Kies een taal
Al acht jaar lang voeren de inwoners van de kleine dorpjes van de streek Kilcommon in de provincie van Mayo een strijd tegen het Corrib gasproject van Shell om een pijpleiding door hun regio te bouwen. De pijpleiding is bedoeld om aardgas te vervoeren vanuit de Atlantische Oceaan naar een raffinaderij op het land. Hun protest kreeg weinig aandacht van de media, totdat vijf bewoners van het stadje Rossport in de gevangenis belandden omdat ze Shell toegang hadden geweigerd tot hun land. In de daaropvolgende jaren werden nog honderden bewoners gearresteerd en hun protestcampagne kreeg op landelijk en internationaal niveau bekendheid.
Shell verwijst naar de economische voordelen van het project, maar tegenstanders, zoals de vereniging Shell to Sea, menen dat er weinig rekening is gehouden met de gevolgen die het project kunnen hebben op de volksgezondheid, en de veiligheids- en milieurisico’s die het met zich meebrengt. Nu de bouw van de Corrib-gaspijpleiding dit jaar het “on-shore”- stadium bereikt heeft bij de stad Glengad, heeft Shell een bouwvergunning aangevraagd over negen kilometer land tot aan de raffinaderij in Bellanaboy. De Ierse Planologiecommissie (An Bord Pleanala) heeft hiervoor een hoorzitting georganiseerd waar de expertkennis van de lokale actievoerders tegenover de wetenschappelijke overtuigingen van Shell kwam te staan. De zitting werd begin juni gehouden, duurde zes weken en behandelde 120 documenten en 80 rapporten.
Intimidatie van lokale bewoners
De lokale bewoners die al sinds 2002 toekijkt hoe het project na eerdere hoorzittingen werd verworpen en weer werd opgepakt, geloven dat de commissie door de knieën zal gaan voor het project, aangezien het al voor 80% is voltooid en alom wordt geprezen als een manier om de nationale energiebehoeften veilig te stellen. De bijdragen gingen met name over het unieke karakter van de pijpleiding, de hoge gasdruk die daarmee gepaard ging en het gebrek aan overleg over het project. Er werd met gemak langdurig gediscussieerd over gecompliceerde technische kwesties. Adviseurs die door Shell waren ingehuurd om het project in deze streek aan de man te brengen hadden niet gerekend op zulk gedegen onderzoek en hadden regelmatig moeite met het beantwoorden van vragen.
Gebeurtenissen van buitenaf hadden ook zo hun invloed op de stemming tijdens de hoorzitting. De spanningen tussen de bevolking en Shell waren gestegen, nadat half juni de boot van Pat O'Donnell, een visser en activist die tegen het project in zijn huidige vorm was, door onbekenden tot zinken was gebracht. Uit solidariteit bleef de lokale bevolking toen weg bij de hoorzitting. Eerder al, in april, was Willie Corduff, boer, door gemaskerde mannen was overvallen. Corduff, die in het ziekenhuis belandde, had geprotesteerd tegen wat hij en anderen beschouwden als een illegale poging van Shell om de streek rond de plaats waar de pijpleiding aan land zou komen volledig af te scheiden.
Een gewone pijpleiding, zoals elke andere?
Het Corrib-gas, dat onder hoge druk staat, komt aan land in een speciale installatie (‘Land Valve Installation’, LVI) bij Glengad Beach, waarbij een mechanisme wordt gebruikt dat gehuld is in nevelen. “Het is een gewone pijpleiding, zoals elke andere", beweerde Shell drie dagen lang, totdat ze, na grondig onderzoek, moesten zwichten. Was het een unieke pijplijn? "Ja", luidde het simpele antwoord. Phil Corssthwaite, een adviseur van Shell voor de beoordeling van kwantitatieve risico’s, had kritiek op zijn cliënt, vanwege het "voortdurende verdraaien en veranderen" van veiligheidscodes, iets dat nu "niet bepaald wordt beschouwd als "good practice"."
Tegelijkertijd uitte Nigel Wright, adviseur van de Ierse Planologiecommissie, zijn bezorgdheid over het feit dat de ontwikkelaar essentiële risicofactoren, zoals interne corrosie, methaanhydraat, constructiefouten en instabiliteit van de pijpleiding in veengrond van tafel had geveegd. Wright zette vraagtekens bij de kwestie die hij "ultra hoge druk" noemde: 144 bar gas, bijna tweemaal zo hoog als bij het normale gastransport in Ierland en Groot-Brittannië. Hij vroeg zich af of het bedrijf bezig was met een ‘project op het gebied van onderzoek en ontwikkeling’ in plaats van met een zeer complex gasveld, waarvoor veiligheids- en gezondheidsgaranties op het hoogste niveau vereist waren. Deze vraag deed toeschouwers versteld staan.
30 seconden om te schuilen bij levensgevaar
De afwezigheid van een uitgebreid kader en een management plan voor veiligheid van en toezicht op het project leidde tot een voorstel van Shell voor een evacuatieplan van 30 seconden, waarbij de lokale bevolking, ongeacht de leeftijd, zich met een snelheid van 2,5 meter per seconde uit de voeten maakt, ter vermijding van slachtoffers voor het geval er een breuk zou optreden in de gasleiding. Hieruit bleek duidelijk dat de experts van Shell zelf geen stap op de veengrond hadden gezet, een verraderlijk soort ondergrond voor welke snelheid dan ook, en dat ze bovendien hadden aangenomen dat iedereen binnen 30 seconden na een ongeval wel ergens onderdak zou vinden. Kenners van het gebied weten dat het hoeden van schapen of het snijden van turf langs de beoogde pijplijn betekent dat er geen schuilplaatsen in de buurt zijn.
In de speciale installatie van Shell aan land (LVI), op de plek waar de leiding aan land komt, zal de gasdruk worden verlaagd van 345 bar naar 144 bar. Maar deze installatie is gepland op het grondstuk boven het strand van Glengad, waardoor de lokale bevolking het risico loopt dat het gas met een druk van 345 bar aan land komt in een straal van aanzienlijk minder dan de voorgeschreven 500 meter van de huizen vandaan. Bovendien zorgt de dikke pijplijn, gesteund door 3,79 ton staal, ervoor dat het toch instabiele veengrond nog verder gaat verzakken. In de Milieueffectenrapportage van 2008 telde Shell in een duidelijk overzicht 49 woningen op het traject van de pijpleiding. Een jaar later bevat de MER 82 woningen, waarvan 79 binnen de 500-meterzone. Eén woning, eigendom van een gepensioneerd stel, ligt op slechts 40 meter van het traject van de pijpleiding.
Het afgelegen Glinsk als alternatief
Een van de adviseurs van Shell citeerde uit de EU-richtlijn inzake de instandhouding van de natuurlijke habitaten de wilde flora en fauna, waarin staat dat een ontwikkelingsproject mag worden uitgevoerd, ongeacht de "negatieve gevolgen" en de "afwezigheid van alternatieve oplossingen" als het gaat om "zwaarwegende redenen om het algemeen belang terzijde te schuiven, waaronder redenen van sociale en economische aard". Toch zou het voorkeurstraject op onoverkomelijke wettelijke bezwaren kunnen stuiten, aangezien de EU-richtlijn inzake de instandhouding van natuurlijke habitat en wilde flora en fauna de bezorgdheid om de veiligheid van de energievoorziening zou kunnen overtreffen. Het ministerie van Milieu heeft in zijn laatste bijdrage aangegeven dat er bij het aanleggen van een stenen weg en het leggen van een pijpleiding "redelijke wetenschappelijke twijfel bestaat over de vraag of er toch geen negatieve invloeden zijn op de integriteit van het gebied". Ook al slaagt de Commissie er niet in te concluderen dat de voorgestelde ontwikkeling geen negatief effect zal hebben op de integriteit van het gebied, "toch kan er geen toestemming worden verleend".
Het "terzijde schuiven" van economische en sociale belangen is alleen van toepassing wanneer er geen alternatieve oplossing voorhanden is. De bevolking van Erris heeft het afgelegen Glinsk al langer aangeduid als mogelijk alternatief. Een deskundige omschrijft Glinsk als “… een aanzienlijk betere optie qua locatie met betrekking tot gezondheids-, veiligheids- en milieukwesties". Na enig aandringen nam Shell zijn toevlucht tot een beknopt document van dezelfde firma die eerder al had aanbevolen om een pijpleiding dwars door Dooncarton te laten lopen… waar in 2003 een desastreuze aardverschuiving plaatsvond. In een laatste bijdrage aan de hoorzitting merkte een locale bewoner op dat de gemeenschap acht jaar lang had getracht "deze aanvrager (Shell) te helpen om van Corrib ‘Titanic’ een veiliger project te maken, maar dat elk aanbod van hulp was afgewezen". Deze en andere bijdragen bevestigen wat de heersende media resoluut heeft geweigerd te onderkennen, namelijk dat de grote meerderheid van de lokale bevolking het gas best aan land wil laten komen, maar het project in zijn huidige vorm beschouwt als gedoemd om te mislukken. Shell erkende tijdens de hoorzittingen dat zijn aanpak van het project langs "de weg van de minste weerstand" was gelopen in plaats van volgens het principe van voorzorgsmaatregelen, een bekentenis waardoor de bevolking van Erris met het gevoel achterbleef dat ze hun leven niet zeker zijn.
