Kies een taal
Roemenië is niet het enige land waar docenten ontslag of salarisverlaging boven het hoofd hangt. Volgens een onderzoek dat Guntars Catlaks van het instituut International Education heeft gedaan, zijn de onderwijssystemen in verschillende Europese landen hard door de crisis getroffen. Polen heeft alleen de investeringen in de infrastructuur van de onderwijssector in de ijskast gezet, maar Litouwen, Tsjechië, Hongarije en Letland hebben de salarissen van docenten met 30% verlaagd. De meest drastische personeelskortingen in het Letse onderwijs betreft het voortgezet onderwijs : 6.000 docenten zijn daar ontslagen, op een totaal van 35.000. Ierland voorziet, na een bezuiniging van 60% voor het lopende jaar, ontslagen in het hoger onderwijs en de sluiting van verschillende faculteiten.
Zelfs de noordelijke landen zijn door de crisis geraakt
In Italië zijn er ook hevige veranderingen op komst. Volgens de Italiaanse pers is de regering van Berlusconi van plan om het komende jaar een hervorming door te voeren waarbij 133.000 banen worden geschrapt (waarvan 87.500 docenten). Deze besparing brengt bijna 8 miljard euro op. In Groot-Brittannië, waar de universiteiten te maken hebben met zware begrotingstekorten, spreekt men van faillissementen : ”Ik denk dat er instellingen zijn die het risico lopen dat ze hun faillissement moeten aanvragen”, zegt Anna Fazackerley, van de denktank Policy Exchange en schrijfster van de studie Sink or Swim ? Facing up to failing universities [Zwemmen of verzuipen ? Een onderzoek naar de problemen van universiteiten.].
Londen heeft een bezuiniging van 450 miljoen pond (500 miljoen euro) aangekondigd voor het lopende jaar. Oostenrijk, Italië, Hongarije en Polen, landen die voorheen enorm investeerden in hun universiteiten, verlagen nu ook hun financieringskapitaal, volgens EUObserver. Zelfs de noordelijke landen zijn door de crisis geraakt. In Nederland zal in het jaar 2010-2011 er 20% bezuinigd gaan worden in verschillende sectoren, het hoger onderwijs inbegrepen, zo laat een studie zien die in februari door John Aubrey Douglass van de Universiteit Berkely, Californië, is gepubliceerd. De maatregelen bevatten ook het omzetten van studiebeurzen in leningen voor jongeren. Dit voorstel heeft afgelopen februari tot protest geleid bij de studenten. Meer dan 1.000 onder hen bezetten collegezalen in Amsterdam, Nijmegen, Utrecht en Rotterdam.
Studenten en gepensioneerden moeten in Frankrijk het professorentekort terugdringen
De enige landen die tot nu toe een uitzondering vormen op deze trend zijn Frankrijk en Duitsland. Maar ook hier zijn de vooruitzichten niet erg gunstig. Frankrijk wil dit jaar 16.000 banen in het onderwijssysteem schrappen. De Franse minister van onderwijs Luc Chatel heeft voorgesteld om studenten en gepensioneerden aan te nemen om het professorentekort op te vangen. Frankrijk heeft verder beloofd de financiering van universiteiten te verhogen, afhankelijk van de mate waarin ze in staat zijn de komende jaren geld te lenen. Voor Duitsland zijn de hoge kosten voornamelijk gericht op de toekenning van beurzen aan studenten. Toch zijn er lange termijnplannen die gericht zijn op een toename van de financiering en de uitbreiding van het aantal studieplaatsen met 275.000 in 2015. Maar dat betekent ook een verhoging van de onderwijskosten, terwijl bij de laatste verhoging van het collegegeld in november 2009 al 80.000 studenten de straat opgingen.
De financiële regelingen van het hoger onderwijs in Europa variëren van land tot land. Sommige onderwijsinstellingen innen inschrijfgeld van studenten, vaak een bescheiden bedrag, andere instellingen heffen helemaal geen inschrijfgeld. Andere bieden bankleningen voor studenten. Maar één factor blijft constant: in Europa komen bijna alle kosten voor rekening van de belastingbetaler. Tot nu toe hebben de universiteiten steeds op de crisis gereageerd met ad hoc oplossingen, zoals het uitstellen van investeringen of tijdelijk geen nieuw personeel aannemen.
"De financiering kan nooit terugkomen op het investeringsniveau dat we tot nu toe hadden", heeft Malcolm Grant, voorzitter van de College Universiteit van Londen verklaard. Het zou mogelijk zijn uit de problemen te raken door meer studenten van buiten de EU aan te trekken, waarvan het schoolgeld niet door de regering wordt vastgelegd. Een andere oplossing zou kunnen liggen in het doorsnijden van de band met de publieke sector en een belasting voor studenten te heffen ter hoogte van de onderswijskosten. Maar in veel Europese landen is het moeilijk om zoiets in praktijk te brengen: privé-instellingen staan over het algemeen minder hoog aangeschreven en bestaande wetten zouden moeten worden veranderd. Door de crisis dreigen Europese universiteiten uit de top van de wereldklasse te worden verdreven, waarschuwt Dirk van Damme, het hoofd van de OESO.
