Kies een taal
Vastberaden staat Golfis Yiannis op de kade van de Griekse havenstad Piraeus, vlakbij Athene, tussen de stofwolken die worden veroorzaakt door denderende vrachtwagens en klepperende vorkheftrucks die bezig zijn met het lossen van de grote containerschepen. “Dat is het nieuwe China Town van Europa, daar”, zegt hij en wijst naar de naastgelegen pier. “Het enige wat we zeker weten is dat we onze ziel hebben verkocht aan de Chinezen." Pier Twee van de containerhaven, waar Golfis Yiannis (48) de afgelopen 22 jaar heeft gewerkt, ziet er precies zo uit als Pier Een – wel een stuk langer, maar ook daar liggen gigantische schepen aangemeerd met hoog opgestapelde containers, als een soort Legostenen. Het enige verschil: Pier Een is Grieks en Pier Twee is nu in Chinese handen.
Cosco, de reusachtige Chinese genationaliseerde scheepvaartmaatschappij, kreeg Pier Twee in handen door middel van een contract van € 3,3 miljard, waarmee het de komende 35 jaar deze pier pacht, terwijl het bedrijf daarnaast € 564 miljoen investeert in verbetering van de havenfaciliteiten, in de bouw van een nieuwe Pier Drie, en in de bijna verdrievoudiging van het volume aan scheepsladingen dat kan worden verwerkt. De containerhaven ligt naast de haven voor veerboten, de toegangspoort voor toeristen tot de Griekse eilanden, en kan momenteel per jaar 1,8 miljoen containers laden en lossen, dat wil zeggen dat er dagelijks 5.000 komen en gaan.
Waar veel beleggers de strijdende Europese natie ontvluchten, ziet China een kans om flink vooruitgang te boeken op Europees grondgebied, door belangrijke activa te kopen tegen verleidelijke prijzen en zich zo toegang te verschaffen tot de waardevolle Europese markten. De Chinezen zijn van plan een netwerk van havens, logistieke centra en spoorwegen op te bouwen, om zo hun producten door heel Europa te distribueren - feitelijk dus een moderne Zijderoute - waarbij ze het tempo van de Oost-Westhandel versnellen en vaste voet op het continent weten te krijgen, die in economisch opzicht zeer waardevol is. Het Chinese streven is om van de containerhaven een centrum te maken dat kan concurreren met Rotterdam – de grootste haven van Europa.
"China wil een 'Made in Europe' etiket maar bekommert zich niet om Griekenland"
“Chinezen willen een toegangspoort tot Europa”, zegt Theodoros Pangalos, vicepremier. “Ze zijn niet als die mensen van Wall Street, die je proberen financiële beleggingen op papier op te dringen. Chinezen handelen in tastbare zaken. En ze gaan de reële economie in Griekenland helpen." Het is niet de eerste keer dat China kansen ziet, waar anderen die absoluut niet zien. Dankzij hun forse economische groei en sterke valuta konden de Chinezen eerder al een reeks controversiële investeringen doen in de mijnbouw en de infrastructuur in Afrika. Critici beweren dat China daardoor waardevolle grondstoffen weghaalt, terwijl de lokale economie er maar nauwelijks van profiteert.
Werklui in de haven zijn dan ook bezorgd over de gevolgen op lange termijn als China nu in staat wordt gesteld om te profiteren van de economische zwakte van Griekenland en zo'n belangrijk aandeel in een cruciaal onderdeel van de Griekse economie te verwerven. Vanuit zijn kantoor kijkt George Nouhoutides, voorzitter van de vakbond voor havenarbeiders, uit over de haven en over de wirwar aan flatgebouwen die verspreid staan op de heuvels rond Piraeus. Volgens hem is dit contract een "ramp". “Als een heel welvarend land gaat onderhandelen met een land dat diep in de schulden zit, wie dicteert dan de voorwaarden?" vroeg hij. “China wil een 'Made in Europe' etiket, met belastingvrijstellingen, gunstige voorwaarden, maar lijkt zich om de Griekse belangen totaal niet te bekommeren.”
Daar voegt George Nouhoutides, die ooit onder de rook van de haven werd geboren en er al 34 jaar werkt, nog aan toe: “Ze spelen een slim spel. Ze hebben 1,5 miljard slaven en zwemmen in het geld, dus is het logisch dat ze toegang tot onze markten willen. Het is een ramp voor alle arbeiders, niet alleen voor de Grieken.” Toch acht Katinka Barysch, adjunct-directeur van het Centre for European Reform, het niet erg waarschijnlijk dat de Chinese investering in Griekenland gepaard gaat met een aasgierenmentaliteit. “Het risico dat Cosco zich zal gaan gedragen zoals een aantal Chinese mijnbouw- en oliemaatschappijen in Afrika is niet zo erg groot,” zei ze. “Griekenland is lid van de EU en beschikt dus over een veel solider juridisch raamwerk. Er zijn duidelijke beperkingen aan datgene wat buitenlandse investeerders wel en niet mogen doen.”
2.000 Chinese bouwvakkers worden in Ierland ingevlogen
De Chinese investering in Piraeus is pas het begin van een veel groter plan om toegang te krijgen tot Europese markten. Ook landen als Spanje, Portugal en Ierland worstelen met hun financiële lasten en daarom kijkt China ook in die landen al verlekkerd naar eventuele onweerstaanbare investeringskansen. Deze maand nog is een groep Chinese producenten van plan goedkeuring te verlenen aan het ontwikkelen van een perceel van € 48 miljoen in Athlone, in het midden van Ierland, om daar een centrum van scholen, appartementen, spoorwegen en fabrieken te bouwen waar Chinese producten zullen worden vervaardigd. De Chinezen zijn van plan om 2.000 Chinese arbeiders in te vliegen om de bouw te realiseren en uiteindelijk 8.000 Ieren in dienst te nemen in wat al wordt genoemd “Beijing-on-Shannon”.
Piraeus zou wel eens het begin kunnen zijn van de ambities van China in Griekenland. Verwacht wordt dat China, samen met een Grieks bedrijf, tegen het eind van het jaar een gezamenlijke offerte zal uitbrengen om een logistiek centrum van 200 miljoen euro te kunnen bouwen bij Attica, in de buurt van de haven, zodat de goederen vanuit China naar de Balkan en de rest van het continent kunnen worden gedistribueerd. Verder zijn de Chinezen nog aan het onderhandelen over het verwerven van een aandeel in de strijdende genationaliseerde spoorwegen. Met de strategische positie van Piraeus in de buurt van de Bosporus biedt de haven tevens toegang tot de streek rond de Zwarte Zee, Centraal Azië en Rusland.
"Piraeus binnen een jaar de grootste containerhaven van de Middellandse Zee"
Ondanks het feit dat de Chinezen ontegenzeglijk betrokken zijn bij Griekse aangelegenheden, blijft hun fysieke aanwezigheid beslist beperkt. In de ietwat havenloze immigrantenwijk Omonia, waar in enorme, smakeloze Chinese supermarkten goedkope plastic sierraden, huishoudelijke artikelen en nylon kleding worden verkocht, beweren de paar Chinezen die op straat lopen dat ze nog nooit van Cosco hebben gehoord, om vervolgens snel door te lopen. Personeel op kantoor van de scheepvaartmaatschappij Cosco, in een kantorenblok met uitzicht op de cruiseschepen van de passagiersterminal, zegt dat van de 45 medewerkers alleen de directeur en de financieel directeur Chinees zijn. In de kantoren van de haventerminal zijn slechts 10 administratieve medewerkers en managers van de in totaal 250 personeelsleden Chinees.
Maar de Chinezen doen beslist van zich spreken. En met hun diepe zakken en ogenschijnlijk grenzenloze ambitie lijken ze succes te hebben. Wei Jiafu, de topman van Cosco, zei onlangs in een interview op de Griekse televisie: “Ik ben hierheen gekomen om de haven van Piraeus te helpen zijn oorspronkelijke positie te herwinnen. Ik hoop dat Piraeus binnen een jaar de grootste containerhaven van de Middellandse Zee zal zijn. In China hebben we een gezegde: “Bouw een adelaarsnest, dan komt de adelaar vanzelf”. Een dergelijk nest hebben we nu hier in Griekenland gebouwd om zulke Chinese adelaars aan te trekken. Dit is onze manier om jullie te steunen."
