelfs geen rails meer liggen.
Ik was dus erg verbaasd om te horen wat een ambtenaar van de regio Harju mij te vertellen had toen hij me belde om een reisje van Berlijn naar Kaunas te maken. “Het hele traject dus per trein?” vroeg ik voor alle zekerheid. “Ja hoor, per trein”, liet hij me weten. Ik had maar 2 seconden nodig om te besluiten dat ik dat wel eens wilde meemaken. Ik besloot zelfs tot Tallinn door te reizen als dat mogelijk zou zijn.
Met de auto is sneller dan met de trein
Vrijdag 14 juni. De Berlijn-Warschau Express. Er is geen andere station zo pompeus in Europa als het centraal station van de Duitse hoofdstad: kolossaal, volledig opgetrokken uit groen, glimmend glas, met uitzicht op de Federale Kanselarij en het Rijksdaggebouw.
Geen tijd om die gebouwen eens nader te bekijken; de trein arriveert om 17.37 uur, stipt op tijd. Ik word naar een speciale wagon geleid, waar het diner wordt geserveerd. Ik voel me als Hercule Poirot die een misdaad die in de trein gepleegd werd, moet oplossen. Ik hou van de elegante bewegingen van de langeafstandstrein, niet zoals die van de hogesnelheidstrein die met 300 km per uur over de rails schiet. Die gaan niet naar het Oosten. De trein naar Warschau rijdt hooguit 160 km per uur en vertraagt bij het passeren van kleine stationnetjes tot 60-80 km per uur. “Sinds de nieuwe autoweg werd geopend, ben je met de auto sneller dan met de trein”, geeft de marketingdirecteur van de spoorlijn droevig toe.
Zodra we de Duits-Poolse grens zijn gepasseerd, voel je dat je in het Oosten bent. Het traject wordt door plotseling remmen en regelmatige versnellingen schokkend afgelegd. “Het lijkt wel of Rail hier eindigt, en Baltic begint!”, grapt een ervaren reiziger.
“Polen is slechts geïnteresseerd in snelwegen”
23.14 uur: de Express rijdt station Warszawa Centralna binnen. Het is al donker maar de reis was niet onaangenaam.
Zaterdag 15 juni. De speciale trein Warschau-Šeštokai–Kaunas [Polen-Letlant-Litouwen]. De trein vertrekt om 9.40 uur uit Warschau, richting Litouwen. Na een half uurtje rijden begin je te begrijpen dat de rails die vanuit Warschau richting het noorden van het land lopen, uit een ander tijdperk zijn. De aangekondigde 120 km per uur worden bij lange na niet gehaald. Inderdaad, in Polen is de auto handiger dan de trein.
De trein stopt bij iedere spoorwegovergang – en dat zijn er honderden! – voordat hij al fluitend, en stapvoets, weer verder rijdt. “De Poolse regering is alleen geïnteresseerd in het aanleggen van autowegen, en geeft niets om spoorwegen”, legt de assistent van een Poolse Europarlementariër die met me meereist, uit. “Ze hebben de 2 miljard euro aan Europese subsidies voor het spoorwegnet nog steeds niet gebruikt”, betreurt hij.
Om twaalf uur stopt de trein in Białystok. Daar eindigt ook de elektrische bovenleiding. Onze blauwe locomotief wordt vervangen door een groene, die op diesel loopt. Een half uur oponthoud. We wachten opnieuw 45 minuten in het noorden van Polen, om in Suwałki een trein te laten passeren die Vilnius met Warschau verbindt. In tegenstelling tot wat men mij vertelde, rijdt er wel degelijk een keer per dag een directe trein, inderdaad zonder ook maar het minste comfort, tussen Vilnius en Warschau.
Terugkeer naar de Sovjettijd
Tijdens het laatste uur voordat we aankomen bij de Litouwse grens, rijdt de trein 20-25 km per uur. Maar daar heb ik ook de mooiste uitzichten over de Poolse velden en de vele kerken… Terwijl ik het landschap bewonder, zie ik dat er aan het spoor wordt gewerkt. Na Šeštokai komt er een eind aan de spoorbreedte van 1435 mm en gaat het spoor verder met een breedte van 1520 mm. We moeten dus van trein wisselen.
De vertegenwoordigers van de Litouwse spoorwegen vertellen dat ze een akkoord hebben afgesloten zodat dezelfde trein in 2015 tot Kaunas kan doorreizen dankzij een spoorwegnet dat voldoet aan de Europese normen. Voor de Litouwers zou dat een première voor Rail Baltic betekenen. De Esten en Letten hebben daarentegen twijfels over de intenties van de Litouwers om het spoor te verlengen.
Na 8 en een half uur reizen, stap ik eindelijk op het perron van Kaunas. De helft van mijn reis zit erop!
Zondag 15 juni. Kaunas-Vilnius, Vilnius-Daugavpils. Ik vervolg mijn reis in mijn eentje door de trein van Kaunas naar Vilnius te nemen. Ik ben verrast door de nieuwe rode dubbeldekstreinen. De reis verloopt snel en aangenaam. Helaas word ik bij aankomst in Vilnius ingehaald door de werkelijkheid. De trein tussen Litouwen en Letland rijdt via Sint-Petersburg. Een ware terugkeer naar de Sovjettijd: de bomvolle trein komt krakend in beweging. In de wagons zijn de banken ongelofelijk smal, je hoort Russische disco knetteren, mensen installeren zich om te gaan slapen… Om 22 uur komen we aan in Daugavpils, en ik vraag me af of deze reis nog troostelozer zou kunnen worden.
Trein tussen Riga en Valga rijdt extreem langzaam
Maandag 17 juni. Daugavpils–Riga, Riga–Valga, Valga–Tartu–Tallinn. De straten van Daugavpils zijn zowel ’s avonds als ’s ochtends vroeg verlaten. In Letland rijden dezelfde oude dieseltreinen als in Estland. Ik probeer me te interesseren voor wat ik voorbij zie komen, maar de vier dagen in de trein beginnen op te spelen. We stoppen vaak, wel 19 keer tot Riga. Hoewel de Letse stations heel goed gerenoveerd zijn, geldt dat niet voor het spoor zelf. De trein tussen Riga en Valga rijdt extreem langzaam en stopt overal.
Ik ben doodmoe als ik in de trein Tallin-Valga, in Estland, stap. De minuten tussen de laatste tussenstops (33 in totaal!) gaan tergend langzaam voorbij. Een paar stations voor Tallinn vraagt een klantenadviseur van treinexploitant Edelaraudtee me hoe ik dit traject bijna zonder de benen te strekken heb kunnen afleggen. “O, maar dit is nog niets. Ik ben vier dagen geleden vertrokken uit Berlijn.” “U zult dan wel blaren op uw billen hebben”, zegt ze meelevend. En dat is waar! Ik geef het op! Ik hou het niet meer vol tot aan het station van Tallinn. Ik stap bij het dichtstbijzijnde station uit om naar huis te gaan.
