Kies een taal
Het wordt eenzaam rond Duitsland, niet zozeer in politiek als wel in economisch opzicht. Geen enkel ander groot Westers industrieland heeft een vergelijkbaar wonderbaarlijk herstel van de economie zoals dat zich momenteel voordoet in de Bondsrepubliek. De kloof tussen Duitsland en de overige Eurolanden wordt steeds groter. Terwijl inkopers van bedrijven in Duitsland de toekomst steeds zonniger inzien, verslechtert de stemming bij hun collega’s in de eurozone, zoals blijkt uit gisteren gepubliceerde gegevens.
De Duitse economische opleving zou echter juist kunnen worden afgeremd door wat hem zo buitengewoon maakt: het feit dat het alleen daar gebeurt. De door export gedreven opleving moet wel aan kracht verliezen als de conjunctuur op de grote afzetmarkten de ontwikkeling van de Duitse economie niet volgt. En welke kant Duitse exporteurs ook opkijken, de vooruitzichten op hun voornaamste markten betrekken alweer. Uit de nieuwste informatie over de wereldeconomie, afkomstig van het Duitse Ifo-instituut, blijkt dat de economieën in Noord-Amerika en Azië aan het afkoelen zijn. En in West-Europa is er alleen maar groei omdat de gunstige situatie in Duitsland de problemen van de andere landen camoufleert.
Strijd tegen schuldencrisis tempert groei
De risicofactoren verschillen per land. In de VS tekent zich, ondanks de historische stimuleringsprogramma's, nog altijd geen opleving van de economie af die stabiel genoeg is om voldoende nieuwe banen te creëren. Het werkloosheidscijfer blijft rond de tien procent schommelen en dat heeft een verlammend effect op de consumptie-uitgaven, die tot nu toe het kloppend hart van de economie in de VS waren.
De op een na grootste economie ter wereld, die van China, heeft in vergelijking daarmee eerder een luxe probleem: er dreigt oververhitting op de vastgoedmarkt en daarom beperkt de overheid nu de kredietverstrekking. China was in de eerste vijf maanden van dit jaar de op zes na grootste afnemer van Duitse goederen. Frankrijk gaat aan kop, gevolgd door de VS, Nederland en Groot-Brittannië. De volgende vijf plekken worden ingenomen door Europese landen. Voor al deze landen geldt dat de strijd tegen de schuldencrisis de groeivooruitzichten tempert. In heel Europa komt er de komende maanden een einde aan de stimuleringsprogramma’s. Daarvoor in de plaats worden soms meedogenloze bezuinigingsmaatregelen doorgevoerd, waardoor Griekenland bijvoorbeeld alweer is teruggeduwd in de recessie. Zelfs in Groot-Brittannië waarschuwen economen dat de nieuwe regering met haar harde bezuinigingsbeleid de onverwacht sterke economie in de eerste zes maanden van dit jaar zal afremmen. In West-Europa zullen Duitse exporteurs het dan ook hard te verduren krijgen.
Ook in Oost-Europa verschijnen de eerste donkere wolken
Maar ook in Oost-Europa verschijnen de eerste donkere wolken: in Polen, nummer negen op de lijst van handelspartners van Duitsland, verloren onlangs de industrieproductie en de bouw aanzienlijk aan kracht. Rainer Singer, Oost-Europa-expert van de Erste Bank in Wenen, voorspelt een halvering van de economische groei in de hele regio.
De export als motor van de Duitse economie zal in de komende kwartalen dan ook een of twee versnellingen moeten terugschakelen. “Vanwege de aanzienlijk slechtere situatie, internationaal en vooral ook in de eurozone, zou de economische groei vanaf de herfst wel eens duidelijk kunnen vertragen”, waarschuwt Gustav Horn, topman van het aan de vakbond gelieerde Duitse instituut voor economische onderzoek (IMK).
Tegelijkertijd zijn er steeds meer signalen dat de binnenlandse conjunctuur in Duitsland aantrekt. Het herstel van de Duitse economie verloopt dan ook zoals gebruikelijk: na de export volgen investeringen en consumptie-uitgaven als drijvende kracht achter de groei. Vandaag zal moeten blijken hoe sterk dat in het tweede kwartaal al het geval is geweest, als het Duitse bureau voor de statistiek de groeicijfers over de maanden april tot juni bekendmaakt.
Debat
Heeft de EU baat bij de groei in Duitsland?
Kan de Duitse locomotief ook de andere landen van de eurozone uit de crisis trekken of zal het herstel van Duitsland juist ten koste van zijn partners gaan? In de Duitse pers zijn de meningen hierover verdeeld. "Het feit dat Duitsland afhankelijk is van zijn export, wil beslist niet zeggen dat Duitse producten van superieure kwaliteit zijn. Het is eerder een gevolg van loondumping, waardoor de werknemers in Duitsland - in tegenstelling tot de situatie in andere Europese landen - niet kunnen profiteren van de groei",meent het dagblad Der Tagesspiegel. "Het is geen economische kracht, maar een zwakte, die de stabiliteit van de euro ondermijnt. Zolang Duitsland een exportoverschot heeft, zullen de tekorten van de andere Europese landen alleen maar oplopen. En de schulden die hieruit voortvloeien, kunnen zij alleen afbetalen als Duitsland meer importeert." Het is juist andersom,beweert Der Spiegel op zijn site Spiegel Online International: "De landen van de eurozone hebben baat bij de Duitse export." Het magazine schrijft: "Ondanks de lage salarissen is een Mercedes nog altijd duurder dan een Renault. Maar in China wordt hij nog steeds goed verkocht, juist omdat het een Duitse auto is. En dat geldt ook voor machinewerktuigen en chemische producten uit Duitsland." Wat de Duitse import betreft, laat Der Spiegel zien dat deze wel degelijk is toegenomen, in tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt: "Vergeleken met de eerste helft van vorig jaar zag Frankrijk zijn verkopen naar Duitsland stijgen met 6%, Spanje met 12% en zelfs Griekenland met 9%."
