Nieuws Europese Commissie

“Dalligate”, machtsmisbruik of complot?

Een week na het aftreden van John Dalli lijkt het er steeds mee op dat er sprake is van een complot tegen de eurocommissaris die op het punt stond een verscherpte tabaksrichtlijn te presenteren. Naast het vermeende machtsmisbruik is er nu ook een inbraak gepleegd op het kantoor van de anti-tabaksactivisten.

Gepubliceerd op 26 oktober 2012 om 14:59

Een scenario à la John Le Carré, met achterkamertjespolitiek, ‘big money’ en de inzet van geheime agenten in de slotfase. Dat zou de bron kunnen zijn van een aantal pijnlijke toestanden voor de voorzitter van de Europese Commissie, José Manuel Barroso. Volgens een onderzoek van het Europese Anti-fraudebureau (OLAF) zou ene Silvio Zammit, een Maltese zakenman, aan de Zweedse sigaren- en pruimtabakfabrikant Swedish Match hebben voorgesteld een ontwerprichtlijn over tabak aan te passen in ruil voor een envelop van zestig miljoen euro.

Het rapport van dit onderzoek werd op 15 oktober overhandigd aan Barroso. Op 16 oktober maakte de Europese Commissie via een persbericht bekend dat eurocommissaris John Dalli, belast met de tabakswetgeving, naar aanleiding van het onderzoek “zijn ontslag had ingediend”. Op 17 oktober opende de Europese Commissie, bij hoge uitzondering, de deuren van haar perszaal voor de algemeen directeur van het OLAF, Giovanni Kessler, die de Europese correspondenten voorzag van de onderzoekdetails.

Anti-tabakslobby sloeg alarm

Een onmiddellijk gevolg van zijn aftreden is dat de aanneming van de Europese ontwerprichtlijn over tabaksproducten voor onbepaalde tijd is opgeschort wegens het gebrek aan een eurocommissaris die in staat is de “politieke verantwoordelijkheid” te dragen. En dat terwijl de richtlijn op 22 oktober juist in een slotfase terecht zou komen zodat het in de weken daarop aangenomen zou kunnen worden.

De Europese anti-tabaksorganisatie sloeg meteen alarm. De anti-tabakslobby SmokeFree Partnership (SFP) beschouwt het aftreden van Dalli als een “buitengewoon ongewenste gebeurtenis”, aldus directrice Florence Berteletti Kemp. Sinds ruim een jaar wordt de publicatie van de richtlijn iedere maand weer opgeschort en zien de anti-tabakactivisten de kans steeds kleiner worden dat de richtlijn nog tijdens het mandaat, dat in 2014 afloopt, aangenomen zal worden. Als het college van commissarissen de richtlijn heeft aangenomen, wacht er namelijk nog een lang wetgevingsproces bij de raad van ministers en het Europees Parlement alvorens de slotstemming plaatsvindt.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Inbraak bij anti-rookorganisatie

Op 18 oktober stond de medewerkers van SFP een onaangename verrassing te wachten. Toen zij die dag aankwamen in de Trierstraat nummer 49-51, middenin de Europese wijk, kwamen zij erachter dat er die nacht bezoek was geweest in hun kantoor. Verschillende computers waren gestolen en dossiers waren overhoop gehaald.

Hoewel er een twintigtal organisaties in het gebouw zijn gevestigd waren er maar drie het doelwit geworden: SFP, European Public Health Associationen European Respiratory Society. Deze ngo’s voeren openlijk oorlog tegen de tabaksmultinationals die zij beschuldigen van het “blokkeren, wijzigen en uitstellen” van de nieuwe wetgeving, naar verluidt de naam van het rapport Block, amend, delay. Dit honderd pagina’s dikke rapport over de lobby van de tabaksindustrie werd in opdracht van SFP opgemaakt door verschillende kankerorganisaties.

Volgens de eerste resultaten van het politieonderzoek zouden de inbrekers erin zijn geslaagd het bewakingssysteem te omzeilen. Zij zouden toegang in het acht verdiepingen hoge pand hebben gevonden door via het dak langs de gevel naar beneden te klimmen en via de balkons naar binnen te gaan. Vervolgens zouden ze met een tiental laptops onder de arm via de uitgang zijn vertrokken.

Het politieke schandaal wordt sinds deze inbraak alleen maar groter. Sinds de aankondiging van het ‘vrijwillige’ ontslag van voormalig commissaris John Dalli, beweert hij eruit te zijn gezet. “De deur stond al open, als ik niet zelf naar buiten was gelopen, hadden ze me eruit gegooid”, verklaarde hij deze week op euractiv.com. Volgens de Commissie waren er “getuigen” aanwezig toen Dalli zijn ontslag indiende bij Commissievoorzitter Barroso.

Swedish Match diende klacht in voor omkoping

De afgelopen maanden werd de projectrichtlijn meerdere malen tegengehouden, met name op aanvraag van de juridische dienst en het algemeen secretariaat van de Commissie. Dit tot ergernis van verschillende landen zoals Ierland dat van oudsher voorop loopt in de strijd tegen tabak.

In april 2012 waarschuwde Dalli, tot grote tevredenheid van de anti-tabaksorganisaties, dat hij niet van afwijken zou weten. Uit de weinige informatie die in de media is gelekt, blijkt dat het verbod op “snus”, pruimtabak geproduceerd door Swedish Match dat bij wijze van uitzondering alleen in Zweden is toegestaan, gehandhaafd zou blijven. De klacht tegen eurocommissaris Dalli werd ingediend door Swedish Match, dat in 2009 een joint venture is aangegaan met tabaksgroep Philip Morris. Dalli was ook van plan om de tabaksreuzen aan te vallen die ‘juwelendoosjes’ op de markt brengen, originele sigarettenpakjes die met name vrouwelijke rokers moeten verleiden. De ontwerptekst zou een ‘plain packaging’ verplichten, oftewel neutrale en weinig sexy pakjes, maar ook zichtbare sigarettenrekken in bepaalde tabaks- en tijdschriftenwinkels verbieden.

In mei 2012 diende Swedish Match een klacht in voor poging tot omkoping. Het OLAF, dat gemakkelijk een paar jaar over een onderzoek doet, behandelde de klacht met ongebruikelijke snelheid, want nog geen vijf maanden later werd het eindrapport officieel aangeboden aan de Commissie. Het rapport, dat niet definitief is, stelt “niet het bewijs van deelname” van de commissaris vast, zo staat in het persbericht van 16 oktober van de Commissie.

Een woordvoerder meldde woensdag dat de ontwerprichtlijn over een paar weken gepresenteerd zal worden door de Commissie, maar eerst moet er een opvolger voor Dalli worden benoemd. Voor de anti-tabaksactivisten is de kans kleiner dan ooit dat het wetgevende onderzoek van de tekst voor het einde van het mandaat van de Commissie en het Parlement afgerond zal zijn. Als het dossier over het ambtstermijn heen wordt getild, dan heeft de tabaksindustrie zeker een jaar gewonnen voordat de overwogen beperkende maatregelen ten uitvoering zullen worden gebracht. Nog een jaar langer, want oorspronkelijk was de ontwerptekst aangekondigd voor de zomer van 2011.

Richtlijnen

Brussel wil voorkomen dat tabaksindustrie van “Dalligate” profiteert

De Slowaak Maroš Ševčovič, Europees Commissaris Interinstitutionele betrekkingen en administratie, is in allerijl ook belast met de portefeuille Gezondheid en consumenten van John Dalli, totdat Malta half november de officiële opvolger van Dalli aanwijst. Ševčovič heeft tegen het Slowaakse dagblad SME gezegd dat hij ervoor zal zorgen dat de nieuwe tabaksrichtlijn waaraan Dalli werkte “zo snel mogelijk zal worden aangenomen”. Deze richtlijn is strenger dan de voorgaande, en behelst onder meer fellere gezondheidswaarschuwingen op verpakkingen en beperkingen voor gearomatiseerde en elektronische sigaretten.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp